Cordaid
Den Haag/Utrecht, 15 september 2003
Begroting Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking mist
ambitie:
Lakmoesprof Cancun mislukt
Nederland moet méér doen om coherentie niet alleen mooie belofte, maar
rechtvaardigheid te laten zijn
Cancun is mislukt. Ondanks de vele mooie woorden zijn rijke landen
niet bereid om arme landen een kans te geven en zo solidariteit en
rechtvaardigheid in de praktijk te brengen. Nederland, met de eerste
plaats op de coherentie-index en de 0,8 % BNP voor
ontwikkelingssamenwerking, is er niet in geslaagd om als bruggenbouwer
tussen de collegas in Europese Unie op te treden en heeft evenmin
afstand genomen van de onhoudbare positie van de EU in Cancun. In de
strijdigheid van belangen hebben de ontwikkelingslanden (opnieuw) het
onderspit gedolven.
Gaat Nederland volgend jaar, als voorzitter van de Europese Unie, het
voortouw nemen om daadwerkelijk te werken aan kansen voor arme landen?
De plannen voor het Buitenlands Beleid in 2004, die op Prinsjesdag
worden gepresenteerd, blijven vaag.
Nederland wil zijn invloed op ontwikkelingen in het buitenland
behouden en waar nodig versterken, zo staat in de begroting 2004. Maar
er zijn geen concrete voornemens hoe men dat denkt te realiseren. De
invulling van de EU agenda voor de periode van het Nederlands
voorzitterschap is inhoudelijk leeg, en komt niet veel verder dan een
informele bijeenkomst.
Het mislukken van Cancun heeft laten zien dat er een sterk, ambitieus
en samenbrengend leiderschap nodig is ten aanzien van coherentie.
Onduidelijk blijft ook wat Nederland gaat doen om de tegenstelling
tussen de Verenigde Staten en de EU te verminderen. Immers heeft Bush,
tijdens de recente ontmoeting met de Nederlandse premier te kennen
gegeven een voortrekkersrol van Nederland in de EU te verwachten. Maar
in de begroting blijft onduidelijk hoe Nederland wil werken aan een
betere positionering van de EU als geheel. De VN hebben aan gezag en
invloed ingeboet. Om verder te komen is een platform nodig waar een
niet-vrijblijvend gesprek plaatsvindt over de aanpak van de problemen
op hoofdlijnen. De begroting blijft ook op dat punt in details steken,
die door het gebrek aan visie erachter niet bijdragen aan de
bevordering van de internationale ordening.
Vrede, veiligheid en stabiliteit
In Nederland zelf is het aangekondigde stabiliteitsfonds van
Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking volgens Cordaid en Pax
Christi een goede stap naar meer samenhang tussen
ontwikkelingssamenwerking en diplomatie in de aanpak van complexe
crises. Cordaid en Pax Christi hopen dat er in de uitwerking van het
fonds ook gekeken wordt naar andere middelen. Ook is bij de verdere
vormgeving van het stabiliteitsfonds essentieel dat er voorafgaande
aan een vredesmissie helder is wat er na de interventie moet gebeuren.
Cordaid en Pax Christi vragen daarom de minister om goede afstemming
met maatschappelijke organisaties die aan de basis werken van
stabiliteit en wederopbouw, voordat Nederlandse soldaten of diplomaten
ingrijpen in crisislanden als Irak, Congo, Afghanistan of Liberia.
Als humanitare hulp, steun aan verzoeningprocessen, reïntegratie van
strijders in de samenleving, wederopbouw van scholen, ziekenhuizen,
markten niet serieus worden aangepakt, blijven crises steeds opnieuw
losbarsten. Dit is geen puur Nederlands debat, dit moet ook in
Europees verband worden afgestemd. Een centrale rol in dit debat is in
de ogen van Cordaid en Pax Christi weggelegd voor de lokale
partnerorganisaties in het Zuiden, die de behoeften van de bevolking
als geen ander kennen.
Opvallend is dat in de begroting 2004 de middelen voor noodhulp minder
worden, terwijl de behoefte eraan groter wordt. De toename van
regionale crises vragen in de ogen van Cordaid en Pax Christi niet om
minder, maar om méér en flexibele steun. Noodhulp gaat hand in hand
met conflictpreventie, en genoeg noodhulp om in de eerste
levensbehoeften van de bevolking te kunnen voorzien is noodzakelijk om
te bouwen aan een duurzamer vrede in het conflictgebied.
Regiolijst en goed bestuur
Cordaid en Pax Christi vinden dat bij de voorgenomen concentratie van
middelen en verplichtingen op een beperkt aantal landen niet alleen
gekeken mag worden naar landen waar het relatief goed gaat en er
zekerheid bestaat over het effectief gebruik van hulpgelden. Ook
landen waar armoede, slecht bestuur en crisis hand in hand gaan,
hebben recht op structurele Nederlandse steun. In die landen is
internationale solidariteit juist hard nodig. Gezien de regionale
samenhang in veel conflictgebieden pleiten Cordaid en Pax Christi voor
een regiolijst in plaats van een landenlijst. In ieder geval zou
daarin aangegeven moeten worden op welke wijze men het maatschappelijk
veld gaat inschakelen om in landen van vooral Afrika de
maatschappelijke en politieke pluriformiteit tot ontwikkeling te laten
komen. Dit laatste lijkt een voorwaarde om PRSP's tot succes te kunnen
brengen.
Partnerschap
Cordaid en Pax Christi waarderen dat de minister in haar begroting
werk maakt van haar belofte om partnerschap als uitgangspunt centraal
te stellen in ontwikkelingssamenwerking. Het budget voor samenwerking
met maatschappelijke organisaties gaat omhoog. Maar het gaat bij
partnerschappen niet alleen om geld, maar vooral om de inhoud: Cordaid
en Pax Christi hopen dat partnerschap betekent dat er met
maatschappelijke organisaties daadwerkelijk, met name inhoudelijk
wordt afgestemd voordat er beslissingen over het ontwikkelingsbeleid
worden genomen. Dan pas wordt de nagestreefde complementariteit van
overheid en maatschappelijk middenveld concreet ingevuld.
Meer informatie?
René Grotenhuis, directeur Cordaid, tel. 070 3136 334
Jan Gruiters, directeur Pax Christi, tel. 030 23333 46
Debat Schieten of schenken: soldaten als ontwikkelingswerkers?
Cordaid en Pax Christi organiseren op 8 oktober om 20.00 uur in
Debatterij in Den Haag een debat over de spanning tussen defensie en
ontwikkelingssamenwerking onder de titel Schieten of schenken:
soldaten als ontwikkelingswerkers?. Daarin zullen Mat Herben (Tweede
Kamerlid LPF), Bert Koenders (Tweede Kamerlid PvdA), Kathleen Ferrier
(Tweede Kamerlid CDA), Georg Frerks (Hoogleraar rampenstudies Landbouw
Universitiet Wageningen en Clingendael) en de directeuren van Cordaid
en Pax Christi discusseren over de rol die weggelegd is voor
ontwikkelingssamenwerking als methode voor conflictpreventie. Meer
informatie en aanmelden.
---