Openbaar Ministerie

Vriendelijke groet hét wapen tegen winkeldiefstal

---

Consument: 'Winkelier mag zich verdedigen tegen diefstal, desnoods met geweld'

Bijna een kwart van de Nederlanders zegt wel eens in de verleiding te komen om diefstal te plegen uit een supermarkt of warenhuis. Deze drang is het grootst onder jongeren van 12-29 jaar en met name in de grote steden. Hoewel 84% van de respondenten aangeeft zich nog nooit schuldig te hebben gemaakt aan winkeldiefstal, zegt 16% - iedere zesde Nederlander- dit daadwerkelijk wel eens te doen. Overigens keurt een ruime meerderheid, 81%, het goed wanneer een winkelier zich verdedigt bij een winkeldiefstal, desnoods met geweld.

Dit zijn de voornaamste uitkomsten uit een consumentenonderzoek uitgevoerd door Deloitte & Touche Branchegroep Retail onder ruim 1000 Nederlanders, waarin zowel de consument, de werknemer als de winkeldief zelf aan het woord komen.

In supermarkten ziet 42% van de ondervraagden wel eens iets gestolen worden, waarbij de meest waargenomen manieren zijn: verkeerd afwegen (27%), niets zeggen bij te veel wisselgeld (20%) of ter plekke het product gebruiken (20%). In warenhuizen wordt iets minder vaak een diefstal gezien (33%). Hier zijn de meest gesignaleerde manieren: prijskaartje verwisselen (16%), niets zeggen bij te veel wisselgeld (11%) of een product onder de eigen kleding verbergen (10%).

Van de ondervraagden zegt driekwart melding te zullen doen wanneer ze een diefstal zien gebeuren. Van degenen die zeggen niet te zullen reageren geeft 43% aan 'er niet bij betrokken te willen worden', vindt 25% dat 'de winkelier zelf maar moet opletten', en is 20% domweg 'bang om iets te zeggen'. Mensen die zeggen nooit iets te hebben meegenomen geven hiervoor als belangrijkste reden: ik keur diefstal af (82%), ik zou het mezelf niet kunnen vergeven (25%) en ik ben bang betrapt te worden (27%).

Snoep (37%), cosmetica (19%) en drank (16%) zijn de favorieten bij winkeldieven. Op de vraag (meerdere antwoorden mogelijk) wat de voornaamste reden is iets mee te nemen zonder te betalen wordt naast 'de kick' (40%), armoede/geldnood (21%) en 'druk door anderen' (16%) ook de lange wachtrijen bij de kassa als reden gegeven om te stelen (8%). Opvallend is dat door relatief veel respondenten (+50%) als overige reden van diefstal, zoals het 'niets zeggen bij teveel wisselgeld' (22%), onder meer het onvriendelijke gedrag of de onoplettendheid van het personeel wordt genoemd. Van de ondervraagden die werkzaam zijn of zijn geweest bij een supermarkt of warenhuis zegt 10% de eigen winkel wel eens te hebben benadeeld. 36% zegt dit 'per ongeluk' te hebben gedaan, 29% voor de kick en 21% uit onvrede met de werksituatie.

De belangrijkste redenen dat winkeldiefstal de laatste jaren is gestegen, zijn volgens de deelnemers aan het onderzoek: normverval (30%), toenemende individualisering / afname sociale controle (20%) en de slappe aanpak van de politie (14%). Het onderzoek geeft tevens informatie over hoe er gedacht wordt over de effectiviteit van maatregelen om diefstal te voorkomen. Naast maatregelen als elektronisch toezicht en het opstellen van beveiligingspoortjes bij de uitgang, lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat wanneer klanten minder anoniem door een winkel zouden lopen, de kans dat deze klant de winkel benadeelt een stuk kleiner wordt. Hoewel de ondervraagden dit zelf niet direct als effectief instrument herkennen, zou een vriendelijk woord of begroeting door het personeel of behulpzamer en vriendelijker overkomen, winkeldiefstal in belangrijke mate kunnen voorkomen.
Een uitgangspunt dat overigens wordt ondersteund door empirisch onderzoek uit de Verenigde Staten (American Retail Excellence) waaruit blijkt dat winkeldiefstal met 60% afnam doordat klanten bij binnenkomst in de winkel werden begroet.

Op de vraag aan de winkeldief wat volgens hem een belangrijke vorm van beveiliging is, geeft maar liefst 61,2% aan dat dit nawegen aan de kassa is. Andere effectieve manieren van beveiligen zijn: hardere aanpak van de winkeldief (64,2%) en het belonen van aangifte doen (34,3%).

De schattingen over de totale jaarlijkse omvang van diefstal uit supermarkten en warenhuizen lopen uiteen. Voor 2002 wordt uitgegaan van een totaalbedrag tussen de 750 en 780 mln euro. Voor alleen de supermarkten ligt dit tussen de 180 en 220 mln euro. Hiervan wordt 2/3 door klanten en 1/3 door het eigen personeel gestolen. Dit komt neer op een omzetverlies tussen de 0,75% en 0,91% en een verlies aan winstcapaciteit tussen de 28% en 32%.

Bron: Deloitte & Touche. Op de website www.deloitte.nl kunt u de presentatie van het winkeldiefstalonderzoek downloaden (PDF-document, 352 kb). Naast de uitkomsten van het onderzoek wordt er in deze presentatie ook een inhoudelijke toelichting gegeven op de gepresenteerde cijfers.