Gemeente Amsterdam

Begroting 2004 Amsterdam: werk, onderwijs en veiligheid centraal 15 september 2003 - Marleen Nieuwenhuis

Het college van B&W van Amsterdam heeft besloten om in de gemeentebegroting 2004 het accent te leggen op werk, onderwijs en veiligheid. Voor de strijd tegen de oplopende werkloosheid trekt Amsterdam in 2004 bijna EUR 18 miljoen extra uit. Daarmee moet de jeugdwerkloosheid worden aangepakt, de economische structuur versterkt, het vestigingsklimaat verbeterd en de werkgelegenheid in het laaggeschoolde segment worden gestimuleerd. Voor het wegwerken van achterstallig onderhoud en vervangende nieuwbouw van scholen wordt EUR 100 miljoen toegevoegd aan bestaande budgetten, zodat tot 2008 ruim EUR 250 miljoen beschikbaar is. Voor veiligheidsmaatregelen, zoals vermindering van agressie en geweld, uitbreiding van het cameratoezicht, het aanpakken van de harde kern criminele jongeren, brandveiligheid, verkeersveiligheid en metrowachten wordt EUR 25 miljoen extra uitgetrokken.

Dankzij ombuigingen toch nog geld

Bij de presentatie van de begroting zei de wethouder Financiën Geert Dales vanochtend dat het opmerkelijk genoemd mag worden dat Amsterdam dit allemaal voor elkaar krijgt ondanks de financiële tegenwind van de neergaande conjunctuur en Rijksbezuinigingen. "Dit is te danken aan onze eigen inspanningen, die ertoe hebben geleid dat we vanaf dit jaar geld hebben vrijgespeeld door drastisch om te buigen. Dit jaar levert dat al bijna EUR 30 miljoen op, vanaf 2006 moet dat ieder jaar EUR 127 miljoen zijn. Voor 2004 is er onder andere op de volgende beleidsterreinen geld omgebogen: besparing op de overheadkosten bij de Sociale Dienst en Maatwerk (EUR 1,3 miljoen), efficiencymaatregelen op het beleidsterrein Verkeer en Infrastructuur (EUR 800.000), algemene reductie op het ambtelijk apparaat (EUR 2 miljoen) en afschaffen alleenwonendenkorting waterleiding (EUR 1,7 miljoen), bezuiniging op rioolgemalen en rioolinspecties (EUR 0,5 miljoen) en verhoging van de hondenbelasting (EUR 0,3 miljoen). Zo kunnen we, ondanks de financiële malaise, toch nog fors investeren in zaken die van groot belang zijn voor de toekomst van de stad."

Voor de komende jaren heeft Dales grote zorgen. "Het financiële perspectief is ronduit slecht. Bezuinigingen treffen ons hard en de economie zit fors tegen. Als we niet blijven ombuigen krijgen we niets meer voor elkaar. Iedere euro moet minstens twee keer worden omgedraaid."

Gemeentebegroting op hoofdlijnen

Amsterdam geeft in 2004 circa EUR 5 miljard uit. Dat geld komt voor een belangrijk deel van het Rijk. De algemene uitkering uit het Gemeentefonds bedraagt EUR 1,1 miljard. Voor onderwijs, jeugdbeleid, openbaar vervoer, verkeer en infrastructuur, zorg, stedelijke ontwikkeling, economie, veiligheid en sociale zaken ontvangt de gemeente Rijksuitkeringen. Bij elkaar bedragen die zon EUR 1,5 miljard, waarvan EUR 900 miljoen betrekking heeft op bijstandsuitkeringen en toeleiding naar werk. Gemeentelijke bedrijven, zoals het GVB, het Havenbedrijf, het Grondbedrijf en Gemeentewaterleidingen hebben een totale omzet van EUR 0,8 miljard en leveren per saldo een positieve bijdrage van EUR 70 miljoen aan de begroting. Uit de heffing van belastingen, leges, tarieven en parkeergelden krijgt Amsterdam EUR 400 miljoen. Overige inkomsten, zoals rente en aflossingen van door de gemeente verstrekte geldleningen en diverse kleine inkomstenposten van diensttakken, vormen samen een bedrag van EUR 1,4 miljard.

Veel uitgaven staan vast en zijn niet of nauwelijks te beïnvloeden. De begrotingsbesprekingen spitsen zich dan ook toe op de besteding van de extra gelden die vooral uit de ombuigingen zijn verkregen. Voor 2004 is bijna EUR 41 miljoen beschikbaar voor structurele (ieder jaar terugkerende) uitgaven. Voor incidentele uitgaven is EUR 83 miljoen beschikbaar. Daarnaast is EUR 118,5 miljoen te verdelen uit het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing en EUR 19 miljoen uit het Mobiliteitsfonds. Dat laatste wordt ingezet voor maatregelen in de sfeer van verkeer en vervoer. Tenslotte wordt rekening gehouden met een mogelijke vrijval van EUR 40 miljoen uit een reservering die is getroffen voor het afdekken van verliesgevende
stadsverwarmingsprojecten. Zekerheid daarover wordt begin 2004 verwacht.

Financiën staan onder druk

Amsterdam heeft te maken met forse kortingen op de Rijksuitkeringen. Door de bezuinigingen van de kabinetten Balkenende I en II moet rekening worden gehouden met een forse ingreep in de uitkering uit het Gemeentefonds. Landelijk zal de korting tussen EUR 100 en EUR 300 miljoen belopen. Bij een Amsterdams aandeel van 8% betekent dit een goed voelbare terugslag. Ook de kortingen op de middelen voor bijstandsuitkeringen en reïntegratie laten zich sterk voelen. Amsterdam krijgt in 2004 een bedrag van EUR 900 miljoen voor werk en bijstand, waarvan EUR 700 miljoen voor het inkomensdeel (bijstandsuitkeringen) en EUR 200 miljoen voor toeleiding naar werk (werkbudget). De bezuinigingen op het inkomensdeel van het budget voor werk en bijstand bedragen landelijk EUR 150 miljoen in 2004, oplopend naar EUR 250 miljoen in 2006. Op het werkbudget is de korting voor Amsterdam in 2004 bijna EUR 20 miljoen ten opzichte van wat in 2003 beschikbaar was. Ook in de sfeer van armoedebestrijding en bijzondere bijstand is sprake van bezuinigingen. Daardoor loopt Amsterdam zon EUR 15 miljoen achter bij 2003, wat alleen kan worden opgevangen door extra inzet van eigen middelen. Op het geld voor het onderwijsachterstandenbeleid wordt door het Rijk bezuinigd (15%), het openbaar vervoerbudget is gekort (5% in 2004) en het laat zich aanzien dat vanaf 2005 rekening moet worden gehouden met een zeer aanzienlijke daling van de middelen voor de stedelijke vernieuwing.

Wethouder Dales maakt zich dan ook grote zorgen: "Mede in het licht van de economische neergang, de sterk oplopende werkloosheid, de sombere perspectieven voor de grondexploitatie en de dalende overslag in de Amsterdamse haven zie ik aanleiding tot grote voorzichtigheid. Ik trap nu echt op de rem. We maken af wat er ligt, maar grootse nieuwe plannen en projecten zullen moeten wachten tot betere tijden."

(Noot: deze cijfers kunnen t.g.v. Miljoenennota/Prinsjesdag veranderen. De verwachting is dat er verdere kortingen op reïntegratiebudgetten en uitkering Gemeentefonds komen. Vanaf 2005 kan gerekend worden op (verdere) kortingen Rijksbijdrage openbaar vervoer, gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid en stedelijke vernieuwing. Structurele financiering van Justitie In de Buurt (JIB) is onzeker en op reclassering zal worden gekort).

Belangrijkste begrotingsvoorstellen per sector

Werk en economie

Vanaf 2004 wordt de gemeente volledig risicodragend voor het bijstandsbudget. Als de uitstroom uit de bijstand groter is dan verwacht, heeft Amsterdam een meevaller. Tegenvallers moeten zelf worden betaald. Op een budget van EUR 700 miljoen betekent dat een groot risico. Daarnaast heeft Amsterdam EUR 200 miljoen beschikbaar voor maatregelen voor toeleiding naar werk. Wethouder Oudkerk komt binnenkort met verdere voorstellen voor de inrichting van de Dienst Werk en Inkomen, waarvoor in de begroting EUR 8,5 miljoen is gereserveerd voor extra inzet om de uitstroom uit de bijstand te bevorderen. Om bestaande werkgelegenheid te behouden, nieuwe te stimuleren, de economische structuur te versterken en te zorgen dat er zoveel mogelijk werk komt voor laaggeschoolden zal een budget van EUR 8 miljoen beschikbaar komen. De wethouders Economische Zaken en Sociale Zaken zullen samen voorstellen presenteren voor de besteding van dat geld. Voor het actieprogramma Economische structuurversterking komt extra geld beschikbaar; in totaal EUR 5,7 miljoen. Daarmee wordt onder meer een betere aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt mogelijk gemaakt. Voor de bestrijding van jeugdwerkloosheid trekt het college EUR 2,5 miljoen uit voor meer jongerenloketten, een instrument van de gemeente, de Sociale Dienst, het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI), onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven.

In de strijd tegen de (jeugd)werkloosheid liggen voor veel Amsterdammers kansen in de haven. Voor de werkgelegenheid in de haven wordt er dan ook extra geïnvesteerd in de acquisitie van bedrijven en ladingstromen (circa EUR 300.000). Om de promotie van Amsterdam te bevorderen en bedrijvigheid te trekken steekt Amsterdam meer geld in de city-marketing. Voor 2004 gaat het om EUR 750.000, waarmee onder meer het city-marketingfonds van start kan gaan.

Onderwijs

Voor het wegwerken van achterstallig onderhoud en vervangende nieuwbouw van slooprijpe schoolgebouwen voor het voortgezet en speciaal onderwijs voegt het college EUR 100 miljoen toe aan het al beschikbare budget voor het opknappen van schoolgebouwen. Daarmee is tot 2008 een bedrag van EUR 250 miljoen beschikbaar. Voor verbeteren en moderniseren van de inventaris van VMBO-scholen is EUR 2,5 miljoen uitgetrokken. Om te garanderen dat in de komende jaren voldoende leraren voor de klas staan trekt Amsterdam EUR 2 miljoen uit om meer zij-instromers in het onderwijs te krijgen en te houden. Daarnaast verdubbelt de gemeente de parkeervergunningen voor onderwijsinstellingen en stelt meer woningen beschikbaar voor personeel. Tenslotte komt er een extra beloning voor het behouden en aantrekken van leraren in het basisonderwijs in achterstadswijken. Daarvoor is EUR 750.000 beschikbaar.

Veiligheid

Voor een veiliger Amsterdam trekt het college in 2004 een extra bedrag van EUR 25 miljoen uit. Voor jeugd en veiligheid wordt in totaal EUR 8 miljoen extra uitgetrokken (kinderbescherming, veiligheid in en om de school, nieuwe perspectieven, bureau Halt, de Uitdaging). Voor maatregelen tegen agressie en geweld is er EUR 1,1 miljoen beschikbaar. De aanpak van de harde kern criminele jongeren (opsporing, vervolging, resocialisatie, trajecten voor risicojongeren) wordt versterkt met EUR 6 miljoen. Er komt extra cameratoezicht in de stad en op de veerverbindingen (EUR 1,7 miljoen). De verkeersveiligheid wordt verbeterd en de aanpak van black spots wordt met kracht voortgezet (EUR 2,9 miljoen) en de fietsendiefstal wordt verder bestreden (EUR 600.000). Voor maatregelen om de veiligheid in en om de school te verbeteren komt er EUR 5 miljoen. De veiligheid in het openbaar vervoer wordt verhoogd door metrowachten (EUR 3 miljoen). Om de brandveiligheid te bevorderen krijgt de brandweer voor 2004 EUR
1 miljoen extra. Voor buurtregie en voor het project Justitie In de Buurt komt EUR 750.000 beschikbaar.

Sociale infrastructuur en armoedebeleid

Onder de titel Stenen voor Sociaal heeft Amsterdam de afgelopen jaren enkele tientallen miljoenen geïnvesteerd in een groot aantal voorzieningen zoals multifunctionele centra, kinderdagverblijven, jongerencentra, opvanghuizen, sportclubs, gezondheidscentra, zorgvoorzieningen, ontmoetingsruimten en wijkbibliotheken. Ook in 2004 wil Amsterdam daarin investeren en heeft daartoe in de begroting EUR 10 miljoen gereserveerd.

Voor de bestrijding van armoede wil het college in 2004 extra geld vrijmaken om het effect van de bezuinigingen op de Rijksbijdragen op te vangen. Per saldo raakt Amsterdam EUR 15 miljoen kwijt. Jaarlijks wordt ruim EUR 51 miljoen aan het armoedebeleid besteed. Om te voorkomen dat door het verwachte toenemende beroep op individuele bijzondere bijstand het beschikbare budget nog verder onder druk komt te staan, maakt het college maximaal EUR 10 miljoen vrij om in 2004 het budget voor de armoedebestrijding zoveel mogelijk op peil te houden.

Stedelijke vernieuwing en volkshuisvesting

Uit het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) is in 2004 een bedrag van EUR 118,5 miljoen beschikbaar. De verwachting is dat er vanaf 2005 veel minder (Rijks)middelen beschikbaar zullen komen. Het geld uit het ISV wordt onder andere ingezet voor voortzetting van het project Vernieuwing Bijlmermeer (EUR 10 miljoen), sanering verkeerslawaai (EUR 5, 8 miljoen), diverse bodemsaneringen (zie paragraaf Milieu) en de stadsdelen (EUR 31 miljoen).

Om het nijpende tekort aan huisvesting voor studenten aan te pakken wordt EUR 5 miljoen ingezet. Verder wordt er EUR 170.000 structureel uitgetrokken voor Meldpunten Ongewenst Verhuurdersgedrag. Deze meldpunten ondersteunen huurders als eigenaren hen onder druk zetten om de woning te kopen of te verhuizen en helpen huurders hun rechten te kennen en te gebruiken.

Onderhoud en openbare ruimte

Om de stad goed te onderhouden en voor de toekomst mooi te houden, wordt het achterstallig onderhoud op veel terreinen aangepakt. Allereerst in het onderwijs (zie onder Onderwijs). Daarnaast wordt het ook mogelijk gemaakt een aantal grote groenprojecten in de stad onder handen te nemen: er komt EUR 3,7 miljoen voor onderhoud van het Vondelpark, Frankendael en de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Verder wordt het achterstallig onderhoud in het Amsterdamse Bos aangepakt. Met EUR
1,9 miljoen worden de paden, bruggen en gebouwen in het bos en langs de Bosbaan opgeknapt.

Het college investeert ook flink in de sportaccommodaties in de stad. Alle Amsterdammers moeten kunnen sporten. Om de sportfaciliteiten te verbeteren en achterstallig onderhoud weg te werken krijgt het Sportaccommodatiefonds een extra financiële impuls van EUR 3,7 miljoen.

Voor onderhoud in de openbare ruimte krijgen de stadsdelen bovendien EUR 1,5 miljoen extra via Stadsdeelfonds.

Verkeer en Vervoer

Het college verhoogt het weerstandsvermogen met EUR 20 miljoen om de risicos omtrent de verzekering van de Noord/Zuidlijn af te dekken. De Noord/Zuidlijn is cruciaal voor de bereikbaarheid van de stad. De aanleg brengt echter hoe dan ook overlast voor de bewoners en gebruikers van de stad met zich mee. Om de overlast zoveel mogelijk te beperken trekt het college EUR 1,3 miljoen extra uit om de tijdelijke omgeving van de Noord/Zuidlijn te verbeteren. Verdere investeringen in de bereikbaarheid van de stad zijn: EUR 2,5 miljoen voor parkeervoorzieningen, EUR 3,2 miljoen voor fietsvoorzieningen en EUR 4,4 miljoen voor investeringen in de infrastructuur voor auto, fiets en openbaar vervoer.

Cultuur en educatie

Voor de realisatie van nieuwbouw en renovatie van het Stedelijk Museum is het college bereid een extra investeringsbedrag van maximaal EUR 10 miljoen uit te trekken, in aanvulling op het al eerder beschikbaar gestelde bedrag van EUR 57,6 miljoen. Daarbij geldt wel als voorwaarde dat het nog ontbrekende deel van de benodigde financiering via externe bronnen verworven wordt. Voor funderingsherstel van theater Carré komt EUR 1,6 miljoen beschikbaar. Het budget voor de realisatie van broedplaatsen voor kunstenaars wordt met EUR 2,8 miljoen aangevuld. Er wordt voor EUR 1 miljoen geïnvesteerd in culturele buurtaccommodaties. De bouw van de nieuwe Openbare Bibliotheek wordt mogelijk doordat het college in de begroting van 2004 een nieuwe tranche middelen (EUR 16,6 miljoen) heeft opgenomen en het resterende bedrag wil betrekken bij de vrijval van UNA-middelen.

Zorg

De dienstverlening binnen de Wet Voorzieningen Gehandicapten moet worden verbeterd. Vraag en aanbod moeten veel beter op elkaar worden afgestemd. Hiervoor trekt het college EUR 2,2 miljoen uit. Om de participatie van gehandicapten te vergroten wordt de toegankelijkheid van gebouwen en de openbare ruimte verbeterd (EUR 2,3 miljoen). De crisisopvang geestelijke gezondheidszorg moet door inzet van extra personeel worden verbeterd (EUR 850.000).

Per jaar zoeken ongeveer 25 jonge islamitische homoseksuelen ondersteuning bij het COC omdat zij het ouderlijk huis moeten ontvluchten. Voor de opvang en begeleiding wordt EUR 75.000 uitgetrokken.

Groen, milieu en sport

Evenals vorig jaar wordt er ook dit jaar geld uitgetrokken voor het project Groen in en om de stad ( EUR 1,2 miljoen). Voor maatregelen tegen verkeerslawaai wordt EUR 5,8 miljoen vrijgemaakt. Om volgend jaar op woningbouwlocaties en bedrijfsterreinen bodemsaneringen te kunnen uitvoeren wordt EUR 3,5 miljoen uitgetrokken. Om jeugd kennis te laten maken met een zo breed mogelijk sportaanbod is EUR 1,2 miljoen beschikbaar. Het college komt tegemoet aan de wens van het grote aantal schaatsers in de stad en regio: op de Jaap Edenbaan kan voortaan acht weken langer geschaatst worden (EUR 0,2 miljoen).

Stadsdeelfinanciën

De stadsdelen krijgen in 2004 uit het Stadsdeelfonds een structurele uitkering van in totaal EUR 519 miljoen euro. Dat betekent ten opzichte van het vergelijkbare bedrag in 2003 een stijging van 3,6%.

Belastingen en tarieven

De tarieven voor de OZB worden op grond van afspraken in het Programakkoord niet verhoogd, met uitzondering van een jaarlijkse aanpassing voor de inflatie. Het percentage voor 2004 bedraagt 2,6%. De hondenbelasting gaat omhoog met 25%, op grond van eerdere besluitvorming door de gemeenteraad. Het tarief wordt daardoor EUR 73,44. Het rioolrecht blijft ongewijzigd (EUR 107,49).

Begrotingsbehandeling door de gemeenteraad

De begroting is in drukproef op 6 oktober beschikbaar voor de gemeenteraad. Op 17 oktober wordt de begroting officieel gepubliceerd. De raadscommissies bespreken de begroting eind oktober, waarna op 29 oktober de algemene en financiële beschouwingen in de gemeenteraad volgen. Daarna verwerkt het college de reacties en moties in preadviezen, die op 21 november worden gepubliceerd. Hierna volgt eind november de tweede commissiebehandeling. Tot slot volgen de afrondende debatten (slotbeschouwingen) op 10 en 11 december, waarna de begroting definitief wordt vastgesteld.

Pb-150

© Gemeente Amsterdam

maandag 15 september 2003