SERV
Jozef II-straat 12-16
1000 BRUSSEL
Tel. (00 32) 2 209 01 11
Fax. (00 32) 2 217 70 08


Persbericht

Psychische vermoeidheid docenten Vlaamse hogescholen alarmerend hoog

T.a.v. de redactie,

Docenten en lectoren uit alle Vlaamse hogescholen zijn bovenmatig psychisch vermoeid. Dat blijkt uit een onderzoek dat STV-Innovatie & Arbeid (een onderzoekscel binnen de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen) bij 5.454 docenten uitvoerde. De hoge taakbelasting en de druk van veranderingen en vernieuwingen in het hoger onderwijs zijn hiervoor belangrijke oorzaken. De toenemende verwachtingen die aan de hogescholen en hun personeel worden gesteld zijn te hoog. Het probleem ligt duidelijk gedeeltelijk op het niveau van de sector Toch stellen we grote verschillen vast tussen departementen. Het beleid op dat niveau kan een verschil maken, maar niet hét verschil. Departementen waar de taakbelasting redelijk is, men veranderingen en vernieuwingen gefaseerd invoert en men de taken planmatig en evenwichtig verdeelt, hebben minder psychisch vermoeide personeelsleden. Toch liggen de cijfers ook hier een stuk hoger dan bij de Vlaamse beroepsbevolking. Als docent je brood verdienen in een hogeschool is erg vermoeiend. Dit betekent niet dat docenten uitgekeken zijn op hun job. Integendeel, men doet zijn job zeer graag. Het is vermoeiend, maar ook erg boeiend.

Vermoeiend &
Van de Vlaamse beroepsbevolking is 4,5% problematisch psychisch vermoeid. Bij de docenten en lectoren in de Vlaamse hogescholen is dat bijna het dubbele: 8,7%. 34,2% van de docenten geeft ernstige vermoeidheidssignalen, in de Vlaamse beroepsbevolking is dit 23,3%. Die situatie is zonder meer ernstig. De hoge cijfers voor psychische vermoeidheid zijn vooral te wijten aan de werkdruk en problemen bij veranderingen en vernieuwingen. De stelling dat werkdruk op zich geen probleem is, als er maar voldoende overleg is en men voldoende steun krijgt, gaat niet op. Opvallend zijn ook de grote verschillen tussen organisatie-eenheden zoals departementen en opleidingen. Die verschillen vloeien voort uit het gevoerde beleid. De taakbelasting, of het gemiddeld aantal uur dat men werkt, speelt een rol, net als de manier waarop het departement veranderingen aanpakt en taken verdeelt. Voor de preventie van psychische vermoeidheidsklachten is het belangrijk dat het personeel zijn opdrachten gedaan krijgt binnen een redelijke werkweek, dat men de taken duidelijk afbakent en evenwichtig verdeelt en veranderingen niet overhaast doorvoert. Opvallend blijft wel dat departementen die al een goed werkdrukbeleid voeren, toch nog beduidend slechtere scores optekenen dan het Vlaamse gemiddelde. Dit duidt aan dat departementen wel degelijk een verschil kunnen maken maar niet het verschil. Er is dus sprake van een probleem op sectorniveau.

& maar boeiend
Het begrip stress dekt verschillende ladingen. In dit onderzoek onderscheiden we twee dimensies. Naast de vraag in welke mate het hogeschoolpersoneel psychisch vermoeid is, onderzochten we ook of men nog plezier beleeft aan zijn job. Hier zijn de cijfers beduidend beter. Waar in de Vlaamse beroepsbevolking 24% problematisch gedemotiveerd is of demotivatiesignalen aangeeft, is dat bij de docenten en lectoren in de hogescholen 15,6%. Ondanks het vermoeiende van de job, vindt men zijn job boeiend. Maar ook hier zijn er grote verschillen tussen departementen. Zo zijn er departementen die, ondanks het gunstige sectorgemiddelde, toch slechter scoren dan de Vlaamse referentie. Ook op de motivatie en het welbevinden van het personeel heeft het taakinvullingsbeleid en de aanpak van veranderingen een impact. Maar daarnaast zijn ook het overleg en het personeelsbeleid van cruciaal belang voor het plezier dat mensen aan hun job beleven. Directies en verantwoordelijken van hogeschooldepartementen die hun lectoren en docenten met plezier en gemotiveerd aan de slag willen houden, hebben er dus alle baat bij hieraan te werken.

Met een prijskaartje
Het gaat hier niet om problemen tussen de oren van de mensen . De psychische vermoeidheid en het welbevinden van het personeel hebben wel degelijk hun weerslag op de dagelijkse gang van zaken. Dit blijkt uit het ziekteverzuim en het verloop. Psychisch vermoeide en gedemotiveerde docenten blijven vaker en langer afwezig, overwegen meer dan anderen een andere job te zoeken en solliciteren ook vaker. Zo waren psychisch vermoeide docenten dubbel zoveel twee keer of meer afwezig het afgelopen jaar. Gedemotiveerde docenten zoeken drie keer zo vaak elders werk. Waar van de normaal gemotiveerde docenten 5,8% zegt elders gesolliciteerd te hebben het afgelopen jaar, is dat bij de gedemotiveerde docenten 15,6%. Een preventiebeleid levert dus wel degelijk (ook financieel) wat op.

In januari 2003 stuurden we een uitgebreide vragenlijst aan iedereen die in één van de 22 Vlaamse hogescholen werkt. De respons was massaal. 71% heeft meegewerkt.

Voor meer info over het onderzoek kan u terecht bij Hadewych Bamps 02.20.90.172 hbamps@serv.be of Frank Janssens 02.20.90.164 fjanssens@serv.be Het rapport van het onderzoek verschijnt begin 2004 en zal men kunnen bestellen via de SERV-website : www.serv.be Voor meer informatie over dit persbericht kan u contact opnemen met de SERV, Christine Jacobs, Communicatieverantwoordelijke, tel. 02/20.90.188, cjacobs@serv.be