100-"Concurrentie tussen universiteiten zal onvergelijkelijk veel harder
worden"
Datum: 1 september 2003
De concurrentiedruk tussen universiteiten zal in de komende jaren
enorm toenemen, voorspelt de Groningse rector magnificus prof.dr.
Frans Zwarts in zijn rede bij de opening van het academisch jaar op 1
september 2003. Zwarts doelt daarbij niet alleen op de Nederlandse,
maar ook op de Europese situatie.
Lees hier de volledige rede (PDF)
De voorsprong die Amerika op Europa op wetenschappelijk gebied heeft,
is sinds de jaren tachtig met sprongen toegenomen. Ook is de snelheid
waarmee wetenschappelijk kennis in commercieel toepasbare kennis wordt
omgezet in de VS veel hoger dan in Europa. Om die achterstand in de
lopen is een herstructurering van het hoger onderwijs in Europa nodig,
zegt Zwarts. En het ligt voor de hand, meent hij, dat daarbij naar het
Amerikaanse voorbeeld wordt gekeken.
Eén systeem
Europa heeft ongeveer 4.000 universiteiten, die evident geen eenheid
vormen, zegt Zwarts. Om de concurrentie aan te gaan, zullen
belemmerende nationale verschillen geslecht moeten worden en zullen de
Europese universiteiten onderdeel moeten worden van één systeem. In
dat systeem kunnen ze niet allemaal dezelfde rol vervullen. Zwarts
"Als je naar het Amerikaanse voorbeeld kijkt zie je dat daar niet meer
dan 550 universiteiten doctorsgraden toekennen, daarvan gelden er
slechts zo'n 125 als researchuniversiteit. En het grootste deel van de
onderzoekscapaciteit, het gros van de overheidssubsidies, evenals de
overgrote meerderheid van de Nobelprijzen, is te vinden bij slechts
vijftig van deze researchuniversiteiten."
Krachtenveld
Op zoek naar een plaats in dit krachtenveld zullen de universiteiten
in de komende jaren flink moeten concurreren. Zwarts: "De
concurrentieverhoudingen zullen onvergelijkelijk veel harder worden
dan wij gewend zijn, ook op nationaal niveau." Ook de Nederlandse
overheid speelt daar een rol in. "Uit discussies die nu over de
sectorplannen bij letteren en natuurwetenschappen worden gevoerd
blijkt dat de Nederlandse overheid forse ingrepen verwacht om de
doelmatigheid en vraaggerichtheid van het wetenschappelijk onderwijs
te verhogen."
Plaats in de top 50
Pessimistisch gestemd door het vooruitzicht van hardere concurrentie
is Zwarts niet. Het RUG-onderwijsbeleid richt zich op een vergroting
van de keuzemogelijkheden en op de invoering van honours-trajecten
voor ambitieuze studenten. In de toekomst moet minstens dertig procent
van de studenten tijdens de studie een tijd in het buitenland verkeren
om daar ervaring op te doen. Met dit beleid zal de Groningse
universiteit in de komende tijd een aantrekkelijke en uitdagende
studieomgeving bieden, zegt Zwarts.
Ook op onderzoeksgebied gaat de RUG zich extra inspannen om de
aansluiting met toponderzoek op wereldniveau te behouden. Daarvoor is
wel nodig dat duidelijk keuzes gemaakt worden over stimulering,
reductie of beëindiging van onderzoek, zegt rector Zwarts. "Alleen zo
zal het mogelijk zijn om onze doelstelling te realiseren: een plaats
in de top 50 van Europese universiteiten."
Noot voor de pers
De volledige tekst van de rede van Zwarts is onder embargo op te
vragen bij de afdeling Interne en Externe Betrekkingen, tel: (050) 363
5446/5445 of e-mail: vpr@bureau.rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen