Persberichten september 2003
Rapport Somaliërs op doorreis verschijnt op 29 september
Somaliërs verhuizen en masse naar Engeland
Op maandag 29 september verschijnt het onderzoeksrapport Somaliërs op
doorreis - Verhuisgedrag van Nederlandse Somaliërs naar Engeland, een
onderzoek naar redenen, motieven en attitudes ten opzichte van
migratie van een grote groep Somaliërs met een Nederlands paspoort
naar Engeland. Ten grondslag aan die migratie liggen
sociaal-economische motieven. Ook assimilatiedwang, de steeds
beperkter mogelijkheid om in het moderne Nederland te komen tot
ontplooiing van de eigen (islamitische) identiteit blijkt een reden te
vormen om te verhuizen naar Engeland, dat een grote islamitische
gemeenschap kent.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van
Justitie. De inhoudelijke verantwoording van het rapport lag bij
cultuurpsycholoog drs. Esther van den Reek van de Universiteit van
Tilburg. De initiatiefnemer van het onderzoek is Adan Igeh Hussein,
een Nederlander van Somalische herkomst, die tevens verantwoordelijk
was voor het opzetten van een netwerk. De data zijn ontleend aan een
empirische studie onder 200 Somaliërs in Nederland en Engeland. De
gegevens zijn verzameld middels vragenlijsten en groepsgesprekken.
Somaliërs vormen een van de grootste nieuwe etnische groepen in
Nederland. De meeste Somaliërs zijn begin jaren negentig naar
Nederland gekomen op basis van politiek asiel als gevolg van de
burgeroorlog in hun land. Er is al vaker gesignaleerd dat het
integratieproces, de betrokkenheid en sociale zelfredzaamheid van een
groot aantal van hen heel moeizaam verloopt. Voor veel Somaliërs een
reden om Nederland de rug toe te keren. Naar schatting van de
doelgroep zelf vertrokken de afgelopen vijf jaar circa 10.000
Nederlandse Somaliërs naar Engeland, met name naar Birmingham,
Leicester, Bristol en Londen. De belangrijkste redenen voor Somaliërs
om vanuit Nederland verder te migreren lijken tweeledig:
economisch-sociaal-maatschappelijke deelname en cultuurreligieuze
mogelijkheden. Een aanzienlijk aantal ondervraagden ervaart op beide
dimensies een dusdanige dwang, begrenzing, en beperkte vrijheid in
Nederland dat zij verhuisden naar Groot-Brittannië. De problemen en
moeilijkheden waarmee de Somalische groep in Nederland te maken heeft,
houden niet alleen verband met hun culturele bagage,
vluchtgeschiedenis, traumatische ervaringen en het verwerkingsproces,
maar ook de sociale, economische en culturele veranderingen in de
nieuwe samenleving hebben enorme invloed op de situatie van Somaliërs
in Nederland.
Somaliërs achten de mogelijkheden voor hen om de
economisch-sociaal-maatschappelijke Nederlandse ladder te beklimmen
zeer beperkt. Dat brengt restricties met zich mee op zowel
gemeenschaps- als gezinsniveau, en ook voelt men de consequenties,
onder andere op financieel gebied. De mogelijkheden in Nederland om
aan het arbeidsproces deel te nemen of educatie te volgen, ervaren met
name Somalische mannen - relatief hoog opgeleid als teleurstellend.
Het Nederlandse allochtonenbeleid is volgens veel van de respondenten
zo betuttelend, dat mensen niet gepusht worden tot zelfontplooiing en
dat hen alle eigen initiatief tot opleiding en arbeidsdeelname wordt
ontnomen. Vrouwen noemen het ontbreken van een sociaal netwerk; in
Somalië wordt een kind niet alleen opgevoed door de ouders, maar
spelen familieleden een belangrijke rol.
Afnemende tolerantie van autochtone Nederlanders ten opzichte van
andere culturen en religies noemt de Nederlandse Somalische groep als
een motief om te verhuizen naar elders. Deze ervaren
vrijheidsbeperking op gebied van religie, normen en waarden, en
cultuuroverdracht wordt geregeld in één adem genoemd met de beperking
op de ontplooiing van de eigen (islamitische) identiteit en het gevoel
in Nederland niet geheel zichzelf te kunnen zijn buitenshuis. Men
heeft het idee dat buiten de privé-kring niet de mogelijkheid bestaat
zich moslim te voelen en zich volgens de islamitische normen en
waarden te gedragen. Nederland ervaart men als een land dat tolerantie
vooral in theorie hoog in het vaandel heeft: op een groot aantal
maatschappelijke vlakken vooruitstrevend, maar niet waar het de
allochtonenkwestie betreft. Veel respondenten spreken van
assimilatiedwang: de beperkte mogelijkheden tot praktisering van het
islamitische geloof en de onmogelijkheid kinderen op te laten groeien
binnen de normen en waarden van de eigen cultuur, ook buitenshuis. Dat
stuit bij velen op weerstand, en vormt voor een aanzienlijke
meerderheid het belangrijkste motief om te verhuizen naar Engeland,
waar een grote islamitische gemeenschap volgens tradities leeft.
De respondenten hebben het idee dat in Engeland minder de nadruk wordt
gelegd op een op assimilatie gericht integratie- en
inburgeringsbeleid, en meer op eigen verantwoordelijkheid en ideeën:
op competentie in plaats van op tekortkomingen. Het overnemen van
waarden en normen, taal, cultuur en omgangsvormen wordt niet, zoals in
Nederland, als een voorgeschreven wet ervaren. De mogelijkheid om naar
etnische herkomst samen te leven in een wijk waar men ondersteuning en
betrokkenheid ervaart van een omvangrijk Somalisch netwerk blijkt een
belangrijke reden om naar Engeland te verhuizen. Vrijwel niemand van
de volwassen respondenten heeft plannen ooit terug te keren naar
Nederland. Echter, nogal wat kinderen en jongeren kunnen niet aarden
in de islamitisch georiënteerde omgeving. Zij willen, vrijwel zonder
uitzondering, terug naar Nederland dat zij als hun vaderland zien.
Noot voor de pers
Het onderzoeksrapport Somaliërs op doorreis - Verhuisgedrag van
Nederlandse Somaliërs naar Engeland is voor persvertegenwoordigers en
andere belangstellenden verkrijgbaar bij de Wetenschapswinkel van de
Universiteit van Tilburg, tel. 013 466 26 45, e-mail:
wetenschapswinkel@uvt.nl. Voor meer informatie over het rapport kan
ook contact opgenomen worden met afdeling Voorlichting van Justitie,
tel. 070 370 66 98.
Laatst gewijzigd: maandag 29 september 2003
bullet Meer zoekmogelijkheden
bullet Wetenschap en onderzoek
Zie ook
Contact
E-mail: M.M.C.Hanssen
Universiteit van Tilburg