Erasmus Universiteit Rotterdam

18 juli 2003

Onderzoek Rotterdamse instituten OCFEB en iBMG:

Marktwerking ook mogelijk bij spoedeisende zorg

Het kabinet Balkenende II streeft ernaar zorgverzekeraars met ziekenhuizen te laten onderhandelen over de kwaliteit en prijs van zorg. Hoewel dat op het eerste gezicht niet zo lijkt, bestaat ook bij spoedeisende zorg ruimte voor marktwerking. Dit concluderen onderzoekers van het Onderzoekcentrum voor Financieel Economisch Beleid (OCFEB) en het instituut Beleid en Management Gezondheidszorg (iBMG) in hun onderzoeksrapport Gereguleerde concurrentie in de curatieve zorg: de deelmarkten voor spoedeisende zorg en selectieve zorg in dagbehandeling.

Zorgverzekeraars kunnen ziekenhuizen met een slecht presterende afdeling voor spoedeisende eerste hulp (SEH) namelijk straffen door overige zorg bij naburige ziekenhuizen in te kopen. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaf, in het licht van de voorgenomen stelselherziening, opdracht voor de uitvoering van dit onderzoek.

Patiënten gaan voor spoedeisende zorg gewoonlijk naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Voor dit type zorg lijken ziekenhuizen op het eerste gezicht dus geen concurrentie te ondervinden, wat in het nieuwe zorgstelsel negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor de prijs en kwaliteit ervan. Dit hoeft echter niet het geval te zijn. Ten eerste kunnen verzekeraars in de dichtbevolkte regios gaan proberen om hun patiëntenstroom te sturen in de richting van de SEH met de beste prijs-kwaliteitverhouding. Ten tweede kunnen zorgverzekeraars ziekenhuizen die hun machtspositie misbruiken straffen door bij hen aanzienlijk minder planbare zorg in te kopen. Een dergelijk dreigement legt naar verwachting voldoende gewicht in de schaal. In regios waar bovenstaande instrumenten onvoldoende inzetbaar zijn, ligt expliciete regulering van de prijs en kwaliteit van spoedeisende zorg voor de hand.

Voor dagbehandelingen bestaat in principe ruimte voor directe concurrentie tussen ziekenhuizen en gespecialiseerde privé-klinieken; de zogeheten zelfstandige behandelcentra (zbcs). Voordat dit daadwerkelijk het geval kan zijn, is het noodzakelijk een uniform kwaliteitsbeoordelingssysteem te ontwikkelen. Momenteel hebben verzekeraars en patiënten namelijk te weinig informatie over kwaliteitsverschillen tussen zorgaanbieders. Verder moet nadrukkelijk rekening worden gehouden met het feit dat ziekenhuizen kwalitatief goede spoedeisende zorg alleen rendabel kunnen aanbieden in combinatie met planbare zorg. Tussen beide deelmarkten bestaat daarom een sterke samenhang. Ziekenhuizen ontvangen tot dusverre geen afzonderlijke, kostendekkende vergoeding voor het aanbieden van spoedeisende zorg. De kosten hiervan worden onder andere via de prijs van dagbehandelingen terugverdiend. De onderzoekers stellen dan ook dat bij de huidige financieringsstructuur een sterke toename van de concurrentie bij dagbehandelingen wel de bereikbaarheid en beschikbaarheid van spoedeisende zorg in gevaar brengen. Het is dus van belang dat ziekenhuizen voor spoedeisende zorg een kostendekkende vergoeding gaan ontvangen.

Noot voor de pers
Info: Marco Varkevisser, OCFEB,
tel. (010) 408 1489
e-mail: varkevisser@ocfeb.nl