Checklisten voor Salmonellabeheersing op vleesvarkensbedrijven
PraktijkRapport 17
Auteurs: M.A. van der Gaag, M.F. Mul, M.H. Bokma-Bakker
Ongeveer een van de vier humane gevallen van salmonellosis wordt
veroorzaakt door typen Salmonella die bij varkens voorkomen. Behalve
de consument zijn ook de vleesvarkenshouderij en de slachterij
belangrijke schakels om de prevalentie van Salmonella in de
varkensvleesketen terug te dringen. Dit onderzoek richt zich op het
beheersen van Salmonella in de vleesvarkenshouderij. Op basis van de
HACCP-methodiek zijn de risico's van insleep en verspreiding van
Salmonella op een varkensbedrijf in kaart gebracht. Voor ieder risico
is een beheersmaatregel opgesteld die men in de praktijk kan
toepassen. Om voor individuele bedrijven de specifieke risico's en
bijbehorende maatregelen te bepalen zijn acht checklisten ontwikkeld.
Deze checklisten behandelen de onderwerpen: 1) aanvoer en opleg
biggen, 2) verstrekken drinkwater, 3) algemeen management, 4) hygiëne
management, 5) opslag en verstrekken van mengvoer, 6) opslag en
verstrekken van bijproducten, 7) opslag en verstrekken van granen en
8) opslag en verstrekken van ruwvoer. Met deze checklisten kan een
vleesvarkenshouder de aandachtspunten voor zijn eigen bedrijf bepalen.
De checklisten zijn getest op drie praktijkbedrijven. Deze bedrijven
hebben (een deel van) de bedrijfsspecifieke maatregelen die uit de
checklisten naar voren kwamen 9 maanden toegepast. Er zijn drie keer
mest- en bloedmonsters genomen van varkens die slachtrijp waren.
Hoewel eind 2001 de drie bedrijven een hoge Salmonellaprevalentie
hadden, waren tijdens de proef op twee bedrijven slechts enkele
monsters positief. Op het derde bedrijf werden iedere meetronde minder
positieve monsters gevonden. Het aantal monsters was niet bedoeld om
de prevalentie exact te bepalen, maar om een beeld te krijgen van de
effectiviteit van de doorgevoerde maatregelen.
De conclusies en discussiepunten van het onderzoek zijn:
* De HACCP-methodiek is goed bruikbaar om op gestructureerde wijze
de aandachtspunten en beheersmaatregelen in de veehouderij te
bepalen voor bijvoorbeeld Salmonella. De term HACCP wekt echter de
verkeerde verwachtingen op en dient bij de checklisten niet
gebruikt te worden.
* De checklisten zijn perspectiefvol als instrument om managers van
vleesvarkensbedrijven te helpen de aandachtspunten van introductie
en verspreiding van Salmonella op te sporen.
* Op basis van dit onderzoek zijn geen harde conclusies te trekken
over de effectiviteit van de voorgestelde maatregelen. Om hier
meer inzicht in te krijgen is een vervolgonderzoek op grotere
schaal noodzakelijk.
* Op één bedrijf nam het aantal positieve monsters in de loop van
het onderzoek af. Op de andere twee bedrijven hebben we gedurende
het gehele onderzoek weinig positieve monsters gevonden.
* De ontwikkelde checklisten zijn gebruikersvriendelijk.
* De checklisten zijn ontwikkeld voor gespecialiseerde
vleesvarkensbedrijven, dus voor bedrijven die alleen vleesvarkens
houden. Bij gebruik van de checklisten in de praktijk is het
wenselijk ook checklisten te ontwikkelen voor zeugenbedrijven,
gesloten bedrijven en bedrijven waar ook andere diersoorten worden
gehouden.
* De maatregelen voor Salmonellabeheersing zijn generiek van aard en
zullen ook effectief zijn tegen andere pathogenen. Het is daarom
niet reëel de kosten die implementatie van de maatregelen met zich
mee brengen volledig aan Salmonellabeheersing toe te schrijven.
* Bij toepassing van de geadviseerde maatregelen gedurende langere
tijd, kan de gezondheidsstatus op een bedrijf verbeteren, waardoor
de bedrijfsresultaten positief beïnvloed kunnen worden.
De aanbevelingen van het onderzoek zijn:
* Voor een maximaal nut verdient het de voorkeur de checklisten met
begeleiding in de markt te zetten. Deze bedrijfsbegeleider kan een
organisatie zijn die werkt aan Salmonellabeheersing op
varkensbedrijven of een dierenarts die een varkensbedrijf wil
begeleiden om de Salmonellaprevalentie te verlagen.
* Het bedrijfsspecifieke advies voor het invoeren van maatregelen
dat met de checklisten gegeven kan worden is te verkiezen boven
een generiek advies met vastgelegde maatregelen voor alle
bedrijven.
* Omdat Salmonella momenteel nog geen onderwerp is waar
vleesvarkenshouders direct mee te maken hebben, is de motivatie om
hierin te investeren beperkt. Om de Salmonellaprevalentie in de
varkenshouderij effectief te reduceren, moet extra aandacht
gegeven worden aan voorlichting en bewustwording.
* Het consequent doorvoeren van maatregelen is essentieel. Als een
maatregel 90% van de tijd wordt uitgevoerd, kan het zijn dat de
maatregel niet meer effectief is om de introductie of verspreiding
van Salmonella te voorkomen. Bij vervolgonderzoek of implementatie
van de checklisten in de praktijk dient extra aandacht besteed te
worden aan het inpassen van de maatregelen in de bedrijfsvoering.
Wilt u het hele praktijkrapport lezen? Dat kan. Bestel
praktijkrapport 17 hier voor de prijs van EUR 14.71 (excl BTW) .
Varkens praktijkrapport 17: Checklisten voor Salmonellabeheersing op
vleesvarkensbedrijven - 2003 - 26 pagina's
Oudste praktijkrapport Vorige praktijkrapport Overzicht alle
praktijkrapporten
---
© Praktijkonderzoek - Animal Sciences Group - Wageningen UR. Laatst
bijgewerkt: 11-07-2003 13:39.
Mail vragen en opmerkingen over de Praktijkonderzoek Website naar:
webmaster.po.asg@wur.nl
Praktijkonderzoek Veehouderij