Cordaid


Den Haag/Utrecht, 15 september 2003

Begroting Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking mist ambitie:

Lakmoesprof Cancun mislukt

Nederland moet méér doen om coherentie niet alleen mooie belofte, maar rechtvaardigheid te laten zijn

Cancun is mislukt. Ondanks de vele mooie woorden zijn rijke landen niet bereid om arme landen een kans te geven en zo solidariteit en rechtvaardigheid in de praktijk te brengen. Nederland, met de eerste plaats op de coherentie-index en de 0,8 % BNP voor ontwikkelingssamenwerking, is er niet in geslaagd om als bruggenbouwer tussen de collegas in Europese Unie op te treden en heeft evenmin afstand genomen van de onhoudbare positie van de EU in Cancun. In de strijdigheid van belangen hebben de ontwikkelingslanden (opnieuw) het onderspit gedolven.

Gaat Nederland volgend jaar, als voorzitter van de Europese Unie, het voortouw nemen om daadwerkelijk te werken aan kansen voor arme landen? De plannen voor het Buitenlands Beleid in 2004, die op Prinsjesdag worden gepresenteerd, blijven vaag.

Nederland wil zijn invloed op ontwikkelingen in het buitenland behouden en waar nodig versterken, zo staat in de begroting 2004. Maar er zijn geen concrete voornemens hoe men dat denkt te realiseren. De invulling van de EU agenda voor de periode van het Nederlands voorzitterschap is inhoudelijk leeg, en komt niet veel verder dan een informele bijeenkomst.

Het mislukken van Cancun heeft laten zien dat er een sterk, ambitieus en samenbrengend leiderschap nodig is ten aanzien van coherentie. Onduidelijk blijft ook wat Nederland gaat doen om de tegenstelling tussen de Verenigde Staten en de EU te verminderen. Immers heeft Bush, tijdens de recente ontmoeting met de Nederlandse premier te kennen gegeven een voortrekkersrol van Nederland in de EU te verwachten. Maar in de begroting blijft onduidelijk hoe Nederland wil werken aan een betere positionering van de EU als geheel. De VN hebben aan gezag en invloed ingeboet. Om verder te komen is een platform nodig waar een niet-vrijblijvend gesprek plaatsvindt over de aanpak van de problemen op hoofdlijnen. De begroting blijft ook op dat punt in details steken, die door het gebrek aan visie erachter niet bijdragen aan de bevordering van de internationale ordening.

Vrede, veiligheid en stabiliteit

In Nederland zelf is het aangekondigde stabiliteitsfonds van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking volgens Cordaid en Pax Christi een goede stap naar meer samenhang tussen ontwikkelingssamenwerking en diplomatie in de aanpak van complexe crises. Cordaid en Pax Christi hopen dat er in de uitwerking van het fonds ook gekeken wordt naar andere middelen. Ook is bij de verdere vormgeving van het stabiliteitsfonds essentieel dat er voorafgaande aan een vredesmissie helder is wat er na de interventie moet gebeuren. Cordaid en Pax Christi vragen daarom de minister om goede afstemming met maatschappelijke organisaties die aan de basis werken van stabiliteit en wederopbouw, voordat Nederlandse soldaten of diplomaten ingrijpen in crisislanden als Irak, Congo, Afghanistan of Liberia. Als humanitare hulp, steun aan verzoeningprocessen, reïntegratie van strijders in de samenleving, wederopbouw van scholen, ziekenhuizen, markten niet serieus worden aangepakt, blijven crises steeds opnieuw losbarsten. Dit is geen puur Nederlands debat, dit moet ook in Europees verband worden afgestemd. Een centrale rol in dit debat is in de ogen van Cordaid en Pax Christi weggelegd voor de lokale partnerorganisaties in het Zuiden, die de behoeften van de bevolking als geen ander kennen.

Opvallend is dat in de begroting 2004 de middelen voor noodhulp minder worden, terwijl de behoefte eraan groter wordt. De toename van regionale crises vragen in de ogen van Cordaid en Pax Christi niet om minder, maar om méér en flexibele steun. Noodhulp gaat hand in hand met conflictpreventie, en genoeg noodhulp om in de eerste levensbehoeften van de bevolking te kunnen voorzien is noodzakelijk om te bouwen aan een duurzamer vrede in het conflictgebied.

Regiolijst en goed bestuur

Cordaid en Pax Christi vinden dat bij de voorgenomen concentratie van middelen en verplichtingen op een beperkt aantal landen niet alleen gekeken mag worden naar landen waar het relatief goed gaat en er zekerheid bestaat over het effectief gebruik van hulpgelden. Ook landen waar armoede, slecht bestuur en crisis hand in hand gaan, hebben recht op structurele Nederlandse steun. In die landen is internationale solidariteit juist hard nodig. Gezien de regionale samenhang in veel conflictgebieden pleiten Cordaid en Pax Christi voor een regiolijst in plaats van een landenlijst. In ieder geval zou daarin aangegeven moeten worden op welke wijze men het maatschappelijk veld gaat inschakelen om in landen van vooral Afrika de maatschappelijke en politieke pluriformiteit tot ontwikkeling te laten komen. Dit laatste lijkt een voorwaarde om PRSP's tot succes te kunnen brengen.

Partnerschap

Cordaid en Pax Christi waarderen dat de minister in haar begroting werk maakt van haar belofte om partnerschap als uitgangspunt centraal te stellen in ontwikkelingssamenwerking. Het budget voor samenwerking met maatschappelijke organisaties gaat omhoog. Maar het gaat bij partnerschappen niet alleen om geld, maar vooral om de inhoud: Cordaid en Pax Christi hopen dat partnerschap betekent dat er met maatschappelijke organisaties daadwerkelijk, met name inhoudelijk wordt afgestemd voordat er beslissingen over het ontwikkelingsbeleid worden genomen. Dan pas wordt de nagestreefde complementariteit van overheid en maatschappelijk middenveld concreet ingevuld.

Meer informatie?

René Grotenhuis, directeur Cordaid, tel. 070 3136 334

Jan Gruiters, directeur Pax Christi, tel. 030 23333 46

Debat Schieten of schenken: soldaten als ontwikkelingswerkers?

Cordaid en Pax Christi organiseren op 8 oktober om 20.00 uur in Debatterij in Den Haag een debat over de spanning tussen defensie en ontwikkelingssamenwerking onder de titel Schieten of schenken: soldaten als ontwikkelingswerkers?. Daarin zullen Mat Herben (Tweede Kamerlid LPF), Bert Koenders (Tweede Kamerlid PvdA), Kathleen Ferrier (Tweede Kamerlid CDA), Georg Frerks (Hoogleraar rampenstudies Landbouw Universitiet Wageningen en Clingendael) en de directeuren van Cordaid en Pax Christi discusseren over de rol die weggelegd is voor ontwikkelingssamenwerking als methode voor conflictpreventie. Meer informatie en aanmelden.


---