Toespraak van de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, Melanie
Schultz, bij de overhandiging van het eerste exemplaar van het boek De
Biesbosch na de Don Boscovloed
Dames en heren,
Ik heb vandaag weer eens met eigen ogen kunnen zien hoe uniek de
Biesbosch is. Dit gebied is en blijft een van de mooiste en meest
aansprekende natuurgebieden van ons land. Eeuwenlang hebben de
rivieren en de mens dit gebied gemaakt tot wat het nu is.
Maar de Biesbosch speelt ook een cruciale rol in de waterhuishouding
in de wijde omgeving. Het boek dat hier straks ten doop wordt
gehouden, De Biesbosch na de Don Boscovloed, laat zien hoe het hoge
water in 1993 en 1995 als een soort katalysator heeft gewerkt. Aan de
ene kant voor de plannen om het water hier meer ruimte te geven. En
aan de andere kant voor projecten om de aantrekkelijkheid van de
Biesbosch als natuurgebied nog verder te vergroten. Tegenwoordig is de
hele Biesbosch als het ware één grote proeftuin voor maatregelen die
passen in het waterbeleidbeleid van de 21e eeuw, kortweg WB21.
Kernbegrip in dat beleid is integraal waterbeheer. Dus veiligheid en
meer ruimte voor water combineren met ruimte voor natuurontwikkeling
en verbetering van de water- en bodemkwaliteit.
Laat ik eerst kort iets zeggen over het laatste. Want vervuilde
waterbodems zijn in de Biesbosch een specifiek probleem. De Biesbosch
is vóór 1970 grotendeels opgeslibt met vuil slib en met onvoldoende
schoon slib afgedekt. Planten, vogels en vissen hebben daar onder te
lijden en we moeten voorkomen dat verontreinigd slib zich verspreidt
naar schonere gebieden en daar voor problemen zorgt. Het kabinet
onderkent deze problemen, en daarom hebben we in het plan voor de
sanering van rijkswateren tussen 2004 en 2009 alvast geld gereserveerd
voor deelsaneringen in de Sliedrechtse en Dordtse Biesbosch.
Deze saneringen zijn keihard nodig en zouden ook zonder WB21 wel zijn
uitgevoerd. Een mooi voorbeeld van een Biesboschproject waarin wel
sprake is van rivierverruiming en combinatie van functies, is de
Aakvlaai. In dit voormalige akkerbouwgebied van 150 hectare is in 2001
een gebied ontstaan waar recreatie, natuur en ruimte voor de rivier
zijn gecombineerd. De Aakvlaai mag er dan direct na oplevering hebben
uitgezien als een kale woestenij, nu verandert het langzaam in een nat
natuurgebied, dat aantrekkelijk is voor oeverrecreanten en
watersporters.
Andere projecten die de Biesbosch als natuurgebied versterken en
tegelijk meer ruimte bieden aan water zijn er volop. Ik noem de
Noordwaard, de aansluiting van de Sliedrechtse Biesbosch en de
Zuiderklip. Dankzij deze projecten heeft het water hier over een paar
jaar 1300 hectare meer ruimte. Bij zeer hoge afvoeren zal dat te
merken zijn aan de waterstanden. Die blijven straks decimeters lager
dan zonder deze projecten het geval zou zijn geweest. Daarnaast zijn
de verwachtingen voor de natuur hooggespannen. Ik begrijp dat de
driekantige bies, de spindotters, de kwak en de roerdomp er zeker van
zullen profiteren. Ik heb zelfs gehoord dat er een kans is dat de
zeearend straks in dit gebied te zien zal zijn. Dat zou natuurlijk
prachtig zijn.
Wat mij betreft kan het niet snel genoeg gaan met de uitvoering van
het waterbeleid voor de 21e eeuw. Het doet mij dus goed om te zien dat
u er hier in de Biesbosch zo voortvarend aan werkt. Elders in het land
gebeurt dat ook. Deze kabinetsperiode moet er nog een aanzienlijke
versnelling optreden in het aantal projecten in uitvoering. Pas
geleden is het Nationaal Bestuursakkoord Water ondertekend waarin alle
waterbeheerders precies afgesproken hebben wie wat gaat doen om het
regionale watersysteem in 2015 op orde te hebben. En voor het
hoofdwatersysteem zijn er de Maaswerken en het plan Ruimte voor de
Rivier.
Dat laatste plan, dat ook de Biesbosch omvat, krijgt deze
kabinetsperiode de vorm van een Planologische Kernbeslissing.
Projecten die niet kunnen wachten, zoals de dijkverlegging bij
Nijmegen, gaan we alvast uitvoeren. De rest van het plaatje kleuren we
nu zo snel mogelijk in, uiteraard in overleg met andere overheden,
belangenorganisaties en inwoners van het rivierengebied.
Voor de Biesbosch zijn er binnen Ruimte voor de Rivier eigenlijk twee
mogelijkheden: of een mix van een aantal kleinere maatregelen, of een
grote klapper, zoals het doorstroombaar maken van het huidige
landbouwgebied Noordwaard. Hoe die keuze ook uitvalt, het resultaat
zal altijd een combinatie zijn van rivierverruiming en natuur.
De grote uitdaging is natuurlijk om maatregelen te bedenken die de
woon- en landbouwfunctie van de Biesbosch zo min mogelijk belasten.
Daar is een zorgvuldige afweging voor nodig en iedereen mag er ook van
uitgaan dat die er komt. Tegelijkertijd hoop ik dat we snel kunnen
overgaan van planvorming naar concrete uitvoering. Er is geen enkele
reden voor paniek of een vijf-voor-twaalf-verhaal. Maar ik hoef na de
wateroverlast van de laatste tien jaar en de droogte van deze zomer
ook niet uit te leggen dat een beetje doortastendheid geen kwaad kan.
Dames en heren,
Het boek dat ik zo in ontvangst mag nemen staat vol getuigenissen van
mensen die de gevolgen hebben ondervonden van de veranderingen die
sinds 1993 zijn doorgevoerd. Uit mijn verhaal blijkt denk ik
overduidelijk dat er nog meer ruimtelijke ingrepen zullen volgen. Ik
realiseer mij dat die soms diep ingrijpen in het bestaan van mensen.
Soms moeten ze zelfs verhuizen of hun bedrijf opgeven of verplaatsen.
Niet iedereen ervaart WB21 dus als positief. Ik heb daar uiteraard
begrip voor en ik vind inspraak ook echt een groot goed.
Toch wil ik ook om begrip vragen. De waterproblemen van de laatste
jaren vaak teveel, soms te weinig hebben alles te maken met een
klimaatverandering met ingrijpende langetermijneffecten. Het wordt
warmer, over de hele linie natter, de zeespiegel stijgt en we krijgen
te maken met meer extremen in alle jaargetijden. Zowel naar de droge
als de natte kant. Als we nu niets doen, dan komen onze kinderen en
kleinkinderen straks in grote problemen.
Iedereen tevreden houden is onmogelijk, maar we streven ernaar
iedereen recht te doen en mensen waar nodig te compenseren. En de
winst voor ons allemaal, en zeker voor toekomstige generaties, is een
blijvend veilig Nederland. Een Nederland waarin, behalve voor meer
water, ruimte is voor meer natuur. Zoals hier, in die prachtige
Biesbosch.
Dank u wel.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat