Zuid-Afrika: ondernemen in Zuid-Afrika; ondernemen tussen chique wolkenkrabbers en sjofele townships
---
Interview met Marjus van Dee, directeur Device South Africa
Afgeschreven computerapparatuur begint een tweede leven via Device
South Africa. Directeur Marjus van Dee houdt wel van uitdagingen en
kan tegen een stootje.
Aan de ene kant van de horizon lonken de villawijken en de
wolkenkrabbers van de bedrijvigste en rijkste stad van Afrika. Aan de
andere kant begint Ivory Park, één van de vele arme zwarte townships
rond Johannnesburg. Welkom in Primegro Park, een modern industriepark
op een typische Zuid-Afrikaanse locatie: balancerend tussen rijkdom en
armoede, tussen de blinkende hoofdkantoren van Nike, BMW en Panasonic
en de schamele huisjes van armen. Hier huist Device, een Nederlands
bedrijf dat in Afrika een boeiende markt heeft gevonden. Het koopt,
herstelt en verkoopt computers die door grote bedrijven worden
vervangen. In Zuid-Afrika en omliggende landen als Botswana,
Swaziland, Lesotho en Zimbabwe is er een groeiende afzetmarkt voor.
Ontstaan
Device werd tien jaar geleden opgericht door Bart Jasper en Jeroen van
der Toorn. Het idee van de jonge ondernemers uit Haarlem kwam voort
uit hun afstudeerproject, dat draaide om de vraag wat er moet gebeuren
met afgeschreven computerspullen. Het antwoord was: er zit handel in,
mits je de apparatuur een professionele onderhoudsbeurt geeft en een
markt vindt waar nog vraag is naar goedkope, tweedehands computers.
Device begon in Nederland en al snel volgden vestigingen in Polen,
Tsjechië en Hongarije. Nu Oost-Europa zich verder ontwikkelt, is
uitbreiding naar Afrika een logische stap. Ik ben in januari 2002 hier
begonnen, zegt Marjus van Dee, directeur van Device SA. En we draaien
inmiddels goed.'
'Thank you boss'
In het magazijn in Primegro Park, dat tevens werkplaats is, staan
honderden opgeknapte computers in de rekken, een zending voor een
computerwinkel in Harare, klaar om de deur uit te gaan. Device heeft
zelf in Johannesburg ook een winkel geopend. Voor volgend jaar staat
een filiaal in Kaapstad op de planning, plus nog eens drie winkels.
Het is precies het soort midden- en kleinbedrijf dat Zuid-Afrika nodig
heeft om zijn economische ontwikkeling verder te stimuleren.
De start is niet rimpelloos geweest, zegt Van Dee. Vooral het vinden
van geschikt personeel bleek niet eenvoudig. Device SA heeft nu
zestien werknemers, maar de uitval was hoog. Sollicitanten kwamen met
stapels diplomas die weinig betrouwbaar bleken. Ik heb inmiddels zeven
werknemers moeten vervangen, van hoog tot laag, omdat ze in de
praktijk niet voldeden. Maar hij trof hij ook mensen die dolgraag
wilden werken. Er werkt hier een man die ik van de straat heb geplukt.
Thank you boss, zei hij met tranen in zijn ogen toen hij die baan
kreeg. Hij werkt keihard.
Bedrijfscultuur
Van Dee probeert in het bedrijf een informele sfeer te kweken, maar
dat valt niet mee in het vanouds sterk in rassen, rangen en standen
denkende Zuid-Afrika. Ik vraag mijn mensen me Marjus te noemen, geen
baas of meneer Marjus. Maar je krijgt oude gewoonten er maar moeilijk
uit. Ik was in Nederland gewend vrijheid te geven, en zo
verantwoordelijkheid te kweken. Hier moet je precies vertellen hoe het
moet. Je moet erbij blijven, om de discipline en de motivatie op peil
te houden. De oude managementmethodes werken hier het best, helaas.
Een pluspunt van Zuid-Afrika is wel de openlijke, losse manier van
zaken doen, vindt Van Dee. Zakenpartners noemen je ook meteen bij je
voornaam. Zuid-Afrika is qua logistiek en infrastructuur een land dat
ver voor ligt op de rest van Afrika. Daarom viel het hem tegen hoe
lang het duurde om een telefoonlijn te krijgen van staatsbedrijf
Telkom, want: essentieel voor ons, onze klanten kijken op internet wat
we in huis hebben.' Ook de criminaliteit is een minpunt.
Beveiliging
Het magazijn van Device heeft weliswaar nog geen problemen gehad, want
het ligt op een stevig beveiligd industriepark, maar de winkel is wel
een keer het haasje geweest. Pistool tegen het hoofd van de verkoper',
zegt van Dee, 'en daar gingen ze met een stapeltje laptops. Ik ben
blij dat er niet geschoten is. Er staat nu een extra hek voor de deur,
en de verkopers dragen "panic buttons" op zak waarmee ze de gewapende
bewakers kunnen alarmeren. Misdaad is een probleem in Zuid-Afrika, dat
weet iedereen. Het is voor ons geen reden weg te gaan.
Van Dee koos zelf voor pionieren in Zuid-Afrika nadat hij eerder
enkele maanden in het kader van zijn marketingstudie bij een
hotelgroep in Kaapstad had gezeten. Het is een fantastisch land. Ik
hoef voorlopig niet terug naar Nederland. Het klimaat, de ruimte, de
riante huisvesting in een villawijk: het zijn de mooie kanten van het
expat-leven.'
Met de schaduwzijde heeft Marjus van Dee ook al kennis gemaakt. Toen
hij weg was, werd bij hem thuis ingebroken. De tuinman bleek erachter
te zitten. Hij zei dat hij AIDS had, en dat hij geld nodig had om
medicijnen te kopen. Dat zijn de risico's. Er staan veel goeie dingen
tegenover. Als je ervoor gaat, is dit een land waar de mogelijkheden
onbegrensd zijn.'
Het beetje extra
Device SA is betrokken bij de Digitale Partnership, een programma van
de Zuid-Afrikaanse overheid en het bedrijfsleven om scholen in arme
gebieden te voorzien van goede tweedehands computers. Het ontvangt
geschonken apparatuur uit de hele wereld, die de werkplaats gereed
maakt voor distributie aan onderwijsprojecten. Het bedrijf werkt ook
samen met de Vrouwen Ontwikkelingsmaatschappij van Zanele Mbeki, de
vrouw van Zuid-Afrika's president Thabo Mbeki.
Ontwikkelingen Zuid-Afrikaans MKB
De Zuid-Afrikaanse regering hoopt dat het midden- en kleinbedrijf de
motor wordt van de groei die het land nodig heeft. Zuid-Afrika heeft
de sterkste economie, de modernste industrie- en dienstensector en de
beste infrastructuur van het zwarte continent. Toch moet de groei, nu
tussen de 2 en 3 procent, minstens verdubbelen om de zeer hoge
werkloosheid van 30 procent terug te dringen. De regering mikt niet
alleen op buitenlandse investeringen, maar vooral ook op het kweken
van kleine en middelgrote zwarte ondernemers, van wie er nu nog veel
te weinig zijn.
06.08.2003
---
Bron: EVD Exportkrant, juni 2003
Nummer: 104759
Meer informatie over dit onderwerp is op te vragen onder vermelding
van nummer 104759 bij de informatiemanager ZUID-AFRIKA (Remko
Triezenberg), e-mail ZUID-AFRIKA, fax (070) 385 80 97, telefoon (070)
778 86 75.