IP/03/961
Brussel, 9 juli 2003
Commissie lanceert een "nieuw partnerschap" met Zuidoost-Azië
Vandaag heeft de Europese Commissie een mededeling over een nieuw
partnerschap met Zuidoost-Azië goedgekeurd, waarin een alomvattende
strategie voor de toekomstige betrekkingen van de EU met de regio
uiteen worden gezet. De Commissie biedt de landen in de regio
bilaterale overeenkomsten aan om de samenwerking te intensiveren, met
een moderne agenda waarop mensenrechten, goed bestuur, kwesties op het
gebied van justitie en binnenlandse zaken en de strijd tegen het
terrorisme staan. De Commissie stelt eveneens een regionaal
handelsactieplan voor, het Trans-Regionale EU-ASEAN Handelsinitiatief
(Trans-Regional EU-ASEAN Trade Initiative, TREATI), dat streeft naar
nauwere samenwerking tussen beide regio's op allerlei terreinen die
verband houden met handel, investeringen en regelgeving. TREATI maakt
op die manier een nauwere economische relatie tussen twee belangrijke
handelsregio's mogelijk, zodat een potentiële vrijhandelsovereenkomst
na een succesvolle afronding van de huidige WTO-ronde van
handelsbesprekingen serieus kan worden overwogen. De mededeling bevat
suggesties over de wijze waarop het huidige institutionele kader
productiever gemaakt kan worden, door duidelijker vast te stellen met
welke zaken de Ontmoeting Azië Europa, de ASEAN en het Regionaal Forum
Azië zich moeten bezighouden. Zoals Commissaris Chris Patten voor
Buitenlandse Betrekkingen het heeft uitgedrukt: "Azië dient altijd een
hoge plaats te krijgen op de Europese agenda. Niet alleen zijn wij
belangrijke handelspartners, wij zijn ook partners in de strijd tegen
het terrorisme, de georganiseerde misdaad en de drugshandel. Europa is
de eerste donor van ontwikkelingshulp om Zuidoost-Azië, en wil helpen
de armoede te bestrijden en zo bij te dragen aan stabiliteit. De
samenwerking kan echter nog worden uitgebreid, en de mededeling van
vandaag beschrijft een flexibele strategie voor intensievere
samenwerking met individuele landen binnen een regionaal kader".
Commissaris Pascal Lamy voor handel voegt daar nog aan toe: "Vandaag
begint een nieuw hoofdstuk in de handelsrelaties tussen de EU en de
ASEAN. TREATI zal de vertrouwensband tussen de beide regio's
versterken: onze inzet zal even groot zijn als de ambitie die zij in
hun eigen proces van regionale integratie aan de dag leggen".
In de mededeling wordt voorgesteld de betrekkingen van de EU met de
ASEAN en de landen van Zuidoost-Azië nieuw leven in te blazen. Er
wordt van uitgegaan dat de landen van Europa en Zuidoost-Azië vele
kenmerken en waarden gemeenschappelijk hebben, evenals belangrijke
politieke en economische belangen. Hiertoe behoren een diep respect
voor culturele, religieuze en linguïstische diversiteit, en een
verbondenheid aan regionale integratie.
Daarnaast neemt het besef toe dat vele problemen - terrorisme,
achteruitgang van het milieu, ziektes, georganiseerde misdaad - een
wezenlijk mondiaal karakter hebben en alleen effectief kunnen worden
aangepakt door internationale samenwerking. Economisch gezien staat
Zuidoost-Azië op het punt één van de meest dynamische groei-regio's in
de wereldeconomie te worden, en de EU wil dit in haar
handelsbetrekkingen tot uiting brengen.
Er zijn zes strategische prioriteiten voor onze betrekkingen met
Zuidoost-Azië vastgesteld, en een aantal maatregelen om deze
betrekkingen te verbeteren:
Ondersteuning van regionale stabiliteit en de strijd tegen het
terrorisme: Een krachtige ASEAN is waarschijnlijk de beste
garantie voor vrede en stabiliteit in de regio. De EU kan hieraan
bijdragen door de ASEAN en ASEM te gebruiken als kaders voor een
beleidsdialoog, en door desgevraagd expertise op het gebied van
regionale integratie te verstrekken. De EU staat klaar om
maatregelen op het gebied van conflictpreventie en
conflict-oplossing te ondersteunen. Wat terrorisme betreft is de
EU bereid landen bij te staan bij het nemen van maatregelen tegen
het internationale terrorisme zonder afbreuk te doen aan de
eerbiediging van de basisprincipes op het gebied van mensenrechten
en vreedzame politieke oppositie.
Mensenrechten, democratische beginselen en goed bestuur moeten in
alle aspecten van de beleidsdialoog en ontwikkelingssamenwerking
van de EG tot uiting komen door het opzetten van constructieve
partnerschappen met de ASEAN en de nationale regeringen, op basis
van dialoog, aanmoediging en daadwerkelijke steun. Alle nieuwe
bilaterale overeenkomsten met landen van de regio moeten de
clausule bevatten dat de mensenrechten een essentieel element
vormen van de overeenkomsten; ook kunnen de EU en bepaalde landen
in de regio besluiten een specifieke bilaterale dialoog over
mensenrechten aan te gaan.
Beleidsintegratie van kwesties op het gebied van justitie en
binnenlandse zaken: Bij het creëren van een ruimte van vrijheid,
justitie en veiligheid in de EU is het van essentieel belang deze
dimensie in onze externe betrekkingen te integreren. Kwesties als
migratie, mensenhandel, witwassen, piraterij, georganiseerde
misdaad en drugs moeten systematisch in onze regionale en
bilaterale dialogen met Zuidoost-Azië worden geïntegreerd.
Een nieuwe dynamiek voor de regionale betrekkingen op het gebied
van handel en investeringen: De EU en de ASEAN hebben veel belang
bij het aanhalen van hun economische banden. De Commissie stelt
een handelsactieplan voor, het Trans-Regionale EU-ASEAN
Handelsinitiatief, TREATI), om de handels- en investeringsstromen
uit te breiden en een effectief kader in te stellen voor dialoog
en samenwerking op het gebied van de regelgeving, met het oog op
bevordering van de handel, markttoegang en investeringen tussen de
twee regio's. TREATI zal het mogelijk maken de instelling van een
vrijhandelsovereenkomst na een succesvolle afsluiting van de
huidige ronde van multilaterale handelsonderhandelingen serieus te
overwegen. Een dergelijke overeenkomst zal gebaseerd zijn op het
"WTO-plus"-principe, zal afhankelijk zijn van voldoende
vooruitgang op het gebied van harmonisatie van regelgeving, en zal
tot wederzijds voordeel leiden.
Verdere steun aan de ontwikkeling van minder welvarende landen:
Armoedebestrijding blijft een belangrijke ontwikkelingsprioriteit
voor de EU en wij blijven hulp bieden ter versterking van sociale
infrastructuur van de armste landen in de regio, met name wat
betreft gezondheidszorg en onderwijs. Andere prioritaire gebieden
voor samenwerking zijn: goed bestuur, mensenrechten, milieu en
bosbouw, technische bijstand op handelsgebied en
terrorismebestrijding.
Intensivering van dialoog en samenwerking op specifieke
beleidsterreinen zal een belangrijke rol spelen bij het aanhalen
van de betrekkingen tussen de EU en Zuidoost-Azië. Dergelijke
sectoren zijn onder andere economische en handelskwesties,
justitie en binnenlandse zaken, wetenschap en technologie, hoger
onderwijs en cultuur, vervoer, energie, milieu en de
informatiemaatschappij.
In haar streven de banden met Zuidoost-Azië op deze manier aan te
halen, zal de EU de landen in de regio nieuwe bilaterale
overeenkomsten aanbieden, en tegelijkertijd trachten optimaal gebruik
te maken van de huidige institutionele kaders, zowel bilateraal als
multilateraal. Ook zullen de beschikbare hulpbronnen, zoals het
onlangs voltooide netwerk van Commissiedelegaties in Zuidoost-Azië ten
volle worden benut.
Ten slotte is het belangrijk dat de intensivering van de samenwerking
van de EU met Zuidoost-Azië, waaraan deze mededeling is gewijd, niet
alleen zichtbaar is in regeringskringen, maar ook in een breder
verband, zoals het zakenleven, universitaire kringen, de media, en
uiteindelijk de gehele bevolking. Dit document stelt voor een nieuwe
zichtbaarheidsstrategie te lanceren, waarbij de middelen van beide
hoofdkwartieren, de delegaties en de lidstaten worden aangewend om een
aantal belangrijke boodschappen over te brengen.
Achtergrond
De huidige betrekkingen tussen de EU en Zuidoost-Azië
* In 1980 trad een EG-ASEAN-overeenkomst in werking, waarin zijn
opgenomen een Meestbegunstigingsclausule voor de handel tussen de
twee regio's, een verbintenis tot gezamenlijke inspanningen ter
verbetering van de commerciële, wetenschappelijke en
investeringsrelaties, en bepalingen over
ontwikkelingssamenwerking. De politieke dialoog vindt plaats via
tweejaarlijkse ontmoetingen van de Ministers van Buitenlandse
Zaken van de EU en de ASEAN, terwijl de economische dialoog wordt
onderhouden in regelmatige vergaderingen van de Ministers van
Economie van de EG en de ASEAN. De werkzaamheden in het kader van
de EG-ASEAN-overeenkomst vinden plaats in een gemeenschappelijk
samenwerkingscomité op hoog niveau, dat wordt ondersteund door een
breed scala aan subcomités op technisch niveau, die zich met
allerlei zaken bezighouden, variërend van handel tot drugs.
* Drie bilaterale overeenkomsten van de "derde generatie" zijn
gesloten met Vietnam in 1996, met Cambodja en Laos in 1999, voor
deze landen toetreden tot de ASEAN. Deze overeenkomsten zijn
breder, en bevatten meer gedetailleerde bepalingen dan de
regionale EG-ASEAN-overeenkomst. Met name bevatten zij de clausule
die bepaalt dat mensenrechten en democratische beginselen een
fundamenteel onderdeel van de overeenkomst vormen. Andere
bepalingen betreffen intellectuele-eigendomsrechten, milieu,
voorlichting en bestrijding van drugsmisbruik, die niet zijn
opgenomen in de EG-ASEAN-overeenkomst.
* Momenteel worden, bij het ontbreken van een specifieke
rechtsgrond, de bilaterale betrekkingen met andere landen in de
regio (b.v. Indonesië, de Filipijnen, Thailand) onderhouden in ad
hoc-vergaderingen voor hoge ambtenaren en andere bijeenkomsten.
Deze ad hoc-vergaderingen bestrijken echter niet
noodzakelijkerwijs alle kwesties die voor de twee partijen van
belang zijn.
Wat is de rol van Birma/Myanmar in de strategie van de EU voor
Zuidoost-Azië?
De EU blijft zich ernstig zorgen maken over de politieke situatie in
Birma/Myanmar. Voor details van het gemeenschappelijk standpunt zie:
http://europa.eu.int/comm/external_relations/myanmar/intro/gac.htm.
Birma maakt geen deel uit van de samenwerkingsovereenkomst EG-ASEAN,
en de Commissie kan er niet mee akkoord gaan Birma in deze
overeenkomst op te nemen alvorens een oplossing voor de politieke
situatie gevonden is. Doel van de politieke dialoog die wij voeren met
alle 10 ASEAN-landen - waartoe Birma behoort - is het bespreken van
kwesties van gemeenschappelijk belang, zoals terrorisme, illegale
handel, democratie en mensenrechten. Deze nieuwe mededeling legt de
nadruk op een flexibele aanpak, om te voorkomen dat dit bijzondere
geval de ontwikkeling van de betrekkingen met de regio als geheel zal
belemmeren.
ASEAN
De Associatie van Zuidoost-Aziatische landen (ASEAN), bevat alle
Zuidoost-Aziatische landen met uitzondering van Oost-Timor. De
sleutelpositie in de Aziatische Stille Oceaan, de inzet voor vrede en
stabiliteit in de regio en het grote economische gewicht maken de
ASEAN tot een essentiële partner voor de Europese Unie in Azië. De
ASEAN werd op 8 augustus 1967 in Bangkok (Thailand) opgericht met de
ondertekening van de verklaring van Bangkok door de oorspronkelijke
vijf lidstaten (Indonesië, Maleisië, Filipijnen, Singapore en
Thailand). In 1984 werd Brunei Darussalam toegelaten als zesde land en
in 1995 trad Vietnam toe; de Democratische Volksrepubliek Laos en
Birma/Myanmar werden in 1997 lid en Cambodja in 1999. De lidstaten van
de ASEAN hebben een gezamenlijk BBP van 656 miljard euro, maar er zijn
grote onderlinge verschillen. Met een bevolking van 532 miljoen mensen
vormen zij één van de grootste regionale markten ter wereld.
In 2002 was de EU de op één na grootste exportmarkt voor de ASEAN, en
de op twee na grootste handelspartner, na de Verenigde Staten en
Japan. De EU-uitvoer naar de ASEAN werden geschat op 61 miljard euro,
en de EU-invoer uit de ASEAN op 42 miljard euro. Tot de belangrijkste
invoerproducten in de EU behoren machines, textiel, landbouwproducten
en chemicaliën.
ASEM
De Ontmoeting Europa-Azië (Asia Europe Meeting, ASEM) is een
interregionale dialoog, geen internationale organisatie. Alle
EU-landen en de Commissie nemen deel aan de ASEM, naast China, Japan,
Korea en de ASEAN-landen, met drie uitzonderingen: Cambodja, Laos en
Birma/Myanmar. Deze topontmoeting tussen Azië en Europa was
grotendeels een initiatief van de Zuidoost-Aziaten, en weerspiegelt
hun wens de betrekkingen met de Europese Unie op hetzelfde niveau te
brengen als die met de Verenigde Staten, en Zuidoost-Azië in een echte
multilaterale dialoog te betrekken.
In tegenstelling tot de APEC bestrijkt de ASEM politieke, economische
en culturele kwesties, en er nemen dan ook uitsluitend staten aan
deel. De ASEM heeft zich ook ontwikkeld tot een open forum voor het
bespreken van mondiale kwesties.
ARF
Het Regionale Forum ASEAN (Asian Regional Forum, ARF) is een informele
multilaterale dialoog die wordt georganiseerd en aangestuurd door de
ASEAN, en waaraan wordt deelgenomen door Aziatische landen (China,
Japan, India, Zuid-Korea, Noord-Korea) en andere wereldmachten (VS,
Rusland, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland) om veiligheidskwesties in
de Aziatisch-Pacifische regio te bespreken.
De EU neemt via de trojka-formule deel aan de dialoog.
European Commission