, 8 oktober 2003
Leveringszekerheid en deregulering zijn bepalend voor wijzigingen in energieprijzen
---
Energieprijzen blijven fluctueren naarmate de mondiale markten meer open worden en meer volgroeid raken. Dat stelt Cap Gemini Ernst & Young in een nieuw onderzoek. Aanvankelijk zagen de meeste landen in Europa hun prijzen substantieel dalen als gevolg van de deregulering (zo daalden in Duitsland de groothandelsprijzen met meer dan 40%), maar de meest recente cijfers van de European Energy Markets Deregulation Observatory (EEMDO) laten zien dat de markten volgroeid raken en dat de prijsontwikkelingen weinig te maken hebben met concurrentie. Het gaat nu bij de prijsstelling vooral om het beschikbare aanbod van energie, een cruciale factor in de aanloop naar de winter van 2003/2004 na een ongewoon hete zomer met stroomuitval en andere problemen met de energieleveringen.
De nieuwste editie van het EEMDO-rapport, dat zich bezighoudt met de
mate van deregulering in een aantal Europese landen, bevat behalve de
belangrijkste trends en ontwikkelingen in de energiesector, een
analyse van de winter van 2002/2003. Als gevolg van de nieuwe
marktregels daalden de prijzen in deze periode door de nieuwe
marktregels in regios met een overcapaciteit, terwijl in andere een
capaciteitstekort zorgde voor een prijsstijging.
Twee voorvallen zijn typerend voor deze trend: de geringe regenval had
een grote impact op het duurzame waterkrachtvermogen in Scandinavië en
had een prijsstijging tot gevolg, terwijl de introductie van nieuwe
handelsovereenkomsten in Verenigd Koninkrijk leidde tot een overaanbod
en een daaruit volgende prijsdaling.
In gedereguleerde markten reageren de spelers op prijssignalen. Zo
worden in Zweden centrales opgestart en worden ze in Engeland juist
stilgelegd. De marktprijzen geven ook een nauwkeuriger afspiegeling
van de onderliggende grondstofprijzen, waarbij de ene markt snel en de
andere minder snel reageert.
Chris IJsbrandy, vice-president Energy en Utilies van Cap Gemini Ernst
& Young over deze bevindingen: Recente ontwikkelingen leggen de nadruk
op de uitdagingen van het zich heel snel kunnen aanpassen aan de vraag
of aan het aanbod. Veranderingen in het evenwicht tussen vraag en
aanbod kunnen gemakkelijk leiden tot grote prijsverschuivingen.
Regelgevers en marktpartijen leren van deze grilligheid, maar het
duurt even voordat men weet wat de adequate reactie is op een bepaalde
samenloop van omstandigheden. Gegeven de economische en sociale onrust
als gevolg van de stroomonderbrekingen is de uitdaging nu om tot
overeenstemming te komen over de juiste marges om de risicos terug te
dringen tot een aanvaardbaar niveau. En om het eens te worden over hoe
deze marges gefinancierd gaan worden. Voor het eerst zijn er tekenen
die erop wijzen dat dit invloed gaat hebben op de prijzen.
Over de algemene bevindingen van het rapport vervolgt IJsbrandy: De
afgelopen winter was een testperiode, maar de weersomstandigheden
waren niet extreem, dit in tegenstelling tot de afgelopen zomer. Het
is van wezenlijk belang voor zowel regelgevers als marktspelers dat
zij lering trekken uit de ervaringen van de afgelopen winter en vooral
uit de gebeurtenissen van de zomermaanden omdat Europa steeds dichter
bij een volledige concurrentiestrijd komt en de histrorische
overcapaciteit geleidelijk verdwijnt. Nu we de winter naderen, zal de
belangrijkste uitdaging zijn de deregulering in beweging te houden en
tegelijkertijd de risicos van storingen in de energievoorziening in te
dammen.
Andere belangrijke bevindingen van het onderzoek:
Grensoverschrijdend verhandelen van elektriciteit Ondanks recente
investeringen in de capaciteit van koppelverbindingen is er nog steeds
een landgebonden afstemming van vraag en aanbod, en dit komt tot
uiting in prijsniveaus die van land tot land verschillen. Op korte
termijn wordt het grensoverschrijdend verhandelen een krachtig
mechanisme om concurrentie te bevorderen beknot door de huidige
capaciteit van de koppelverbindingen en door de toegangsregels en
procedures voor het grensoverschrijdend verhandelen van energie. Voor
de lange termijn probeert de ETSO (Vereniging van Europese
Transmissienetbeheerders) de toegangsvoorwaarden te standaardiseren en
investeringen in capaciteit te bevorderen. Niettemin betekenen zaken
als het verkrijgen van toestemming voor de planning, dat dit een
tijdrovend proces gaat worden.
Groothandel De gegevens van de winter 2002/2003 laten een belangrijke
daling van het activiteitenniveau zien in een aantal Europese markten.
De belangrijkste factoren hier zijn zonder twijfel het verdwijnen van
Amerikaanse spelers, de afname van merchant plants(een merchant plant
is een energiecentrale die alleen levert aan de groothandel) en de
verticale consolidatie op de elektriciteitsmarkt. Het aantal
bilaterale transacties neemt toe, hoewel het ernaar uitziet dat de
groothandelsmarktactiviteiten weer zullen aantrekken, zij het stapje
voor stapje en in een kleiner aantal markten. Het is in ieder geval
belangrijk dat de groothandel in de nabije toekomst opkrabbelt
aangezien dit van belang is voor bedrijven om hun risicos te beheren.
Gas Het naar elkaar toe groeien van gas en elektriciteit wat betreft
het genereren en de grondstoffenmarkt, creëert interessante
mogelijkheden. Het gaat hier echter om een prille trend andere
factoren zijn nog steeds van groter belang. Gas is een meer
wereldomspannende grondstof dan elektriciteit en nauw verbonden aan de
olieprijzen. De belangrijkste uitdaging voor nieuwe deelnemers is de
pijplijncapaciteit te waarborgen (vooral in die gevallen waar deze
geërfd is van de bestaande en voorheen monopolistische leveranciers)
en het beheren van de diverse TPA-regelingen die de toegang van derden
tot het transportnet bepalen. Dit moet leiden tot een verbeterde
harmonisering van de TPA-voorwaarden en een terugdringing van de
huidige veelheid aan regels waar het langeafstandsvervoer mee te
kampen heeft.
Over Cap Gemini Ernst & Young
Cap Gemini Ernst & Young Group is één van de grootste aanbieders ter
wereld op het gebied van consultancy, technologie en outsourcing
diensten. De onderneming helpt bedrijven voortdurend nieuwe
groeistrategieën te ontwikkelen en de mogelijkheden van technologie
optimaal te benutten. De organisatie heeft wereldwijd ongeveer 53.000
medewerkers in dienst en realiseerde in 2002 een omzet van 7.04
miljard euro. Meer informatie over specifieke dienstverlening,
kantoren en research is beschikbaar op: http://www.nl.cgey.com/.