BouwNed
Commentaar BouwNed op Miljoenennota
16/9/2003
Op de in de Miljoenennota bekend gemaakte beleidsfilosofie van het
kabinet - het stimuleren van het groeipotentieel van de economie
gekoppeld aan een evenwichtige begroting - valt weinig af te dingen.
Het is positief dat het ministerie van VROM zich wil ontwikkelen van
hindermacht naar ontwikkelkracht. Daarbij wordt gestreefd naar sterke
steden en een vitaal landelijk gebied, waarbij het ruimtelijk
ordeningsbeleid door provincies en gemeenten nader wordt ingevuld. Het
is echter twijfelachtig of de minister van VROM over voldoende
regiekracht beschikt in dit decentrale model. Om met name de
woningbouw uit het slop te trekken, dient het ministerie duidelijke
kaders vast te stellen waarbinnen provincies en gemeenten opereren.
Met lagere overheden en woningcorporaties zullen concrete afspraken
moeten worden gemaakt over te realiseren bouwvolumes, waarop zij
vervolgens ook kunnen worden afgerekend.
Dit zegt BouwNed, de grootste ondernemersorganisatie in de bouw, in
reactie op de vandaag bekend gemaakte Miljoenennota. Met een jaaromzet
van 46 miljard, neemt de bouw 10 procent van het bruto binnenlands
product voor haar rekening. Ook met het bieden van werkgelegenheid aan
400.000 mensen levert de bouw een aanzienlijke bijdrage aan de
Nederlandse economie.
Beleid
BouwNed onderschrijft op hoofdlijnen de uitgangspunten van het
kabinetsbeleid. Wel schuift het kabinet veel problemen door in de
richting van de cao-onderhandelingstafel. Het kabinet moet de sociale
partners dan wel de ruimte laten om in onderling overleg invulling te
geven aan het pensioendossier in relatie tot een meerjarig
loonmatigingsbeleid. Wat de werkgevers betreft, is een nul procent
loongroei daarbij het uitgangspunt.
De Nederlandse concurrentiepositie is ernstig verslechterd. Terwijl de
wereldhandel begint aan te trekken, blijft Nederland achter. Inmiddels
staat de exportpositie zwaar onder druk. Dat heeft negatieve gevolgen
voor de economische ontwikkeling in ons land en dus ook voor een
belangrijke bedrijfstak als de bouw. De woningbouwproductie bevindt
zich momenteel op een naoorlogs dieptepunt, de bouw van kantoren en
bedrijfspanden is eveneens sterk teruggelopen en de uitbreiding van de
infrastructuur blijft achter.
Innovatie
Om uit het dal te klimmen, moet de arbeidsinkomensquote, die nu 85
bedraagt, tot onder de 80 worden teruggedrongen, vindt BouwNed.
Daarnaast dient ingezet te worden op innovatiegedreven groei. In die
zin is de verhoging van het WBSO-budget, waarmee innovatie bij
mkb-ondernemers wordt bevorderd, een verstandige maatregel.
Het door het kabinet opgerichte Innovatieplatform kan ook een
belangrijke rol spelen. Voorwaarde is wel, dat dit platform zich niet
uitsluitend richt op high-tech ontwikkelingen. Volgens BouwNed moet
vooral gekeken worden naar concrete verbeteringen in producten en
processen die op korte termijn op de werkvloer toepasbaar zijn.
Procesinnovatie kan bovendien een bijdrage leveren aan vermindering
van de regeldruk.
Het kabinet vindt het belangrijk dat het bedrijfsleven participeert in
het Innovatieplatform. BouwNed bepleit een praktijkgerichte aanpak
door per sector een dergelijk platform op te zetten, bij voorkeur in
combinatie met een modern industriebeleid. Wat de bouw betreft maken
moderne vormen van aanbesteden nadrukkelijk deel uit van de
noodzakelijke vernieuwingen. Voor de gewenste transparantie in de
bouwsector is ook professioneel opdrachtgeverschap van groot belang.
In dit verband verwelkomt BouwNed de oprichting van een Kenniscentrum
Aanbesteding Bouw.
Winstmarges
Innovatie is niet alleen een zaak van universiteiten en kenniscentra,
maar moet vooral ook uit het bedrijfsleven zelf voortkomen. Voor de
financiering hiervan is de hoogte van de winstmarges bepalend. In de
bouw staan deze al jarenlang onder druk, mede als gevolg van een
aanbestedingsbeleid dat de laagste prijs als belangrijkste criterium
hanteert.
De macro-economische verkenning van het kabinet signaleert dat de
winstmarges van aannemers zijn achtergebleven bij de sterke toename
van de verkoopprijzen van woningen.
Ruimtelijk beleid
Het is verheugend dat het ministerie van VROM de mede door BouwNed
bepleite ontwikkelingsplanologie toe gaat passen. Via samenwerking
tussen overheden, marktpartijen en maatschappelijke organisaties wordt
het draagvlak voor ruimtelijke plannen vergroot en de uitvoering
versneld. In samenhang met de nadere uitwerking van de Nota Ruimte,
dient ontwikkelingsplanologie volgens BouwNed ook actief te worden
gestimuleerd bij gemeentelijke en provinciale overheden.
Ook positief is dat gemeenten in landelijk gebied meer mogelijkheden
krijgen om te bouwen voor de eigen bevolkingsaanwas en de lokale
bedrijvigheid.
Woningbouw
De woningbouw is van groot belang voor de economie van ons land. Naast
de werkgelegenheid in de bouw zelf, worden hierdoor tienduizenden
mensen bij toeleverende bedrijven aan het werk gehouden. Ook is
woningbouw een belangrijke inkomstenbron voor de overheid.
Nu de woningbouw stagneert, doet VROM vooral een beroep op
marktpartijen om vraag en aanbod met elkaar in evenwicht te brengen.
BouwNed is het eens met de oproep aan de woningcorporaties om op dit
punt hun verantwoordelijkheid te nemen.Toch kan de overheid ook zelf
maatregelen nemen die de vraag stimuleren, bijvoorbeeld door de uit de
hand gelopen gemeentelijke grondprijzen weer in de tang te krijgen.
Het versneld aanpakken van de herstructurering van 56 probleemwijken
in de grote steden is een goede zaak, maar wordt overschaduwd door de
beknotting van het rijksbudget voor Investeringen in Stedelijke
Vernieuwingen (ISV) met 47 miljoen euro.
Het bieden van ruimte aan verhuurders om meer marktconforme
huurprijzen te gaan hanteren, wordt door BouwNed toegejuicht. Dit kan
een impuls geven aan de vrijwel tot stilstand gekomen doorstroming op
de woningmarkt.
De geplande beperking van de aftrekbaarheid van hypotheekrente werkt
echter weer negatief uit op de bereidheid van mensen door te stromen
naar een duurdere woning. BouwNed bepleit dat op zijn minst de kosten
koper en de inrichtingskosten bij verhuizing op de overwinst in
mindering mogen worden gebracht.
Energie
Ten aanzien van het verbeteren van de bestaande woningvoorraad, vindt
BouwNed het een slechte zaak dat de Energie Premie Regeling en de
subsidie op het Energie Prestatie Advies (EPA) vrijwel worden
afgeschaft. Deze regelingen zijn zeer succesvol en juist in de
bestaande bouw kan door energiebesparende maatregelen nog veel
milieuwinst worden behaald. Het stopzetten van de subsidieregeling
staat ook haaks op het Europese beleid en het verdrag van Kyoto.
BouwNed pleit er daarom voor de premie en subsidie te bekostigen uit
de voorgenomen verhoging van de Regulerende Energie Belasting.
Bedrijventerreinen
BouwNed vindt het teleurstellend, dat het kabinet nog steeds geen
vastomlijnde doelstellingen heeft geformuleerd voor de
herstructurering en aanleg van bedrijventerreinen. De grote
achterstand die hier inmiddels is ontstaan, heeft bijgedragen aan de
verslechtering van het Nederlandse vestigingsklimaat.
Datzelfde geldt overigens ook voor de wegeninfrastructuur. Het kabinet
investeert weliswaar in onderhoud van het wegennet en filebestrijding,
maar voor de noodzakelijke uitbreiding van de infrastructuur gaat de
hand op de knip. Daarmee wordt de gewenste revitalisering van de
economie bepaald niet bevorderd. Hoewel het onderhoud aan rioleringen
en gas-, water- en elektriciteitsleidingen wordt overgelaten aan
gemeenten en nutsbedrijven, gaat BouwNed ervan uit dat de
Rijksoverheid de ontwikkelingen actief blijft volgen en waar nodig
ingrijpt.
BouwNed onderkent de budgetproblemen van het kabinet, maar is van
mening dat de invoering van een zogeheten kapitaaldienst meer ruimte
kan bieden. Op die manier kunnen de kosten van de investeringen over
meerdere jaren worden uitgesmeerd. Ook het intensiever inzetten van
publiek-private samenwerking (PPS) kan de financiële armslag van het
Rijk vergroten.
Regeldruk
Het streven van het kabinet om de administratieve lastendruk voor
ondernemers met een kwart terug te dringen is prijzenswaardig.
Soortgelijke goede voornemens van vorige kabinetten liepen echter stuk
op een weerbarstige praktijk, dus afgewacht moet worden of dit kabinet
er wel in slaagt. BouwNed staat ook positief tegenover de plannen om
de handhaving van regels te verbeteren en te professionaliseren.
BouwNed waarschuwt er echter voor de vermindering van regelgeving niet
via een achterdeur weer ongedaan te maken door extra normalisatie- en
certificeringseisen.
Voorts is BouwNed tevreden over de vereenvoudiging van de regeling
voor autokostenvergoeding en de afschaffing van de
kilometerregistratie. Wel vraagt BouwNed om ruimte voor de
carpoolregeling zoals die al jarenlang met succes in de bouw wordt
gehanteerd.
Ouderenbeleid
Het door het kabinet voorgestelde ouderenbeleid pakt in de bouw
contraproductief uit. Door het verdwijnen van de fiscale stimulans
voor een vroegpensioen en de herinvoering van de sollicitatieplicht
voor mensen ouder dan 57,5 jaar, blijven oudere werknemers langer in
dienst. In verband met de zware lichamelijke arbeid in de bouw zal dit
resulteren in een hogere uitval door ziekte en een hogere instroom in
de WAO.
Vanwege de specifieke arbeidsomstandigheden in de bouw, dringt BouwNed
aan op een ruime overgangsperiode. Werkgevers- en
werknemersorganisatie in de bouw zijn inmiddels gestart met een
proefproject Loopbaanbegeleiding. Doel is de introductie van modern
personeelsmanagement in de bouw, zodat bouwvakkers tijdig perspectief
wordt geboden op fysiek lichter werk. Zo kan een timmerman of
metselaar op latere leeftijd bijvoorbeeld worden omgeschoold tot
werkvoorbereider. De landelijke invoering van Loopbaanbegeleiding bij
alle bouwbedrijven vergt echter de nodige tijd en komt voor veel van
de huidige oudere werknemers te laat. Om die reden vraagt BouwNed om
een soepele overgangsregeling.
Meer informatie
L.J.N. Steijn, Hoofd Communicatie, telefoonnummer 0182 693 763 / 06
513 541 38