REGIOPLAN BELEIDSONDERZOEK
REGIOPLAN: Sociale zekerheid kan beter privaat
Sociale zekerheid kan beter privaat
Essay van Regioplan Beleidsonderzoek pleit voor vergaande privatisering
AMSTERDAM, 23 SEPTEMBER 2003 - 'Nederland staat voor ingrijpende keuzes op het terrein van werk en inkomen.' Dat schrijven minister De Geus en staatssecretaris Rutte van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de begroting voor 2004. Eén keuze wordt echter niet gemaakt, namelijk die over de uitvoering van de sociale zekerheid. In het essay 'Markt als middel' zetten onderzoekers van Regioplan Beleidsonderzoek uiteen waarom argumenten voor een consistentere en grotere rol van private partijen in de sociale zekerheid het uiteindelijk zullen winnen van de tegenargumenten.
Sinds het midden van de jaren '90 wordt gewerkt aan een herstructurering van de sociale zekerheid. Eén van de veranderingen die in dat proces is opgetreden, is dat de rol van private partijen steeds groter is geworden. De reïntegratie van arbeidsongeschikten en werklozen moet sinds enige tijd geheel door private partijen uitgevoerd worden, de ziektewet is geprivatiseerd en de gaten die in de WAO zijn geschoten, zijn privaat gerepareerd.
Tegelijkertijd zijn andere essentiële onderdelen van de sociale zekerheid voorbehouden gebleven aan de publieke sector. De vaststelling van het recht op een uitkering (de zogenaamde claimbeoordeling) en de uitkeringsverstrekking zijn in publieke handen gebleven. Er is met andere woorden steeds meer sprake van een gemengd publiek-privaat stelsel.
De jongste voorstellen van het kabinet Balkenende maken het systeem nog gemengder. De uitvoering van de gesubsidieerde arbeid dient binnen drie jaar door gemeenten te worden overgedragen aan private partijen. Maar ook in de WAO is sprake van een verdergaande privatisering: bedrijven worden straks in het nieuwe WAO-stelsel verplicht zich te verzekeren tegen werk gerelateerde arbeidsongeschiktheid (zoals in geval van arbeidsongevallen).
Tegelijkertijd wordt de dekking van loondoorbetaling bij gedeeltelijk arbeidsongeschikten voor werkgevers publiek geregeld. En op de derde plaats wordt de loondoorbetalingsverplichting van zieke werknemers voor werkgevers verlengd van één naar twee jaar. Werkgevers moeten zich, indien gewenst, tegen dit risico privaat verzekeren.
Er komen dus steeds meer private elementen in het tot voor kort voornamelijk publieke sociale zekerheidsstelsel. Dit roept de vraag op waar en wanneer de grens van méér privatisering naar volledige privatisering bereikt wordt. In de ogen van de onderzoekers van Regioplan Beleidsonderzoek is er geen reden om niet te experimenteren met een volledig private uitvoering van grote delen van de sociale zekerheid. Marktpartijen kunnen dan naar alle waarschijnlijkheid veel efficiënter én effectiever werken, aldus de onderzoekers.
In het essay maken de onderzoekers van Regioplan Beleidsonderzoek ook duidelijk dat de argumenten die in deze discussie worden uitgewisseld veelal ideologisch en niet feitelijk van aard zijn. In de discussies over de toekomst van de sociale zekerheid, die bij de behandeling van de nieuwe WAO-voorstellen weer zullen losbarsten, zouden de in het essay opgevoerde feitelijke argumenten voor vergroting van de rol van private partijen een belangrijke rol kunnen en moeten spelen.
Noot aan de redactie