Socialistische Partij
Harde Zalm wordt boterzacht; antispeculatieregels verder uitgehold
03-09-2003 * Consequente oppositie vanuit het CDA en een effectieve
lobby van de besturen van universiteiten en hogescholen richting
senaatsfracties van PvdA, VVD en D66 hebben ertoe geleid dat minister
van Financiën Zalm na de zorgverzekeraars nu ook universiteiten en
hogescholen ontslaat van de verplichting overtollig geld bij het
ministerie van Financiën te stallen. Daarmee zijn de vorig jaar door
de Tweede Kamer aangenomen antispeculatieregels verder uitgehold.
Tijdens het debat over de wijziging van de Comptabiliteitswet bleek
alleen de fractie van de SP nog achter de harde aanpak van de minister
te staan. PvdA, D66 en VVD toonden zich gevoelig voor de sterke lobby
van de onderwijsinstellingen en trokken de eerdere steun van hun
partijen aan een verplichting voor hogescholen en universiteiten om
overtollig geld bij het ministerie in bewaring te geven, terug, met
een beroep op de autonomie van het onderwijs. De tegenwerping van de
minister dat vrijheid van onderwijs iets anders is dan vrijheid van
bankieren kon de voormalige paarse coalitie niet weerhouden het eigen
voorstel nu te torpederen.
Enkele jaren terug bleken overheids- en semi-overheidsinstellingen op
grote schaal overtollig geld te gebruiken om risicovol te beleggen. De
verontwaardiging in de samenleving deed de politiek maatregelen
toezeggen om herhaling te voorkomen. De Algemene Rekenkamer becijferde
dat er miljarden omgingen in door de overheid bekostigde en
gesubsidieerde instellingen als zorgverzekeraars, universiteiten en
hogescholen, politieregio's en tal van andere organisaties. Minister
Zalm kwam daarop met antispeculatieregels in de Comptabiliteitswet,
die instellingen verplichtten om overtollig geld niet op de Beurs maar
bij het ministerie van Financiën te stallen.
Door de val van Paars-II en de handelingsonbekwaamheid van
Balkenende-I bleven de door de Tweede Kamer goedgekeurde regels
wachten op behandeling in de Eerste Kamer. Die tijd gebruikten de
besturen van universiteiten en hogescholen voor een succesvolle lobby
richting PvdA, D66 en VVD om hun instellingen uit te zonderen van de
verplichting overtollig geld bij het ministerie in bewaring te geven.
Eerder waren de zorgverzekeraars al succesvol geweest en buiten de
regeling gebleven - terwijl juist zij grote bedragen risicovol
beleggen. Omdat het CDA altijd al tegen het beperken van de financiële
vrijheid van de onderwijsinstellingen was geweest werd minister Zalm
bij de behandeling van de wet in de Senaat geconfronteerd met een
onwillige Kamermeerderheid, waarvoor hij opmerkelijk snel door de
knieën ging. `Van Il Duro tot de Boterzachte' typeerde de SP Zalm's
draai. Fractievoorzitter Kox vond één schrale troost in het debat: `De
onderwijslobby heeft weer bewezen dat actievoeren helpt. Laten we daar
in de toekomst ons voordeel mee doen.'