Persberichten oktober 2003
Promotie econoom Bas van Groezen
Nederland moet niet te veel voor oude dag sparen
Meer sparen is niet de oplossing voor het vergrijzingsprobleem in
Nederland. Gebeurt dat wel, dan wordt de koopkracht van
gepensioneerden bedreigd door een lage rente en hoge inflatie. Wel is
een passende bevolkingspolitiek gewenst. Dat stelt econoom Bas van
Groezen in zijn proefschrift, waarop hij vrijdag 3 oktober promoveert.
In de komende decennia krijgen veel landen te maken met een
vergrijzende bevolking.
Dalende geboortecijfers en een toenemende levensduur zorgen ervoor dat
er relatief meer ouderen zullen zijn, en dat het actieve deel van de
bevolking kleiner wordt. Dit heeft grote gevolgen voor de
welvaartspositie van jongeren en ouderen. Wat de economische gevolgen
van vergrijzing zijn, analyseert Bas van Groezen in zijn proefschrift
The wealth of generations.
Vergrijzing leidt tot een tekort aan arbeidskrachten, waardoor de
lonen zullen stijgen. Maar het leidt ook tot een overvloed van
kapitaal, waardoor het rendement op investeringen zal dalen. Dat heeft
gevolgen voor de pensioenfondsen, die het geld voor onze pensioenen
bewaren.
We kunnen op twee manieren voor ons pensioen sparen. In een
omslagstelsel betaalt de huidige beroepsbevolking voor de
voorzieningen van de huidige generatie gepensioneerden. De AOW is zon
omslagstelsel. Het alternatief is een kapitaaldekkingstelsel:
individuen sparen via de pensioenfondsen voor de oude dag.
Van Groezen waarschuwt de Nederlandse overheid tussen deze twee
mogelijkheden niet de verkeerde keuze te maken: bouwt Nederland samen
met andere grote landen het omslagstelsel verder af, dan zullen
pensioenfondsen steeds meer moeite hebben een voldoende rendement te
halen om aan hun verplichtingen te voldoen. Als vervolgens de lonen
gaan stijgen, wordt het steeds lastiger om ook de inkomens van de
ouderen te laten stijgen, willen deze gelijke tred houden. Dit treft
ouderen dubbel aangezien zij relatief meer uitgeven aan
dienstverlening die door de loonstijging duurder wordt. Van Groezen
pleit dan ook voor enige terughoudendheid in het terugdringen van het
omslagstelsel. Het verder stimuleren van besparingen is daarom niet
gewenst in landen, zoals Nederland, waar de pensioenvermogens al
aanzienlijk zijn.
Bevolkingspolitiek
Demografische ontwikkelingen en de financiering van pensioenen hebben
ook grensoverschrijdende gevolgen, zeker nu financiële markten steeds
verder worden geliberaliseerd en geïntegreerd. Uit het onderzoek van
Van Groezen blijkt dat landen met een omvangrijk omslagstelsel (zoals
Duitsland, Italië en Frankrijk) daar voordeel van hebben: kapitaal kan
dan uit het buitenland worden aangetrokken. Omgekeerd kan een land als
Nederland nadeel ondervinden als het verschil in pensioenstelsel met
het buitenland groot is. Dat is nu al het geval. In zijn proefschrift
simuleert Van Groezen de toekomstige globale effecten van vergrijzing
voor drie grote regios. Daaruit volgt dat vooral Japan hard wordt
getroffen door vergrijzing, gevolgd door de Europese landen. De
huidige en toekomstige generaties in de Verenigde Staten hebben
profijt van internationale kapitaalmobiliteit. Als huidige
pensioenregelingen niet veranderen zullen de premies aanzienlijk
moeten stijgen waardoor vooral toekomstige generaties worden
benadeeld.
Tenslotte toont Van Groezen aan dat een langere levensduur een oorzaak
kan zijn voor een afnemend kindertal. De overheid zou de welvaart
kunnen verhogen door ouders voor een aanzienlijk deel te compenseren
voor de gemaakte kosten van het opvoeden van kinderen. Dit geldt
vooral voor grote landen die met vergrijzing te maken krijgen. Het
vergrijzingsprobleem dient daarom niet alleen te worden aangepakt door
(waar nodig) het pensioenstelsel te hervormen, maar ook door een
passende bevolkingspolitiek.
Drs. Bas van Groezen (Breda, 1975) werkt sinds mei 2003 als
universitair docent economie van de publieke sector aan de Utrecht
School of Economics (Universiteit Utrecht). Hij studeerde economie in
Tilburg en studeerde in 1997 cum laude af. In september 1998 startte
hij met zijn promotie-onderzoek bij CentER.
Noot voor de pers
De promotieplechtigheid vindt plaats op vrijdag 3 oktober 2003, om
14.15 uur in de aula van de Universiteit van Tilburg. Promotoren zijn
prof.dr. A.C. Meijdam en prof.dr. H.A.A. Verbon. Het proefschrift is
getiteld The wealth of generations. Ageing, pensions and welfare from
a macroeconomic perspective (ISBN 90 5668 120 6).
Journalisten kunnen een exemplaar opvragen bij de Afdeling
Voorlichting en Externe Betrekkingen van de UvT, tel. 013 466 2000,
e-mail: voorlichting@uvt.nl Bas van Groezen is bereikbaar via tel. 030
253 9804 en e-mail: B.vanGroezen@econ.uu.nl
Laatst gewijzigd: woensdag 01 oktober 2003
bullet Meer zoekmogelijkheden
bullet Wetenschap en onderzoek
Zie ook
Contact
E-mail: M.M.C.Hanssen
Universiteit van Tilburg