Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland


Utrecht: 16 september 2003 Kenmerk: cb03-1264/jl/ss Betreft: Actieve rol cliënt bij reïntegratie; PRB AO 24 september 2003

Inlichtingen bij: Janny Lagendijk, jlagendijk@cg-raad.nl

Geachte commissieleden,

De minister wil het Persoonsgebonden Reïntegratiebudget voor arbeidsgehandicapten (PRB) afschaffen. Hij voert aan, dat mensen met een arbeidshandicap in het huidige proces bij het UWV en het reïntegratiebedrijf voldoende invloed op hun eigen reïntegratietraject kunnen uitoefenen.

De Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland (CG-Raad) is het hier absoluut niet mee eens. Hier argumenteren wij langs drie lijnen:
1. een principiële, op basis van het mensbeeld in de sociale zekerheid.

2. een feitelijke, op basis van zicht op de huidige invloed bij reïntegratie; en op basis van de resultaten van de experimenten PRB.

3. een hypothetische op basis van analyse van het fenomeen resultaatfinanciering.

ad 1. Mensbeeld in de sociale zekerheid

Mensen met een arbeidshandicap zijn verantwoordelijke burgers. Zij hebben hun hele leven zelf keuzes gemaakt. Zelf voor een scholing gekozen; zelf een baan gezocht; zelf een eventuele relatie aangegaan; zelf eventueel kinderen gekregen; zelf hun huisvesting geregeld; zelf hun premies en belastingen betaald.

Op het moment dat deze verantwoordelijke burgers een handicap of chronische ziekte krijgen is dat een grote schok. Op drastische wijze moeten mensen soms hun leven herinrichten. Mensen hebben in die periode dan ook recht op ondersteuning. Dit geldt tevens voor mensen die van jongs af aan een handicap hebben.

Niets maar dan ook niets doet dit af aan de mondigheid, volwassenheid en verantwoordelijkheid van mensen met een handicap of chronische ziekte voor hun eigen leven.

Schokkend is het dan ook voor de CG-Raad dat mensen uit onze achterban, op het moment dat zij een beroep moeten doen op ons stelsel van sociale zekerheid gezien worden als onmondige burgers. De invloed op het eigen reïntegratietraject is minimaal (zie hieronder, ad 2).

Het idee dat mensen zelf keuzes kúnnen, maar vooral ook wíllen maken voor hun reïntegratie krijgt absoluut onvoldoende vertaling in het beleid van SZW. Het mensbeeld bij dit departement erkent het volwaardig burgerschap van mensen met een handicap of chronische ziekte niet.

Dit in schril contrast tot de grondhouding van andere departementen, waar persoonsgebonden financiering ook bij collectief gefinancierde zaken voor mensen met een handicap of chronische ziekte inmiddels vanzelfsprekend is (VWS: PGB in de AWBZ; OC&W: Leerling gebonden Financiering voor kinderen met een handicap).

ad 2. Geen invloed op reïntegratie

De minister stelt dat mensen met een arbeidshandicap invloed hebben op hun eigen reïntegratietraject via:


* de reïntegratievisie die door het UWV wordt opgesteld;
* de keuze van een reïntegratiebedrijf;

* het trajectplan dat door het reïntegratiebedrijf wordt opgesteld.

Niets is minder waar. Uit ervaringen van onze achterban, maar ook uit het rapport van de minister zelf Mogelijkheden voor een actieve rol van de cliënt bij reïntegratie blijkt dat de cliënt feitelijk nauwelijks invloed heeft:

De reïntegratievisie wordt door de arbeidsdeskundige opgesteld. De arbeidsdeskundige van het UWV heeft één gesprek waarin zowel de gevolgen van de claimbeoordeling als de mogelijkheden van reïntegratie aan de orde moeten komen1. De invloed van de cliënt is minimaal.

De keuze van een reïntegratiebedrijf moet in datzelfde gesprek van 1 uur gebeuren. Dit op basis van een schriftelijke lijst van de gecontracteerde bedrijven2. De invloed van de cliënt is een formaliteit.

De tijd die beschikbaar is voor UWV-cliënten om bij een reïntegratiebedrijf zorgvuldig een trajectplan op te stellen is minimaal. Veel bedrijven voeren dan ook hoogstens één of twee gesprekken daartoe3. Mensen zijn zich daardoor vaak niet bewust dat ze een handtekening hebben gezet onder een trajectplan4.

ad 2b: experiment PRB geslaagd

FNV en de Landelijke Cliëntenraad (LCR), maar ook de Commissie het Werkend Perspectief (CWP) hebben u reeds een correctie gegeven op de gegevens die de minister heeft aangedragen over de effectiviteit van de experimenten PRB. Het PRB blijkt minstens zo effectief als ingekochte trajecten.

ad 3: Resultaatfinanciering

De minister verwacht veel effect van de geïntroduceerde resultaatfinanciering. Hij ziet dit systeem als bijna onverenigbaar met PRB.

Ook de CG-Raad ziet voordelen in resultaatfinanciering. Nadelen voor met name de groep moeilijk bemiddelbaren zijn echter ook te verwachten, doordat afroming door reïntegratiebedrijven kan ontstaan (alleen makkelijk bemiddelbaren worden gereïntegreerd).

Omdat bij de experimenten PRB juist bleek, dat relatief veel mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt met een PRB aan de slag te komen, pleit de CG-Raad voor het combineren van het systeem van inkoop met resultaatfinanciering en het PRB.

De CG-Raad vraagt u:


1. Het Persoonsgebonden Reïntegratiebudget (PRB) voor arbeidsgehandicapte cliënten van het UWV mogelijk te maken (voor mensen die daarvoor kiezen).

2. Voor mensen die kiezen voor een door het UWV georganiseerd en ingekocht reïntegratietraject de bestaande keuzemogelijkheden bij deze trajecten te verruimen door een werkherkansingsadviseur beschikbaar te stellen. Zie hiervoor het advies van de Landelijke Cliëntenraad (LCR) De regie bij de cliënt. Advies over de werkherkansingsadviseur, mei 2003.

Met vriendelijke groet,

J. Troost,
voorzitter.

cc:
De heer mr. A.J. de Geus, minister
De heer drs. M. Rutte, staatssecretaris

---

Brief van Per Saldo

Geacht lid van de commissie Sociale Zaken,

Woensdagochtend 24 september spreekt u in de vaste kamercommissie Sociale Zaken met de staatssecretaris de Geus over het PRB. In november vroeg u een evaluatie over het PRB. Op 1 juli heeft het kabinet het PRB opgeheven. Dit budget stelde mensen in staat om zelf een weg naar werk uit te stippelen en uit te voeren.

U bent de laatste strohalm. Alleen uw commissie kan de staatssecretaris en het kabinet weer op het goede spoor brengen.

Argumenten:

* PRB biedt keuzemogelijkheid

* PRB is eigen verantwoordelijkheid nemen
* PRB is sterk motiverend om aan het werk te komen
* De door uw commissie gevraagde evaluatie over PRB is positief
* PRB scoort niet slechter dan andere reïntegratietrajecten
* Met het PRB zijn ook langdurig arbeidsgehandicapten met zware psychische problemen weer aan het werk gekomen. Dat zijn mensen die 'opgegeven zijn' in de reguliere arbeidsbemiddeling.

Frans van der Pas, medewerker Per Saldo, vereniging van mensen die een persoonsgebonden budget gebruiken

---