Uitspraak Hoge Raad LJN-nummer: AI0921 Zaaknr: 37570
Bron: Hoge Raad der Nederlanden 's-Gravenhage
Datum uitspraak: 8-08-2003
Datum publicatie: 11-08-2003
Soort zaak: belasting -
Soort procedure: cassatie
Nr. 37570
8 augustus 2003
WHK
gewezen op het beroep in cassatie van X te Z tegen de uitspraak van
het Gerechtshof te Arnhem van 27 juli 2001, nr. 96/01596, betreffende
na te melden navorderingsaanslag in de inkomstenbelasting.
1. Navorderingsaanslag, bezwaar en geding voor het Hof
Aan belanghebbende is voor het jaar 1989 een aanslag in de
inkomstenbelasting opgelegd naar een belastbaar inkomen van f 50.000.
Vervolgens is hem over dat jaar een navorderingsaanslag opgelegd naar
een belastbaar inkomen van f 188.588, welke aanslag, na daartegen
gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is gehandhaafd.
Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij het Hof.
Het Hof heeft deze uitspraak vernietigd en de navorderingsaanslag
verminderd tot een, berekend naar een belastbaar inkomen van f
188.538. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.
2. Geding in cassatie
Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie
ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en
maakt daarvan deel uit.
De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.
Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.
3. Beoordeling van de klachten
3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.
3.1.1. Aan belanghebbende zijn in het jaar 1990 naar aanleiding van de
voorlopige resultaten van een onderzoek naar de juistheid van diens
aangiften voor de inkomstenbelasting en de vermogensbelasting
navorderingsaanslagen in die belastingen opgelegd over de jaren 1984
tot en met 1988. Daartegen is tijdig bezwaar gemaakt. In 1991 en 1992
heeft de Inspecteur naar aanleiding daarvan en van de definitieve
resultaten van het onderzoek besprekingen gevoerd met de toenmalige
gemachtigde van belanghebbende, waarbij ook de jaren 1989 en 1990
werden betrokken. Op 17 juni 1992 heeft de Inspecteur aan die
gemachtigde een brief geschreven met onder meer een samenvatting van
zijn standpunt in de diverse geschilpunten, een overzicht van de naar
zijn mening bij uitblijven van bevredigende antwoorden noodzakelijke
correcties op de aangegeven inkomens over de jaren 1984 tot en met
1989, en een verzoek om nadere informatie. De gemachtigde vroeg en
kreeg uitstel voor de beantwoording van deze brief, uiteindelijk tot 1
oktober 1992, welk uitstel telefonisch werd verlengd tot 16 november
1992.
3.1.2. Met dagtekening 30 november 1992 zijn ambtshalve aan
belanghebbende aanslagen opgelegd in de inkomstenbelasting voor het
jaar 1989 naar een belastbaar inkomen van f 50.000 en in de
vermogensbelasting voor het jaar 1990 naar een vermogen van f 100.000.
Bij brief van 18 december 1992 heeft de gemachtigde van belanghebbende
tegen deze aanslag in de inkomstenbelasting bezwaar gemaakt. In deze
brief was vermeld:
"Er is op geen enkel punt rekening gehouden met de ingediende aangifte
zoals inkomensbestanddelen, tariefgroep en ingehouden voorheffingen.
Wij verzoeken u de aanslag op basis van de ingediende aangifte te
herzien."
In een brief aan de gemachtigde van 1 februari 1993 reageerde de
Inspecteur als volgt:
"Wellicht als gevolg van een administratieve fout blijken over het
jaar 1989 ambtshalve aanslagen te zijn opgelegd naar een belastbaar
inkomen van f 50.000 en een belastbaar vermogen van f 100.000. In
ieder geval heb ik deze aanslagen niet geïnitieerd omdat ik met uw
cliënt nog in overleg ben over zowel de bezwaren als de aangiften over
de jaren 1984 tot en met 1990. De gang van zaken betreur ik bijzonder,
waarvoor ik bij deze mijn excuus aanbied."
Vervolgens is met dagtekening 31 oktober 1995 over het jaar 1989 de
onderhavige navorderingsaanslag opgelegd.
3.2. In zijn verweerschrift voor het Hof heeft de Inspecteur uitvoerig
uiteengezet hoe door falen van de administratieve organisatie ter
inspectie de primitieve aanslag tot stand heeft kunnen komen, hoewel
toen nog overleg met de gemachtigde van belanghebbende betreffende de
aanslagregeling over een reeks van jaren, waaronder het onderhavige
jaar, gaande was.
3.3. Het Hof heeft het beroep van belanghebbende op het ontbreken van
een nieuw feit verworpen op de grond dat het belanghebbende, dan wel
zijn gemachtigde wiens kennis in deze aangelegenheid aan
belanghebbende moet worden toegerekend, aanstonds bij het ontvangen
van het aanslagbiljet betreffende de primitieve aanslag duidelijk moet
zijn geweest dat deze aanslag niet berustte op een - zij het mogelijk
onjuiste - vaststelling van het belastbare inkomen door de Inspecteur.
Het Hof heeft daaraan toegevoegd dat belanghebbende en/of zijn
gemachtigde aanstonds heeft moeten beseffen dat het opleggen van deze
aanslag berustte op een administratieve fout van welke aard ook, maar
niet op een beslissing van de Inspecteur de desbetreffende aanslag op
te leggen.
3.4. Klacht 1 houdt in dat de Inspecteur door het opleggen van de
primitieve aanslag een ambtelijk verzuim heeft begaan, welk verzuim
niet meer door een navorderingsaanslag kon worden hersteld, en voorts
dat de Inspecteur door niettemin de onderhavige navorderingsaanslag op
te leggen in strijd heeft gehandeld met het vertrouwensbeginsel, omdat
een belastingplichtige mag uitgaan van een consistent beleid van de
overheid.
3.5. Artikel 16, lid 1, eerste volzin, van de Algemene wet inzake
rijksbelastingen behelst de hoofdregel dat indien enig feit grond
oplevert voor het vermoeden dat een aanslag ten onrechte achterwege is
gelaten of tot een te laag bedrag is vastgesteld, de inspecteur de te
weinig geheven belasting kan navorderen.
De tweede volzin van dit artikellid bevat een uitzondering op die
hoofdregel: een feit dat de inspecteur bekend was of redelijkerwijs
bekend had kunnen zijn, kan geen grond voor navordering opleveren,
behoudens in de gevallen waarin de belastingplichtige ter zake van dit
feit te kwader trouw is.
Indien echter een aanslag te laag is vastgesteld niet als gevolg van
een verwijtbaar onjuist inzicht van de inspecteur in de feiten die
bepalend zijn voor de (omvang van de) belastingplicht of van een
onjuist inzicht van de inspecteur in het recht, maar als gevolg van
een vergissing die heeft geleid tot een discrepantie tussen wat de
inspecteur wilde en wat in het aanslagbiljet is vastgelegd, zoals
bijvoorbeeld een schrijf-, reken-, overname-, of intoetsfout, en het
voor de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar was dat bij de
totstandkoming van de aanslag een fout was gemaakt - waarbij niet van
belang is of tevens kenbaar was waarin de fout bestond -, is
overeenkomstig de hoofdregel navordering toegestaan. Op aan het
aanslagbiljet te ontlenen vertrouwen kan een belastingplichtige zich
in een dergelijk geval niet met vrucht beroepen.
3.6. 's Hofs oordelen dat de aanslag niet berustte op een, zij het
mogelijk onjuiste, vaststelling van de aanslag door de Inspecteur maar
op een administratieve fout - waarmee het Hof tot uitdrukking heeft
gebracht dat sprake was van een vergissing als hiervoor bedoeld - en
dat belanghebbende en/of zijn gemachtigde dit aanstonds heeft moeten
beseffen, zijn van feitelijke aard, zodat zij in cassatie niet op hun
juistheid kunnen worden getoetst. Gelet op het hiervoor onder 3.5
overwogene heeft het Hof, uitgaande van die oordelen, terecht het
beroep van belanghebbende op het ontbreken van een nieuw feit
verworpen, en kan belanghebbende zich niet met vrucht beroepen op aan
het aanslagbiljet te ontlenen vertrouwen. Klacht 1 faalt derhalve.
3.7. De overige klachten kunnen evenmin tot cassatie leiden. Zulks
behoeft, gezien artikel 81 van de Wet op de rechterlijke organisatie,
geen nadere motivering, nu die klachten niet nopen tot beantwoording
van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de
rechtsontwikkeling.
4. Proceskosten
De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de
proceskosten.
5. Beslissing
De Hoge Raad verklaart het beroep ongegrond.
Dit arrest is gewezen door de vice-president G.J. Zuurmond als
voorzitter, en de raadsheren F.W.G.M. van Brunschot, D.G. van Vliet,
P. Lourens en C.B. Bavinck, in tegenwoordigheid van de waarnemend
griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 8 augustus
2003.
Hoge Raad der Nederlanden