Katholieke Universiteit Nijmegen
Somberaars eerder geveld door burnout
Emotionele intelligentie belangrijke factor voor risico op
burnoutklachten
Burnoutklachten hangen samen met bepaalde persoonlijkheidskenmerken.
Een lage emotionele intelligentie is er daar een van. Cognitieve
intelligentie of intellectuele be-gaafdheid hebben geen enkele invloed
op het al dan niet voorkomen van burnout. Wel zijn er zijn verschillen
tussen mannen en vrouwen. Empathie, het vermogen zich in te leven in
anderen, heeft bij mannen een positief effect op het voorkomen van
burnout, terwijl vrouwen iets minder emphatisch mogen zijn. Vrouwen
die net iets beter voor zichzelf zorgen dan ze voor anderen doen,
hebben de minste burnoutklachten.
Dit concludeert gezondheidszorgpsycholoog Linda Gerits. Ze deed
onderzoek naar burnoutklachten bij begeleiders in de zorg voor mensen
met een handicap en hoopt op maandag 6 oktober te promoveren aan de KU
Nijmegen.
Aan het onderzoek werkten 436 begeleiders mee uit 56 instellingen
verspreid door heel Nederland. Alle begeleiders werken met cliënten
met zeer ernstige gedragsproblematiek. Het werken met deze cliënten
doet een zwaar beroep op het begeleidend personeel. Medewerkers kunnen
dagelijks geconfronteerd worden met zeer indringend, moeilijk te
begrijpen en vaak agressief gedrag. Het is moeilijk om goede
begeleiders voor deze cliënten te vinden en te behouden. Uit de
praktijk, en nu ook uit onderzoek, blijkt dat mensen verschillend
reageren op deze stressvolle werksituatie. Linda Gerits: "Wat voor de
één een uitdaging is, kan voor de ander juist heel erg belastend zijn.
Nu er meer duidelijk is over risicofactoren, kunnen werkge-vers en
begeleiders in deze branche daarop anticiperen. Er is veel
geïnvesteerd in het behandelen van het probleemgedrag zelf, maar het
heeft tot nu toe ontbroken aan goede begelei-dingsmethodes voor het
personeel. Bekend, vertrouwd en goed personeel is namelijk een
cruciale factor in de begeleiding van mensen met zeer ernstig
probleemgedrag."
Problemen zien als uitdaging: minder risico op burnout
Emotionele intelligentie (de vaardigheid om met eisen en druk vanuit
de omgeving om te gaan) en coping (de manier waarop mensen met
problemen omgaan) blijken belangrijke factoren te zijn voor burnout.
Een lage emotionele intelligentie, neiging tot neerslachtigheid of
angst, het zich obsessief zorgen maken, zich overvallen voelen door
een probleem, het hebben van problemen thuis of een negatieve houding
tegenover werk of collega's, het zijn allemaal kenmerken die meer
voorkomen bij begeleiders met meer burnoutklachten. Mensen met een
hogere emotionele intelligentie en zij die geneigd zijn om problemen
op een systematische manier aan te pakken en als uitdaging te zien
hadden minder burnoutklachten.
Verschillen tussen mannen en vrouwen
Opmerkelijk is het verschil tussen mannen en vrouwen. Mannelijke
begeleiders die erg empathisch zijn (het vermogen om zich in te leven
in anderen), goede probleemoplossers zijn en een hoge stresstolerantie
hebben, hebben minder burnoutklachten dan mannelijke collega's met een
minder ontwikkeld invoelend en probleemoplossend vermogen. Vrouwen
moeten juist niet te empathisch zijn: de vrouwen die net iets beter
voor zichzelf zorgen dan dat ze dat voor anderen doen, hebben de
minste burnoutklachten. De preventie van burnout bij mannen en vrouwen
zal dus verschillende accenten moeten hebben en het aardige hierbij is
dat mannen en vrouwen in dit opzicht veel van elkaar kunnen leren.
Cognitieve intelligentie niet van invloed
De cognitieve intelligentie (de vaardigheid om informatie te verwerken
en nieuwe probleem op te lossen) van begeleiders blijkt geen enkele
rol te spelen in het al dan niet voorkomen van burnout. Ook is er geen
verband tussen cognitieve en emotionele intelligentie. Hoger begaafde
mensen zijn dus niet beter beschermd tegen burnout dan minder begaafde
mensen.
Hoewel dit onderzoek is uitgevoerd bij een specifieke doelgroep, is
het goed denkbaar dat deze bevindingen van toepassing zijn op
medewerkers uit andere sectoren die te maken hebben met
dienstverlening aan andere mensen.
Persgesprek
Drs. L. Gerits en haar promotor prof. dr. J.J.L. Derksen, zijn bereid
om voorafgaand aan de promotieplechtigheid de resultaten van het
onderzoek toe te lichten en mediavragen te beantwoorden.
Datum: maandag 6 oktober
Tijd: 10.30 uur - 11.30
Plaats: Aula KU Nijmegen, Comeniuslaan 2, Westhoffzaal
Aanmelding: jjlderksen@planet.nl
Promovenda en promotor zullen ingaan op de praktische toepasbaarheid
van de resultaten en de manier waarop de selectie, begeleiding en
coaching van begeleiders kan worden verbeterd en burnout mogelijk kan
worden voorkomen.
1-10-2003