In de noodzaak tot bezuinigen liggen ook kansen
"Is dat nou wat de politiek voor mij in petto heeft?" Toen Jean
Jacobs, wethouder Middelen en Cultuur (M&C) voor de PvdA, de recente
regeringsplannen voor verstrekkende bezuinigingen voorgeschoteld
kreeg, viel hem dat flink tegen. "We hebben niet afgewacht maar zijn
meteen gaan rekenen. En dan heb je een zelfkritische houding nodig,
anders reken je jezelf rijk."
Maar het zijn zeker niet alleen de verwachte rijksombuigingen die
maken dat Maastricht moet bezuinigingen. Maastricht bezuinigt ook om
belangrijke voorzieningen voor de stad en de burger op peil te kunnen
houden. De raad heeft er namelijk in het voorjaar voor gekozen extra
geld te investeren in de kwaliteit van de openbare ruimte, de
voorzieningen voor gehandicapten en voor zwerfjongeren.Vorige week
presenteerde het college van B&W een tussenrapportage aan de
gemeenteraad. Daarin staan voorstellen voor een sluitende begroting
voor Maastricht in 2004.
Tussenrapportage
In de tussenrapportage `Bezuinigen is kiezen' maken burgemeester en
wethouders aan de gemeenteraad duidelijk hoe de bezuinigingen zo goed
mogelijk kunnen worden uitgevoerd. De voorstellen dienen om de
gemeenteraad met de verschillende mogelijkheden kennis te laten maken
en de discussie daarover op gang te brengen. Na de zomer zal de raad
zich over de begroting buigen. Na uitvoerig overleg met het college
zal in oktober de definitieve begroting voor 2004 worden bekend worden
gemaakt.
Programmabegroting
Wethouder Jacobs stond voor een lastige opgave. Forse bezuinigingen en
toch ook het kernbeleid van de Maastrichtse gemeente waar de wethouder
niet vanaf wil wijken. "We moeten het beleid koersvast en toch ook
financieel stormbestendig houden", vertelt Jacobs. De prioriteiten die
de raad in het voorjaar heeft vastgesteld, krijgen daarbij voorrang:
de zorg voor werkgelegenheid en de locale economie; kwetsbare groepen
in de Maastrichtse samenleving; veiligheid; de kwaliteit van de
openbare ruimte. Bovendien is bepaald dat de OZB-belasting niet
verhoogd zal worden. "Pijnlijk", noemt Jacobs de bezuinigingsgolf die
nu Nederland overspoelt. Snijden in een begroting gaat niet zonder au.
Maar Jacobs maakt zich hard voor de manier waarop de bezuinigingen
waarmee Maastricht te maken krijgt, benaderd zijn. "Er zijn natuurlijk
verschillende methoden van bezuinigingen. Bijvoorbeeld de
kaasschaafmethode, waarmee je overal een klein beetje vanaf schaaft.
Maar die methode levert een verschraling over de hele breedte van de
samenleving op. Bovendien laat je daarmee kansen liggen. De huidige
begrotingsvoorstellen van het college zijn voorwaardenscheppend",
vertelt Jacobs. Dit keer is een zogenoemde programmabegroting
opgesteld. Er wordt dan niet alleen naar het financiële plaatje van
iedere wethouder gekeken, maar naar de verschillende inhoudelijke
thema's van het coalitieakkoord zoals onderwijs, openbare ruimte,
cultuur, stadsontwikkeling en sport. De vraag is dan per thema steeds
wat de gevolgen van eventuele bezuinigingen zullen zijn voor de
Maastrichtse inwoner.
Bespreekbaar
Er zijn vervolgens verschillende manieren waarop de gewenste
kostenbesparingen in Maastricht kunnen worden verkregen. De inkomsten
kunnen worden verhoogd door toepassing van het profijtbeginsel,
waarbij alleen degenen die direct belang hebben bij een dienst (zoals
parkeerruimte in de stad) voor die dienst betalen in plaats van alle
belastingbetalers. Daarnaast kunnen bestaande projecten over een
langere periode worden uitgesmeerd. Ook taakvermindering is een optie;
niet alle taken van een dienst of bureau hoeven per se door dat bureau
te worden uitgevoerd, maar kunnen misschien door een ander worden
overgenomen. Volgens Jacobs is de huidige tussenrapportage dan ook
geen afbraakbegroting". Hij voegt daar aan toe: "Maar het betekent wel
dat alles in principe bespreekbaar is. We zullen alles in termen van
efficiency tegen het licht houden en daarbij steeds kijken wat de
maatschappelijke gevolgen zijn. Zowel intern, dus bij de gemeente
zelf, als bij de verschillende diensten voor de burger." Bij Gemeente
Maastricht zal via een `natuurlijk verloop' het aantal werknemers
worden teruggebracht. Maar het heeft ook gevolgen voor de Maastrichtse
organisaties die afhankelijk zijn van gemeentelijk gelden, zoals
Kumulus of de bibliotheek.
Efficiency-check
Is de wethouder niet bang dat hij de boeken in zal gaan als
slecht-nieuws-brenger? Jacobs ziet in de noodzaak tot bezuinigen ook
kansen liggen die voor de gemeente en de stad verfrissend kunnen
uitpakken: "Het is eigenlijk een door geld gedwongen efficiency-check.
Tijdens bezuinigingen als deze moet je als gemeente heel goed kijken
waar je mee bezig bent. En dan moet je op tijd zijn met de
berekeningen en het inschatten van de risico's." De eigen organisatie
wordt dus ook, zonder het als `melkkoe' weg te zetten, nog eens
kritisch bekeken. Ook in ander Nederlandse gemeenten wordt hard
gewerkt aan de bezuinigingsronde. "Overal is men nu overtuigd van de
noodzaak om voorbereidingen te treffen", vertelt Jacobs. Hij is
opgetogen over de goede communicatie en werksfeer bij de Maastrichtse
gemeente. Het sterkt zijn vertrouwen dat Maastricht de bezuinigingen
"koersvast" zal doorstaan. "Bezuinigen doe je niet om het bezuinigen,
maar in de wetenschap dat als je het niet of maar half doet, het je
geweldig hindert in het doorgaan met de dingen die belangrijk zijn
voor de stad en haar mensen."
Gemeente Maastricht