Den Haag, 8 oktober 2003
Bijdrage PvdA (Jeroen Dijsselbloem) aan het plenaire debat over de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
De Staat van de Stad
MdV,
Wat is de staat van onze steden?
Het spreidingsdebat dat enkele weken geleden in volle hevigheid werd gevoerd gaf al aan welke urgentie wordt gevoeld in de steden en buurten zelf.
Helaas werd het debat over de problematiek van de oude wijken in dat debat al snel versmald tot de vraag voor of tegen gedwongen spreiding.
En tijdens de algemene beschouwingen smoorde dat debat in een brede consensus over het belang van gedifferentieerde wijken.
Was dat het dan weer?
Gedifferentieerde wijken als oplossing van urgente, acute en complexe problemen van de oude wijken?
Terwijl iedereen de problemen voelt en ziet, werkt het ingezette beleid verdere concentratie en segregatie in de hand, door combinatie van grootschalige sloop, stagnatie nieuwbouw, aanpak scheefwoners, korting op huursubsidie, beperking mogelijkheden armoedebeleid, etc.
Een gevoel van urgentie ontbreekt bij het Kabinet.
Eén plichtmatige zin in de troonrede en vervolgens een reeks bezuinigingen die hard neerslaan in de steden. Bezuinigingen op stadsvernieuwing, bodemsanering, inburgering, onderwijsachterstanden, etc., die zullen leiden tot toenemend cynisme onder burgers die beloftes van bestuurders elke keer weer in de prullenbak kunnen gooien.
Was niet de wortel van de grote onvrede van burgers die in 2002 aan de oppervlakte kwam gelegen in de "oude" wijken van de grote steden?
Wat is er over van dat besef?
Een concreet gevolg van het Kabinetsbeleid zal zijn dat in de oude wijken nog meer panden jarenlang dichtgetimmerd blijven staan.
Verpaupering, in afwachting van die herstructurering die nu wordt uitgesteld.
En dan komt minister De Graaf langs in het kader van "Buurt aan zet" om kinderen verf te geven om die dichtbetimmerde panden mooi op te schilderen..
Een gevolg van het Kabinetsbeleid zal zijn, dat al die oudkomers die nog geen goed Nederlands hebben kunnen leren en zich nu daarvoor hebben aangemeld, nog langer op wachtlijsten van de grote steden staan.
En dan komt Minister Verdonk langs, die diezelfde oudkomer een korting op zijn uitkering belooft als hij niet snel Nederlands leert.
Een concreet gevolg van kabinetsbeleid zal zijn, dat het aantal huisuitzettingen als gevolg van schulden nog meer toenemen (nu 5500 per jaar), dat het aantal illegale ex-asielzoekers toeneemt, etc.
De optelsom van de plannen van de verschillende ministers leidt ertoe dat in 2005 de sociale peiler met 70% is gekrompen tot een bedrag van 200 mln, voor 30 steden!
En daarnaast bezuinigt het kabinet extra op het gemeentefonds, gesubsidieerde arbeid, reclassering, bijzondere bijstand etc. etc.
De steden zullen in het eerste paar jaar zoveel mogelijk nog proberen de kortingen zelf op te vangen om de schade te beperken.
Maar dat houden ze niet vol.
Terwijl de problemen zich steeds verder opstapelen.
De PvdA wil wèl prioriteit geven aan de problemen van de steden en maakt daarvoor geld vrij in haar alternatieve begroting.
Voor herstructurering, voor meer betaalbare huizen op VINEX-locaties, voor buurtagenten en spoorwegpolitie, voor snellere inburgering, voor jeugdbeleid en voor reclassering.
Grote stedenbeleid
Minister de Graaf geeft in een toespraak op 22/9 zijn beeld van de stad.
Hij spreekt dan van een opeenstapeling van grootstedelijke problemen: wegtrekkende bedrijvigheid, suburbanisatie van een welvarend deel van de bevolking, scheefgroei op de arbeidsmarkt, concentratie en segregatie van etnische groepen, dreigende onleefbaarheid van bepaalde, vooral naoorlogse wijken, toenemende onveiligheid en criminaliteit, vroegtijdige schoolverlaters.
En belooft een "voortvarende aanpak van langslepende problemen via onorthodoxe wegen". Maar wat is die voortvarende aanpak, welke onorthodoxe wegen?
De Minister komt niet verder dan het voornemen de volstrekt uitgeklede subsidieregelingen van het GSB te bundelen.
Onorthodox zou zijn, als de Minister in het GSB geen geld meer vrij zou maken voor plannenmakerij maar alleen nog voor uitvoering; "schop in de grond". Is hij daartoe bereid? Onorthodox zou zijn, het mes te zetten in de wildgroei aan kenniscentra: Kenniscentrum Grote stedenbeleid, Expertteam Uitvoering Grote stedenbeleid, aanjaagteams woningbouw, Centrum voor criminaliteitspreventie en veiligheid, Kenniscentrum PPS, etc. Symbolen van de leegheid, schaamlappen voor het gebrek aan concrete bijdragen aan het oplossen van stedelijke problemen van dit Kabinet.
Onorthodox zou zijn, af te zien van de vierde peiler Veiligheid van het GSB omdat dit niet meer dan "red tape and humbug" oplevert. Het is de meest lege peiler van het GSB.
Onorthodox zou zijn, in het licht van de goede financiële positie van de provincies het gesprek met hen aan te gaan wat zij extra kunnen bijdragen aan de problemen in de steden. Is de Minister daartoe bereid?
Graag een reactie op deze onorthodoxe voorstellen.
Veiligheid en Leefbaarheid
De vraag is wat Minister Remkes verstaat onder besturen?
Werkelijke veiligheid en leefbaarheid in de steden vraagt niet om "schoonvegen", "opjagen", "rotschoppen uitdelen" en andere krachttermen.
Besturen betekent in de eerste plaats verantwoordelijkheid nemen.
Er is een offensief nodig dat bestaat uit het ondersteunen van al die mensen die er elke dag in hun eigen straat of buurt weer de schouders onder zetten, hulp en steun voor mensen die het tijdelijk op eigen kracht niet redden en snel en adequaat optreden die mensen die de boel verzieken.
In het rapport Blauwe Bazen van de Raad van Hoofdcommissarissen wordt gepleit voor het stellen van prioriteiten en het ontlasten van de politie van allerlei zorgtaken.
De politie is in de steden de bezemwagen voor maatschappelijke verwaarlozing.
Feit is dat de maatschappelijke opvang voor dak- en thuislozen, drugsverslaafden, maar ook ex-delinquenten, ex-psychiatrische patiënten, etc volstrekt tekort schiet.
Meer veiligheid is voor een groot deel te bereiken met meer zorg. Is de Minister van BZK het daar mee eens en welke beleidsmatige consequenties trekt het Kabinet daaruit?
Wat let het Kabinet? (verder bij begrotingen VWS en JUS)
Ook kan de verslonzing in de steden worden bestreden (en de politie worden ontlast) door gemeenten méér mogelijkheden tot bestuurlijke boetes te geven. Lik-op-stuk. Wanneer komt het Kabinet met voorstellen? Hoe ver wil de Minister daarin gaan? En op welke wijze worden burgers beschermd tegen ambtelijke willekeur?
Heel veel schade wordt aangericht door veelplegers. Het heeft alleen zin de politie daar nóg meer prioriteit aan te laten geven, als de veelpleger niet een uurtje later weer door de stad struint. En dat is nu de praktijk. De PvdA wil 1000 cellen vrijmaken voor veelplegers. Zo kunnen (uitgaande van 2 delicten per dag) circa 700.000 delicten per jaar worden voorkomen! Cellen die nu bezet worden gehouden door bolletjesslikkers. De douane maakte vorige week bekend een waterdicht systeem te hebben om bolletjesslikker op te sporen. Wat let het Kabinet?
Met preventie kunnen ook veel delicten worden voorkomen. Daarom pleiten wij voor een forse opschaling van de projecten met drugsverstrekking onder medische begeleiding. Omdat de deelnemers weer in staat worden gesteld een leven op te bouwen en het aantal delicten aantoonbaar afneemt. We komen daar op terug o.a. bij de begroting Justitie.
Denk eens aan fietsendiefstal, een ware plaag in dit land. Sinds 1999 speerpunt in het Veiligheidsprogramma. Maar het aantal diefstallen is onveranderd 700.000. 'BZK regisseert'. Graag uitvoeren wat er ligt. Er is nu een landelijk register van gestolen fietsen bij de RDW; de politie maakt er nauwelijks gebruik van. Graag actie van de Minister. Er zijn bewaakte fietsenstallingen bijgekomen dankzij de Melkertbanen. Deze staan nu weer op de tocht. Graag reactie Minister. De fiets-chip wordt aangebracht op het slot.
Ik vraag bijzondere aandacht voor de problematiek van illegalen in de grote steden.
Hier is zowel sprake van uitbuiting, van misbruik van sociale voorzieningen als van onleefbare situaties in de panden en hun omgeving.
De Erasmus Universiteit schat dat het inmiddels om tussen de 110 en 160.000 mensen gaat, met name in de grote steden.
In Rotterdam en Den Haag proberen de gemeenten illegaal verhuurde panden aan te pakken. Maar men vraagt bij herhaling onze aandacht voor het ontbreken van steun vanuit het Rijk.
Is het Kabinet van plan de grote steden hierbij te ondersteunen?
De MP heeft tijdens de ABP aangegeven onteigening geen geëigend middel te vinden. Wij zijn, met het CDA, van mening, dat dat wèl wenselijk is, vergelijk aanpak drugspanden.
Mèt de VVD fractievoorzitters in de grote steden willen we de wet Voorkeursrecht inzetten zodat gemeenten panden in slechte straten kunnen gaan opkopen.
Regeerakkoord spreekt van financiële sancties; welke en wanneer?
Is het Kabinet met ons van oordeel dat de wet Victor-Victoria (sluiting van overlastpanden) ook hiervoor benut moet kunnen worden?
Is het Kabinet bereid in de Woonwet een bepaling op te nemen dat het aanbieden van illegale woonruimte strafbaar is?
Is er de bereidheid om de fiscale en sociale opsporingsdiensten, alsmede de belastingdienst actief in te zetten om de winsten van huisjesmelkers af te nemen?
Is de Minister bereid om extra vreemdelingenpolitie vrij te maken om de steden te ondersteunen?
Is de Minister bereid een convenant te sluiten met de steden waarin dergelijke afspraken worden vastgelegd? (motie)
De PvdA fractie heeft bij herhaling aandacht gevraagd voor kleine en grote overlast die buurten onleefbaar kan maken. Scooters, belwinkels, drugspanden, grootschalige huis-wietteelt.
We blijven hierop terugkomen.
Op onze eerste Kamervragen over de overlast van en criminaliteit in belwinkels kregen we sussende antwoorden; de gemeenten moeten het maar oplossen.
Op onze twee vragenreeks van begin september kregen nog geen antwoorden.
Inmiddels zijn drie mensen gearresteerd in relatie tot internationaal terrorisme vanuit belwinkels.
Is de Minister bereid om op basis van het rapport van het Van Traa-team deze nieuwe branche serieus tegen het licht te houden, met inzet van AIVD, met betrokkenheid van de Fiscale en Sociale opsporingsdiensten en de Belastingdienst?
Wat let het Kabinet?
Volgens het SCP-rapport De Sociale Staat van Nederland zal participatie de komende jaren een probleem blijven. Dat zit vooral in "het ontbreken van duurzame verbanden waarin individuele mensen en groepen maatschappelijke en politieke problemen met elkaar kunnen bespreken en waarmee ze relaties kunnen onderhouden met politieke instellingen en het openbaar bestuur".
Bezuiniging op Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken, club van bewonerscomités in "oude" wijken, is dan ook een onbegrijpelijk signaal.
Graag reactie van Minister De Graaf.
Hij was het immers, die in het AO van twee weken geleden het belang van het LSA spontaan benadrukte, toen hij sprak over bewonersparticipatie in het grote stedenbeleid. (amendement)
Tot slot enkele opmerkingen over integriteit en transparantie.
Topambtenaren: wanneer komt informatie naar de Kamer toe? Wat is oordeel Minister over gegeven dat meeste topambtenaren meer verdienen dan de Minister? Is Minister van plan om de wildgroei van toeslagen aan te pakken?
Nog meer zorgen maakt mijn fractie zich over andere financiële belangen van topambtenaren met name bezit en transacties van aandelen.
Er is heel veel vertrouwelijke en beursgevoelige informatie op de Haagse departementen maar geen rijksbrede gedragsregels.
Denk eens aan KLM-Air France, de financiële wereld, de KPN, olie- en gaswinning etc.
Die rijksbrede regeling voor financiële belangen en transacties met effecten moet er komen!
Ook de Kamer moet haar verantwoordelijkheid nemen, zeker waar het gaat om integriteit en transparantie; wij blijven pleiten voor een openbaar register van geschenken die wij als kamerleden in functie ontvangen.
En ook voor kamerleden is de vraag aan de orde of er gedragsregels moeten komen voor financiële belangen.
---- --
Partij van de Arbeid