Katholieke Universiteit Nijmegen

Somberaars eerder geveld door burnout
Emotionele intelligentie belangrijke factor voor risico op burnoutklachten
Burnoutklachten hangen samen met bepaalde persoonlijkheidskenmerken. Een lage emotionele intelligentie is er daar een van. Cognitieve intelligentie of intellectuele be-gaafdheid hebben geen enkele invloed op het al dan niet voorkomen van burnout. Wel zijn er zijn verschillen tussen mannen en vrouwen. Empathie, het vermogen zich in te leven in anderen, heeft bij mannen een positief effect op het voorkomen van burnout, terwijl vrouwen iets minder emphatisch mogen zijn. Vrouwen die net iets beter voor zichzelf zorgen dan ze voor anderen doen, hebben de minste burnoutklachten.
Dit concludeert gezondheidszorgpsycholoog Linda Gerits. Ze deed onderzoek naar burnoutklachten bij begeleiders in de zorg voor mensen met een handicap en hoopt op maandag 6 oktober te promoveren aan de KU Nijmegen.

Aan het onderzoek werkten 436 begeleiders mee uit 56 instellingen verspreid door heel Nederland. Alle begeleiders werken met cliënten met zeer ernstige gedragsproblematiek. Het werken met deze cliënten doet een zwaar beroep op het begeleidend personeel. Medewerkers kunnen dagelijks geconfronteerd worden met zeer indringend, moeilijk te begrijpen en vaak agressief gedrag. Het is moeilijk om goede begeleiders voor deze cliënten te vinden en te behouden. Uit de praktijk, en nu ook uit onderzoek, blijkt dat mensen verschillend reageren op deze stressvolle werksituatie. Linda Gerits: "Wat voor de één een uitdaging is, kan voor de ander juist heel erg belastend zijn. Nu er meer duidelijk is over risicofactoren, kunnen werkge-vers en begeleiders in deze branche daarop anticiperen. Er is veel geïnvesteerd in het behandelen van het probleemgedrag zelf, maar het heeft tot nu toe ontbroken aan goede begelei-dingsmethodes voor het personeel. Bekend, vertrouwd en goed personeel is namelijk een cruciale factor in de begeleiding van mensen met zeer ernstig probleemgedrag."

Problemen zien als uitdaging: minder risico op burnout

Emotionele intelligentie (de vaardigheid om met eisen en druk vanuit de omgeving om te gaan) en coping (de manier waarop mensen met problemen omgaan) blijken belangrijke factoren te zijn voor burnout. Een lage emotionele intelligentie, neiging tot neerslachtigheid of angst, het zich obsessief zorgen maken, zich overvallen voelen door een probleem, het hebben van problemen thuis of een negatieve houding tegenover werk of collega's, het zijn allemaal kenmerken die meer voorkomen bij begeleiders met meer burnoutklachten. Mensen met een hogere emotionele intelligentie en zij die geneigd zijn om problemen op een systematische manier aan te pakken en als uitdaging te zien hadden minder burnoutklachten.

Verschillen tussen mannen en vrouwen

Opmerkelijk is het verschil tussen mannen en vrouwen. Mannelijke begeleiders die erg empathisch zijn (het vermogen om zich in te leven in anderen), goede probleemoplossers zijn en een hoge stresstolerantie hebben, hebben minder burnoutklachten dan mannelijke collega's met een minder ontwikkeld invoelend en probleemoplossend vermogen. Vrouwen moeten juist niet te empathisch zijn: de vrouwen die net iets beter voor zichzelf zorgen dan dat ze dat voor anderen doen, hebben de minste burnoutklachten. De preventie van burnout bij mannen en vrouwen zal dus verschillende accenten moeten hebben en het aardige hierbij is dat mannen en vrouwen in dit opzicht veel van elkaar kunnen leren.

Cognitieve intelligentie niet van invloed

De cognitieve intelligentie (de vaardigheid om informatie te verwerken en nieuwe probleem op te lossen) van begeleiders blijkt geen enkele rol te spelen in het al dan niet voorkomen van burnout. Ook is er geen verband tussen cognitieve en emotionele intelligentie. Hoger begaafde mensen zijn dus niet beter beschermd tegen burnout dan minder begaafde mensen.
Hoewel dit onderzoek is uitgevoerd bij een specifieke doelgroep, is het goed denkbaar dat deze bevindingen van toepassing zijn op medewerkers uit andere sectoren die te maken hebben met dienstverlening aan andere mensen.

Persgesprek
Drs. L. Gerits en haar promotor prof. dr. J.J.L. Derksen, zijn bereid om voorafgaand aan de promotieplechtigheid de resultaten van het onderzoek toe te lichten en mediavragen te beantwoorden.
Datum: maandag 6 oktober

Tijd: 10.30 uur - 11.30

Plaats: Aula KU Nijmegen, Comeniuslaan 2, Westhoffzaal Aanmelding: jjlderksen@planet.nl

Promovenda en promotor zullen ingaan op de praktische toepasbaarheid van de resultaten en de manier waarop de selectie, begeleiding en coaching van begeleiders kan worden verbeterd en burnout mogelijk kan worden voorkomen.

1-10-2003