Kennis bodemruwheid cruciaal in effectief en natuurlijk waterbeheer
Intreerede prof.dr. Suzanne Hulscher
Bij het beheer van zeeën en rivieren is kennis van de natuurlijke
dynamiek tot nu toe onderschat. Goede kennis van de bodemruwheid is
bijvoorbeeld cruciaal. Hiermee is te voorspellen hoe zandwinning of de
aanleg van een windmolenpark op volle zee ingrijpt op de natuurlijke
dynamiek èn op het overig gebruik van de zee. Dat stelt prof.dr.
Suzanne Hulscher (36) in haar intreerede als hoogleraar Waterbeheer
aan de faculteit Construerende Technische Wetenschappen van de
Universiteit Twente. Hulscher houdt haar rede op 25 september.
Water systemen zijn uitermate eigenwijs, adus de nieuwe hoogleraar.
Dat natuurlijke gedrag is niet altijd erkend, als het gaat om
verantwoord waterbeheer. Hulscher pleit er in haar rede voor, dit wèl
te doen. Ze noemt het tegelijk ook een glibberig terrein, om via deze
weg de gevolgen van menselijk ingrijpen te voorspellen. Een fysicus
zal snel zeggen dat "het niet te modelleren is", omdat er sprake is
van complexe turbulente stromingen en sedimenten van verschillende
soorten. Maar een civiel ingenieur kan het zich volgens Hulscher niet
veroorloven te zeggen dat "het niet kan."
Zand- en bodemgolven
Hulscher illustreert dit in haar rede bijvoorbeeld met een aantal
grootschalige patronen die worden gevormd op de zeebodem. Hiernaar
doet haar groep veel onderzoek, bijvoorbeeld om het ontstaan te
verklaren van zand- of getijbanken, zogenaamde zandgolven en de `lange
bodemgolven' waarvan het ontstaan nog niet goed is opgehelderd. De
natuurlijke dynamiek en menselijke interventie beïnvloeden elkaar
wederzijds. Een natuurlijke manier van waterbeheer ligt daarom voor de
hand, temeer omdat het volgens Hulscher minder onderhoud vergt en
daarmee besparingen kan opleveren.
Ruwheid
Het modelleren van de ruwheid van de bodem heeft daarin een centrale
plaats: die ruwheid bepaalt de wrijving die de stroming ondervindt
door het contact met oevers en bodem, en daarmee de vorming van
banken. De ruwheid speelt ook een centrale rol in sedimenttransport en
bodemveranderingen, zoals de vorming van bodempatronenis . De
samenstelling van sediment speelt ook weer een belangrijke rol,
evenalsmaar ook de vegetatie. Seizoensafhankelijke effecten door p.
Een uitputtend model bestaat niet en zou ook `schieten met een kanon
op een mug' zijn: maximale rekenkracht inzetten om kleine
veranderingen te berekenen. Relatief eenvoudige modellen leveren
binnen grenzen goede resultaten, mits getraind met voorbeelden uit de
praktijk. `Binnen grenzen' betekent dat de modellen het moeilijk
krijgen in extreme situaties. Ze moeten daarom wel gevoed worden met
meer fysica.
Interactie
Waterbeheer gaat niet alleen over de manier waarop de mens ingrijpt in
de natuur, maar ook over de interactie tussen verschillende
gebruiksvormen èn de natuurlijke dynamiek. De aanleg van een
windmolenpark in zee heeft gevolgen voor de bodempatronen en stroming,
en daarmee ook op andersoortig gebruik van de zee, zoals voor olie- en
gaswinning. Het is die interactie die het mogelijk maakt te
anticiperen op gevolgen van menselijk ingrijpen. Die interactie
vastleggen in modellen, door er onder meer vegetatiedynamica,
sedimenttransport en biomorfodynamiek in op te nemen, onderzoek naar
de dynamiek: het zal leiden tot nieuwe ideeën voor beheer,
bijvoorbeeld voor duurzaam meervoudig ruimtegebruik op zee.
Noot voor de pers
Prof.dr. Suzanne Hulscher (Heerlen, 1966) is sinds 1 september 2002
hoogleraar Waterbeheer, in het bijzonder de watersystemen, aan de
faculteit Construerende Technische Wetenschappen, afdeling Civiele
Techniek.
De tekst van haar rede "Ruwweg natuurlijk waterbeheer? Natuurlijk!" is
op aanvraag verkrijgbaar.
Contactpersoon voor de pers: ir. Wiebe van der Veen, tel. (053) 489
4244, email w.r.vanderveen@utwente.nl
Laatst gewijzigd op 24-09-2003 © Universiteit Twente Printversie
Universiteit Twente