Ingezonden persbericht
Brandbrief CPS-aanbieders aangaande hoorzitting Telecommunicatiewet
L.S.,
Onderstaande brandbrief is zojuist namens de carrier-select bedrijven
Atlantic Telecom, DailyCom, Euphony, Netsource, Primus en Scarlet
verstuurd aan de Vaste Tweede Kamer Commissie voor Economische Zaken, De
Minister van Economische Zaken mr. L.J. Brinkhorst, de Nederlandse
Mededingingsauthoriteit en OPTA.
De brief is een gezamenlijke reactie naar aanleiding van het
wetsvoorstel tot herziening van de Telecommunicatiewet en recente
uitlatingen van ondermeer KPN, OPTA en De Minister hierover.
Voor vragen kunt u contact opnemen met:
Raymond Schrama
DailyCom B.V.
Pascallaan 70E
8218 NJ Lelystad, the Netherlands
raymond.schrama@hq.dailycom.nl
tel.: +31 320292393
fax: +31 320292382
mobile: +31 648430530
BRANDBRIEF
Vaste Commissie voor Economische Zaken
t.a.v. de leden van de commissie
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Lelystad, 27 augustus 2003
Geachte leden van de Commissie,
Bijgaand zenden wij u een reactie van de carrier pre-select-aanbieders naar aanleiding van het
wetsvoorstel tot herziening van de Telecommunicatiewet ter implementatie van de nieuwe
Europese richtlijnen voor de elektronische communicatiesector1. Tot de ondertekenaars van deze
brief behoren Atlantic Telecom, DailyCom, Euphony, Netsource, Primus en Scarlet.
Graag brengen wij de kernpunten van ons betoog ten aanzien van de herziening van de
Telecommunicatiewet onder uw aandacht.
- Liberalisatie tot nu toe mislukt
- Bijna geen concurrentie meer over
- Ongelijke kansen bij inkoop
- Transparant en evenwichtig prijsbeleid ver te zoeken
- KPN misbruikt beheer over klantendatabase
- Uitstel nieuwe telecomwet is funest
- Huidige wetsvoorstel niet concurrentie bevorderend
- OPTA moet sterker worden
- KPN zou vaste telefoonnetwerk moeten verkopen
- KPN-truckendoos uitgebreid
- Erkenning verschil infrastructuur- en dienstenconcurrentie
Liberalisatie tot nu toe mislukt: marktaandeel KPN op de markt voor Vaste Telefonie ligt
nog steeds rond 90%
Tot 1993 was KPN in Nederland de enige aanbieder van vaste telecommunicatiediensten, met
daarbij het bijbehorende marktaandeel van 100%. Tot 1997 bestond er geen serieus product dat
kon concurreren met KPN. Pas in 1997 werd carrier select geïntroduceerd voor zowel
consumenten als bedrijven. Uiteindelijk zijn de marktaandelen van de incumbent (voormalige
monopolist) een juiste afspiegeling van het succes van de liberalisatie. Kijkende naar de markt
voor vaste telefonie kunnen wij verwijzen naar het Europees telecommunicatiemarkt overzicht van
de Europese Commissie2 van 3 december 2002. In dit rapport wordt onomstotelijk aangetoond dat
voor vaste telefonie alleen een succesvolle invoering van Carrier Pre-Selectie (CPS) garant staat
voor een structurele daling van het marktaandeel van de incumbent. In Nederland heeft KPN nog
steeds zo'n 90% van de markt voor lokale gesprekken in handen. Terwijl dit marktaandeel van de
voormalige monopolist British Telecom op nog maar 66% ligt. Deze cijfers tonen aan dat het
marktaandeel van KPN, in ieder geval op de vaste telefoniemarkt, relatief gezien nog steeds
onredelijk en ongewenst hoog is.
1 Kamerstukken 2002/2003, 28 851, nrs 1 t/m 3 en A
2 Achtste verslag van de commissie over de tenuitvoerlegging van het pakket telecommunicatieregelgeving, pagina 17
Vertrouwelijk Pagina 1 27-8-2003
Bijna geen concurrentie meer: dankzij negatieve winstmarges zijn er bijna geen CPS-
aanbieders meer over
De verplichting tot het mogelijkmaken van CPS rust op KPN sinds 1 januari 2000 vanuit de
Europese Commissie. Op 21 december 2000 heeft de OPTA geconcludeerd dat er een (toen
reeds langer bestaande) prijsklem situatie gold op de lokale markt voor vaste telefonie. Dit
betekende dat de inkoopprijs voor de CPS-aanbieders hoger lag dan de maximale verkoopprijs
(i.e. eindgebruikersprijs), waardoor negatieve winstmarges gerealiseerd werden. Op 28 februari
2001 heeft de OPTA tezamen met de NMa Richtsnoeren voor de prijsklem gepubliceerd, ter
bescherming van de marges van de alternatieve telecomaanbieders. Op de piek van de
markttoetreding voor vaste telefonie waren er zeker 35 CPS-aanbieders op de Nederlandse markt.
Dankzij onder andere de prijsklem, hebben veel partijen inmiddels afgehaakt; er is nog maar een
klein aantal CPS-spelers overgebleven en het aantal nieuwe aanbieders is op één hand te tellen.
Ongelijke kansen bij inkoop: KPN frustreert stelselmatig concurrentie bij inkoop van de
diensten bij KPN Wholesale
Naast de enorme dreiging van de negatieve winstmarges werden en worden CPS-aanbieders door
KPN structureel tegengewerkt bij de inkoop van de telefoniediensten. CPS werd in april 2000 3
maanden te laat door KPN geïntroduceerd. Het aanmeldsysteem voor CPS, dat door KPN volledig
beheerd en onderhouden wordt, werkt vanaf het eerste begin niet naar behoren. Dit geldt zowel
voor de consumenten- als voor de zakelijke markt. Onafhankelijk onderzoek van de OPTA toonde
in 2001 zelfs percentages van mislukte pogingen voor het aanmelden voor CPS van circa 40%!
Daarnaast hebben de klanten van CPS-aanbieders last van storingen op het KPN-netwerk,
voortvloeiend uit mankementen op het punt waar de netwerken aan elkaar geknoopt zijn, het
zogenaamde interconnectiepunt. KPN-klanten blijven hiervan in de praktijk vaak gevrijwaard en
dus wordt meestal door de klant de beschuldigende vinger richting de CPS-aanbieder gelegd. Nog
afgezien van de door de KPN-netwerk organisatie aangeboden kwaliteit van de dienstverlening,
blijkt het in de praktijk ook niet vanzelfsprekend te zijn dat CPS-aanbieders alle gewenste diensten
bij KPN kunnen inkopen, terwijl dat volgens de bestaande wetgeving wel zou moeten. Wij noemen
hier de diensten voice mail en het bij ingesprek automatisch laten terugbellen (zogenaamde
sterretje 5-dienst) die wij nog steeds niet aan onze klanten kunnen aanbieden terwijl KPN Retail
dat al tijden wel doet. Onacceptabel is ook het feit dat klanten van CPS-aanbieders bij een
verhuizing automatisch teruggaan naar KPN, terwijl zij hier niet om hebben gevraagd. Van gelijke
kansen is ook in deze dus geen sprake.
Transparant en evenwichtig prijsbeleid ver te zoeken: KPN dient haar telefonie netwerk
volgens OPTA veel efficiënter te maken waardoor de inkooptarieven veel lager worden;
KPN weigert dit uit te voeren ondanks verordeningen van OPTA
Een ander basisprincipe voor gezonde concurrentie is transparantie, gekoppeld aan de
voorspelbaarheid van de tariefsontwikkelingen. Wij zijn als CPS-aanbieders in het verleden
meerdere malen op onplezierige wijze verrast door bepaalde `sprongen' of andere ongewenste
ontwikkelingen in de tariefstellingen van KPN (retail dan wel wholesale). Een sprekend voorbeeld
hiervan is de sprong (bijna verdubbeling!) die het tarief voor een CPS-mutatie heeft gemaakt per 1
juli 2002. Van ons wordt verlangd dat wij op stel en sprong creatief inspringen op dergelijk abrupte,
niet te voorziene en niet te doorgronden, want intransparante, wijzigingen in de tarieven. KPN heeft
hierin allereerst het voordeel van een mindere althans anderssoortige afhankelijkheid van de eigen
tarieven en daarnaast het niet te miskennen voordeel van `voorkennis' omtrent de
ontwikkelingsrichting van de tarieven. Ook dit jaar is dit weer helemaal mis gegaan. Op 24 juli
2003, dat is zelfs later dan de ingangsdatum van 1 juli, heeft OPTA de nieuwe
interconnectietarieven, zijnde de inkooptarieven voor de CPS-aanbieders, gepubliceerd voor de
periode van 1 juli 2003 tot 1 juli 2004. OPTA heeft KPN gesommeerd deze verlaagde tarieven met
terugwerkende kracht per direct aan de CPS-aanbieders door te berekenen. KPN is hiertegen in
beroep gegaan en weigert stelselmatig tot de dag van vandaag deze nieuwe prijzen door te geven.
Dat betekent dat wij nog steeds niet weten wat de uiteindelijke inkooptarieven zullen zijn en
wanneer deze berhaupt zullen worden geeffectueerd. Dientengevolge zijn de CPS-aanbieders
dus in het ongewisse over hun winstmarges.
Vertrouwelijk Pagina 2 27-8-2003
KPN misbruikt beheer klantendatabase: KPN intensiveert ongeoorloofde terugwin-acties
richting eindgebruikers die voor de concurrent hebben gekozen
De Europese Commissie3 heeft aangegeven dat de introductie van CPS een erg gevoelig punt in
Europa is geworden. Zij beweert dat in praktisch elke lidstaat de nieuwe toetreders klagen over de
terugwin-acties van de voormalige monopolist. Promoties lijken specifiek toegesneden op
eindgebruikers die onlangs zijn overgestapt naar een andere CPS-aanbieder. De CPS-aanbieders
klagen ook over het feit dat de retail-divisie van de voormalige monopolisten daarbij vaak privacy
gevoelige informatie over eindgebruikers gebruiken die is toegespeeld door de netwerkorganisatie.
De Europese commissie heeft hierbij aangegeven dat de aanbieders voor deze klachten bij hun
nationale toezichthouder dienen aan te kloppen. Vandaar dat we hierover inmiddels allerlei, soms
succesvolle en soms ook minder succesvolle, procedures hebben gezien in de landen om ons
heen. Het blijkt dat de voormalige monopolist in die zaken wordt aangepakt middels een
waarschuwing en/of direct verbod en/of boete. Ook in Nederland hanteert KPN, uiterst succesvol,
ongeoorloofde methodes en informatie om middels grootscheepse terugwinacties de eindgebruiker
terug te winnen. Indien deze dagelijkse praktijken van KPN niet hardhandig door OPTA en/of Nma
worden gestopt, zal de schade voor de CPS-aanbieders aanzienlijk zijn. Er valt hiertegen door de
individuele aanbieders weinig te doen: KPN misbruikt het beheer over het belgedrag van alle
Nederlanders als basis voor de terugwin-acties; alleen KPN weet wie in Nederland is overgestapt
naar de concurrent en mag deze informatie nooit gebruiken terwijl de concurrentie niet over die
informatie beschikt. Tot nu toe wast KPN haar handen in onschuld, wordt ze niet aangepakt door
de Nederlandse overheid en verliezen wij dagelijks honderden klanten. Alles wat is opgebouwd in
de afgelopen jaren, kan in een jaar tijd weer teniet zijn gedaan met als resultante dat KPN dan
uiteindelijk weer de echte monopolist is die het zo graag weer wil worden. Zonder concurrentie.
Uitstel nieuwe wet is funest: uitstel invoering nieuwe telecommunicatiewet verstrekt de
concurrentiepositie van KPN
De Telecommunicatiewet dateert van 15 december 1998 en is logischerwijs in vele opzichten
inmiddels achterhaald door de praktijk. De nieuwe Europese Richtlijnen voor de elektronische
communicatiesector hadden op 24 juli 2003 reeds moeten zijn geïmplementeerd. Wij menen dat
de Nederlandse regering alles in het werk moet stellen om nu noodmaatregelen te nemen. De
Europese Richtlijnen voorzien in de mogelijkheid van dergelijke interim-maatregelen maatregelen
die kunnen voorkomen dat bestaande verplichtingen van de huidige ONP-regels en de
Telecommunicatiewet in twijfel worden getrokken waardoor de concurrentie op de
telecommunicatiemarkt zou worden ondermijnd. In dat kader is het onder meer van groot belang
dat de betreffende reparatiebepalingen zo spoedig mogelijk door het parlement worden
aangenomen. Feit is dat OPTA vanwege het uitstel van de invoering van de nieuwe
telecommunicatiewet reeds belangrijke besluiten heeft uitgesteld totdat de nieuwe wet is
ingevoerd. Één van die besluiten is het formaliseren van het door de concurrenten van KPN
kunnen inkopen en verkopen van het abonnement van de KPN-lijn. Elke vertraging van wetgeving
blijkt in deze fase van de liberalisering een groot voordeel voor de oude monopolist, zo ook voor
KPN.
Het huidige wetsvoorstel aangaande de nieuwe telecomwet is op onderdelen niet
concurrentie bevorderend
De Europese Richtlijnen geven welbewust de toezichthouder ruime discretionaire bevoegdheden
voor wat betreft marktafbakening, aanmerkelijke marktmacht en het opleggen van verplichtingen.
De Memorie van Toelichting van het huidige wetsvoorstel bevat echter uitgebreide beschouwingen
hoe OPTA geacht wordt invulling te geven aan zaken als kostenoriëntatie, bijzondere toegang,
non-discriminatie, en transparantie. De wetgever gaat hier op de stoel van OPTA zitten en geeft
daarbij een beperkende uitleg aan een aantal beginselen. Daarnaast neemt de wetgever niet alle
bevoegdheden uit de Richtlijnen in de wet op en bovendien delegeert zij in plaats hiervan een
aantal belangrijke bevoegdheden naar lagere regelgeving, waardoor OPTA blootgesteld wordt aan
politieke aansturing. Één van de cruciale issues, namelijk de prijsklem, waaraan de Richtlijnen een
aantal artikelen wijden, komen onvoldoende tot uitdrukking in de voorgestelde wetgeving. Het is
3 Achtste verslag van de commissie over de tenuitvoerlegging van het pakket telecommunicatieregelgeving
Vertrouwelijk Pagina 3 27-8-2003
cruciaal dat door de Nederlandse regering, in lijn met de Europese Commissie, wordt erkend dat
prijsklem een andere benadering verdient dan prijsdumping. Op al deze punten achten wij het veel
effectiever wanneer simpelweg de bepalingen van de EU Richtlijn één-op-één worden
overgenomen. OPTA heeft dan de discretionaire bevoegdheid die haar toezicht voor deze markt
noodzakelijke flexibiliteit geeft; het toezicht is onafhankelijk en vrij van politieke beïnvloeding en
een dergelijke wetgeving faciliteert Europese harmonisatie.
OPTA moet sterker worden: KPN gilt om een veel zwakkere OPTA; een nog zwakkere OPTA
zal de doodsteek van de liberalisering van de Nederlandse telefoniemarkt inleiden
Waar het huidige voorstel tot aanpassing van de Telecommunicatiewet de indruk wekt het toezicht
te willen begrenzen, menen wij dat de ervaring van de afgelopen vijf jaar alle aanleiding geeft de
wetswijziging te gebruiken dit toezicht juist te versterken. Als toezichthouder heeft OPTA zelden
snel en flexibel op de telecommunicatiemarkt kunnen ingrijpen. Haar effectiviteit wordt met name
beperkt door de lange procedures procedures waarop doorgaans al even trage
beroepsprocedures volgens bij de bestuursrechter en het College van Beroep voor het
Bedrijfsleven. Doorlooptijden van meer dan drie à vier jaar zijn geen uitzondering. De ervaring leert
dat de legalistische benadering van de bestuursrechter te Rotterdam vaak slecht past bij de snelle
ontwikkelingen in de markt, hetgeen een negatief effect heeft op marktwerking, innovatie en
kostenniveau. Wij stellen daarom voor de bezwaarprocedure te laten vervallen en de
beroepsprocedure plaats te laten vinden bij een bijzondere en gespecialiseerde raad van beroep.
Bovendien wordt een andere reeds langer bestaand knelpunt dat eruit bestaat dat OPTA slechts
zeer lage boetes van maximaal 450.000 Euro kan opleggen aan marktpartijen die de wet
overtreden, ook nu wederom niet opgelost, ondanks toezeggingen van de Nederlandse regering
dat dit wel zou gebeuren. De maximale boete die OPTA kan opleggen moet gelijk gesteld worden
aan die van de Nma, namelijk 10% van de jaarlijkse omzet.
KPN zou netwerk moeten verkopen: stimulering overheid om het vaste netwerk KPN terug
te kopen en geen investering meer in overige onderdelen KPN.
De Nederlandse overheid staat, zo blijkt in november 2001, mede-garant voor de aandelen
emmissie van KPN en deed daarin mee voor 1,73 miljard Euro `ter voorkoming van verwatering
van het aandelen bezit van zo'n 32%'. Reeds bij het spoor is gebleken dat gebrekkige ontvlechting
van netwerk en diensten, en het tegenwerken van nieuwkomers tot een `effectief' resultaat kunnen
leiden, de nieuwkomers hebben geen andere keus dan zich terug te trekken. Stelt u zich eens
voor: het netwerk van KPN wordt de basis voor ongelimiteerde diensten concurrentie, vergelijkbaar
met de liberalisering van elektriciteit. Desnoods in overheidshanden wordt de infrastructuur met
meer dan Chinese muren gescheiden van het daarmee vanouds verknochte KPN diensten
aanbod. Over het groene lijntje lopen dan niet langer per definitie groene diensten. Alle andere
partijen zouden in staat moeten worden gesteld, zonder voortrekkerij, om gelijkelijk gebruik te
maken van de reeds aanwezige (grotendeels op basis van belasting gelden aangelegde)
infrastructuur. Concurrentie op infrastructuur mag niet zonder meer worden `voorgetrokken' ten
opzichte van diensten concurrentie. Het meer belangrijk achten van het eerste ten opzichte van het
tweede miskent het feit dat a) in de meeste andere markten concurrentie op alle ontvlechte
niveau's ontstaat; b) deze concurrentie op de diensten laag zeer bevorderend kan werken voor de
tot standkoming van concurrentie op onderliggende lagen, er wordt immers `vraag' gecreerd; c)
enige vorm van ontvlechte/verticaal ontbundelde dienstenconcurrentie altijd te prefereren is boven
een meer beperkte vorm van concurrentie door verticale verbondenheid te stimuleren zonder
afzonderlijke dienstenconcurrentie te ondersteunen. Ook omdat het voor CPS-aanbieders
bepalend is voor de inkoop keuzen, vragen wij echter ook met klem beide vormen van concurrentie
evenzeer te stimuleren.
Vertrouwelijk Pagina 4 27-8-2003
KPN-truckendoos uitgebreid: KPN bespeelt deze dagen de politiek door te dreigen met een
vertrek uit Nederland en zet nu zelfs haar eigen COR in als zogenaamde bewaker van het
KPN-erfgoed
KPN dreigt sinds kort haar investeringen in Nederland te verleggen naar het buitenland als OPTA
het telecombedrijf blijft dwarsbomen. KPN meldt in de pers dat de politiek de macht van OPTA aan
banden moet leggen door de nieuwe Telecomwet zoveel mogelijk dicht te timmeren. KPN noemt
daarbij de CPS-aanbieders de parasieten van de markt `aangezien zij geen cent investeren in een
netwerk'. Zelfs de eigen COR van KPN roert zich nu met deze verhalen in de media. Met het
plengen van deze krokodillentranen probeert KPN al jaren OPTA te verzwakken. Het zou in onze
ogen onbegrijpelijk zijn indien de politiek zich voor dit karretje laat spannen. CPS-aanbieders
hebben er in vijf jaar tijd voor gezorgd dat de prijs van vaste telefonie voor de Nederlander
gemiddeld nog maar 10% is van wat deze was in de tijd van de oude monopolist KPN. Zodra de
CPS-aanbieders verdwenen zijn, zal de consument daarvoor letterlijk een zware prijs moeten
betalen.
In alle discussies en beleidsnota's structureel onderscheid maken tussen twee niveaus van
concurrentie: die tussen Netwerk Operators en die tussen CPS-aanbieders; vooral het
enorme verschil in de onderliggende business plannen moet continu geëvalueerd en
meegenomen worden
Diensten moeten een bepaald niveau hebben om te kunnen worden aangeboden. Daarmee is de
afhankelijkheid van het infrastructuur aanbod cruciaal. De invalshoek van CPS-aanbieders om de
infrastructuur diensten in te kopen in plaats van op te treden als een verticaal geintegreerde
onderneming (een verschijnsel dat in andere markten volslagen normaal is) moet in zoverre
worden begrepen en gerespecteerd dat ook in toekomstige regelgeving met de speciale opzet van
deze onderneming rekening wordt gehouden. Het inkopen van infrastructuur diensten bij met
elkaar concurrerende ondernemingen betekent dat rekening moet worden gehouden met de
kostenstructuur. Het afzien van verticale integratie betekent financieel een hogere vergoeding voor
het kunnen gebruiken van een alternatieve infrastructuur (dus niet KPN). De gereguleerde
tariefstructuur zal hiermee in zoverre rekening moeten houden dat er ruimte moet zijn voor een
dergelijke opslag. Alleen op deze wijze is het mogelijk op gezonde wijze zowel infrastructuur- als
dienstenconcurrentie op de Nederlandse Telecommarkt tot stand te laten komen.
Het anti-concurrentie gedrag van KPN werpt z'n vruchten af: KPN verhoogt op 22 augustus
2003 haar financiële doelstellingen!
Dankzij het goede tweede kartaal heeft KPN haar winstgroei bijgesteld van 5 naar 10%.
Opmerkelijk is dat de divisie vaste telefonie volgens KPN zelfs het meeste bijdraagt aan de winst.
Zo slecht gaat het dus niet met onze voormalige monopolist.
Dit hele telecomspeelveld overziende, kunnen wij slechts tot de volgende dringende adviezen
komen ter verbetering van de concurrentiepositie van de CPS-aanbieder in het algemeen en de
positie van de Nederlandse eindgebruiker in het bijzonder.
1. Nieuwe telecomwet dient zo snel mogelijk aangenomen en ingevoerd te worden.
2. Overname bepalingen van de EU Richtlijn één-op-één doorvoeren in telecomwet.
3. Bevoegdheden en tools OPTA verzwaren en uitbreiden.
4. Harde en effectieve aanpak KPN terugwin-acties door OPTA en/of Nma.
5. Continue toepassing prijsklem door OPTA.
6. Zo snel mogelijk wegwerken van inkoopongelijkheden door OPTA.
7. Versnelling invoer inkoop van het abonnement van de KPN-lijnen.
8. Aankoop Nederlandse overheid van vaste netwerk KPN.
9. Erkenning verschil infrastructuur- en dienstenconcurrentie.
Vertrouwelijk Pagina 5 27-8-2003
Tenslotte stellen wij het natuurlijk zeer op prijs dat de Commissie nu op 28 augustus aanstaande
een hoorzitting houdt waarin de effecten van de complexe regelgeving voor de branche nader
kunnen worden toegelicht. Wij hopen van ganzer harte dat ook onderliggend schrijven in de
uiteindelijke beslissingen zal worden meegenomen en daarbij op haar waarde zal worden
ingeschat.
Indien u nadere vragen heeft, zijn wij natuurlijk te allen tijde bereid die te beantwoorden.
Met vriendelijke groet,
Atlantic Telecom
DailyCom
Euphony
Netsource
Primus
Scarlet
Voor vragen kunt u terecht bij:
Raymond Schrama
DailyCom B.V.
raymond.Schrama@hq.dailycom.nl
Tel.: 0320-292393
Fax: 0320-292382
M: 06-48430530
Pascallaan 70-E
8218 NJ Lelystad
Vertrouwelijk Pagina 6 27-8-2003
---- --