Socialistische Partij
Anti-democraat Bolland moet parlement verlaten
29-08-2003 * Na een aanwezigheid van twee jaar heeft Gerardus Bolland
onlangs de Tweede Kamer moeten verlaten. De Nederlandse filosoof die
ons onder meer waarschuwde voor de gevaren van de fiets als trillend
en schokkend verderver van de vrouwelijke onderbuik, zou ook zélf niet
een prominente plaats willen hebben in de Tweede Kamer.
Dat zegt historicus en filosoof Ronald van Raak, die
als senator voor de SP het beeld van Bolland (1854-1922) onlangs
tegenkwam in het Nederlandse parlement, waar hij vertoefde in een
gezelschap van aldaar tentoongestelde Nederlandse kopstukken als
Thorbecke en koningin Wilhelmina.
Meneer Bolland had niks op met ons parlement, aldus Van Raak: In `De
teekenen des tijds', een lezing die Bolland in 1921, een jaar voor
zijn dood, in verschillende steden hield, verzette hij zich met klem
tegen de het algemeen kiesrecht, dat Nederland in 1917 had ingevoerd.
In `De teekenen des tijds' zei Bolland: `Eene beschaving, die zóó is
verloopen, moet bestemd zijn, om door zelfverkankering aan haar einde
te komen, een einde vol smerigheid, stank en verrotting'.
Filosoof Bolland, in 1896 benoemd tot hoogleraar wijsbegeerte in
Leiden, had volgens Van Raak een hartgrondige hekel aan het algemeen
kiesrecht, dat arbeiders en vrouwen aan de macht had gebracht en de
politiek gevoelig maakte voor manipulaties door het internationale
jodendom. Zijn opvattingen beïnvloedden ook anderen. Zo hebben
leerlingen van Bolland voor de Tweede Wereldoorlog een prominente rol
gespeeld bij de ontwikkeling van allerlei fascistische bewegingen in
Nederland.
Dat deze Leidse hoogleraar wijsbegeerte desalniettemin een plaats
gekregen had in de beeldengalerij in de Statenpassage, bij de ingang
van het Tweede-Kamergebouw aan het Plein, ontging blijkbaar iedereen,
tot Van Raak hem tegenkwam: Toen ik voor het eerst wat mensen
rondleidde door het parlement, waar ik sinds juni werk, zag ik hem
ineens staan: tussen de witmarmeren beelden van onder meer Thorbecke
en Wilhelmina stond ineens het beeld van een rasechte anti-democraat.
Niet heel kies in het huis van onze democratie, dacht ik.
Dat het standbeeld van Bolland twee jaar lang de entree van het
Tweede-Kamergebouw heeft gesierd zegt volgens Ronald van Raak wat over
de ietwat achterblijvende historische kennis van politici. Op verzoek
van de SP-senator is het beeld van Bolland nu verwijderd. Op de lege
sokkel die achterblijft, ziet Van Raak graag Erasmus of zijn
lievelingsfilosoof Spinoza. Hun ideeën over verdraagzaamheid passen
veel beter in het Nederlandse parlement. Van Raak publiceert komend
najaar zijn nieuwe boek Oud licht op nieuwe zaken, waarin hij adviezen
van oude denkers koppelt aan actuele maatschappelijke en politieke
kwesties. Om het historisch besef van het parlement als geheel wat te
stimuleren zal hij alle fractievoorzitters in de Tweede en Eerste
Kamer een exemplaar cadeau doen.