Ministerie van Economische Zaken
Berichtnaam: Trendrapportage ICT en post

Nummer: 312

Datum: 16-07-2003

Vandaag heeft minister Brinkhorst van Economische Zaken de vierde editie van Netwerken in Cijfers naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze trendrapportage geeft inzicht in de ontwikkeling van de telecommunicatie en postsector tot en met 2002.

De groei van de Europese telecommunicatie en IT sector was in de periode 2001-2002 minimaal. De Europese telecommunicatiesector werd gekenmerkt door herstructureringen en consolidatie. De beperkte economische vooruitzichten verplichtten vele bedrijven tot het afstoten van activiteiten. Nederland, dat het gemiddelde Europese groeipercentage volgde, vormt daarop geen uitzondering. De beperkte groei in 2001-2002 werd vooral gedreven door de markten voor datacommunicatie en mobiele diensten. Verwacht wordt dat de groei van de telecommunicatiemarkt ook in de nabije toekomst van deze diensten zal afhangen. De ICT consumentenbestedingen bleven in ons land in 2002 op ongeveer hetzelfde peil, terwijl in de toonaangevende economieën van Duitsland en de VS sprake was van een daling. De ICT bestedingen per hoofd van de bevolking ligt in ons land (en de VK) ca 25% hoger dan die in Duitsland en Frankrijk.

Internationale positionering
Internationaal is de Nederlandse positie op het gebied van ICT redelijk goed, hoewel de positie van Nederland in sommige ranglijsten langzaam verslechtert. De goede score van Nederland wordt vooral veroorzaakt door de toegankelijkheid van internet en de aanwezigheid van kwalitatief goede ICT-infrastructuur. Dit strookt met de stijgende investeringen in ICT als percentage van het bruto binnenlands product in Nederland. Nederland vormt op het punt van investeringen een positieve uitzondering. Penetratie van diverse infrastructuren is hoog, met name vaste en mobiele telefonie en kabel. Opvallend is ook het stijgende gebruik van satellietverbindingen bij tv aansluitingen. Daarnaast heeft een hoog percentage huishoudens toegang tot internet, via inbellen, maar ook via breedbandinternet. Minder goed scoorde Nederland door de relatief hoge tarieven en het lage ICT-gebruik door de overheid.

Volumeontwikkelingen
Het verkeersvolume voor vaste telefonie bij KPN is in 2002 afgenomen, terwijl het verkeersvolume van internetdiensten (zoals ADSL) is gestegen. Het toegenomen gebruik van de mobiele telefoon en een aanwas van de concurrentie in de telefoonmarkt verklaren de vermindering van het aandeel van KPN in dit marktsegment. De afname van het verkeersvolume in de vaste telefonie wordt dan ook deels verklaard door het toenemend gebruik van breedband internettoegang (zoals ADSL), dat niet worden meegerekend in het verkeersvolume voor telefonie. Het internetgebruik in Nederland was één van de hoogste ter wereld, waarbij vooral het gebruik van breedband internettoegang sterk toenam. Het aantal mobiele aansluitingen daalde in 2002 voor het eerst. Hiervoor waren vooral de aangescherpte voorwaarden van de aanbieders rond prepaid beltegoeden verantwoordelijk, waardoor klanten uit het bestand zijn geschrapt.

Concurrentie, keuzevrijheid
Ondanks de concurrentie behoudt KPN een groot marktaandeel in de vaste en mobiele telefonie, en ADSL. KPN behield voor het aanbieden van vaste telefonie een marktaandeel van 89%. De kabelexploitanten boden, ondanks de hoge penetratie van kabelinfrastructuur in Nederland, relatief weinig concurrentie. In deze deelmarkt stond het marktaandeel van KPN enigszins onder druk van het toenemend gebruik van de Carrier PreSelect-aanbieders Tele2 en OneTel Scarlet. Bij het aanbod van mobiele telefonie bleef KPN de grootse aanbieder, op de voet gevolgd door Vodafone, de grootste mobiele telefonieaanbieder ter wereld. De mogelijkheid gebruik te maken van het netwerk van KPN door ontbundelde toegang, voor onder andere het aanbieden van datatransportdiensten en internettoegang via ADSL, dat vanaf 2000 mogelijk is, werd in 2002 nog nauwelijks benut. Hierin vormt Nederland geen uitzondering op de rest van Europa. In de markt voor huurlijnen met een capaciteit groter dan 2 Mb had KPN in 2002 een marktaandeel dat onder de 30% lag. Op de markt voor breedband internettoegang deelde KPN (met ADSL) eind 2002 de koppositie met UPC (kabel). Het aantal ADSL-aansluitingen groeide in 2002 beduidend sterker dan het aantal internetaansluitingen via de kabel.

Tarieven
De tarieven voor zakelijke vaste en particuliere mobiele telefonie lagen in 2002 in Nederland op een internationaal gemiddeld niveau. Ze waren hoog voor particuliere vaste telefonie, huurlijnen en (smalbandig) internetgebruik. De tarieven voor mobiele telefonie voor particuliere gebruikers stegen in 2002, waarbij de aanbieders een toename van de gemiddelde opbrengst per gebruiker realiseerden. Internettoegang via het inbellen op het KPN netwerk, in 2002 de meest gebruikte toegang tot het internet, is nog steeds relatief duur in Nederland. De tarieven in andere landen waren al laag of zijn sterker gedaald dan in Nederland sinds 2000. Dit geldt voor verschillende gebruikersprofielen (20 en 40 uur gebruik), zowel in dal- als piekuren.

Veiligheid
Internet wordt vooral gebruikt voor surfen op internet en voor e-mail. Nederlandse gebruikers ervaren meer veiligheidsproblemen in vergelijking met andere Europese landen. Er zijn vooral veel negatieve ervaringen met spam en virussen. Deze negatieve ervaringen en het effect van always on bij breedbandaansluitingen leiden er toe dat in Nederland een relatief hoog percentage internetters veiligheidsmaatregelen treffen, zoals het gebruik van anti-virus software en firewalls.

Post
In 2002 was in de postsector sprake van verdere internationalisering, zowel door uitbreiding van activiteiten van TPG in het buitenland, als door activiteiten van buitenlandse bedrijven in Nederland. TPG is nog steeds de grootste aanbieder van de Nederlandse postsector. In 2002 had TPG op de meeste deelmarkten een groot marktaandeel. Twee andere grote aanbieders zijn Deutsche Post en Royal Mail. Het aantal in het binnenland door TPG vervoerde zendingen nam af, voor een deel vanwege substitutie door elektronische middelen. Het volume brievenpost van en naar buitenland van TPG nam toe.

De gehele publicatie is te vinden op www.ez.nl onder publicaties.