Gemeente Maastricht

In de noodzaak tot bezuinigen liggen ook kansen

"Is dat nou wat de politiek voor mij in petto heeft?" Toen Jean Jacobs, wethouder Middelen en Cultuur (M&C) voor de PvdA, de recente regeringsplannen voor verstrekkende bezuinigingen voorgeschoteld kreeg, viel hem dat flink tegen. "We hebben niet afgewacht maar zijn meteen gaan rekenen. En dan heb je een zelfkritische houding nodig, anders reken je jezelf rijk."

Maar het zijn zeker niet alleen de verwachte rijksombuigingen die maken dat Maastricht moet bezuinigingen. Maastricht bezuinigt ook om belangrijke voorzieningen voor de stad en de burger op peil te kunnen houden. De raad heeft er namelijk in het voorjaar voor gekozen extra geld te investeren in de kwaliteit van de openbare ruimte, de voorzieningen voor gehandicapten en voor zwerfjongeren.Vorige week presenteerde het college van B&W een tussenrapportage aan de gemeenteraad. Daarin staan voorstellen voor een sluitende begroting voor Maastricht in 2004.

Tussenrapportage

In de tussenrapportage `Bezuinigen is kiezen' maken burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad duidelijk hoe de bezuinigingen zo goed mogelijk kunnen worden uitgevoerd. De voorstellen dienen om de gemeenteraad met de verschillende mogelijkheden kennis te laten maken en de discussie daarover op gang te brengen. Na de zomer zal de raad zich over de begroting buigen. Na uitvoerig overleg met het college zal in oktober de definitieve begroting voor 2004 worden bekend worden gemaakt.

Programmabegroting

Wethouder Jacobs stond voor een lastige opgave. Forse bezuinigingen en toch ook het kernbeleid van de Maastrichtse gemeente waar de wethouder niet vanaf wil wijken. "We moeten het beleid koersvast en toch ook financieel stormbestendig houden", vertelt Jacobs. De prioriteiten die de raad in het voorjaar heeft vastgesteld, krijgen daarbij voorrang: de zorg voor werkgelegenheid en de locale economie; kwetsbare groepen in de Maastrichtse samenleving; veiligheid; de kwaliteit van de openbare ruimte. Bovendien is bepaald dat de OZB-belasting niet verhoogd zal worden. "Pijnlijk", noemt Jacobs de bezuinigingsgolf die nu Nederland overspoelt. Snijden in een begroting gaat niet zonder au. Maar Jacobs maakt zich hard voor de manier waarop de bezuinigingen waarmee Maastricht te maken krijgt, benaderd zijn. "Er zijn natuurlijk verschillende methoden van bezuinigingen. Bijvoorbeeld de kaasschaafmethode, waarmee je overal een klein beetje vanaf schaaft. Maar die methode levert een verschraling over de hele breedte van de samenleving op. Bovendien laat je daarmee kansen liggen. De huidige begrotingsvoorstellen van het college zijn voorwaardenscheppend", vertelt Jacobs. Dit keer is een zogenoemde programmabegroting opgesteld. Er wordt dan niet alleen naar het financiële plaatje van iedere wethouder gekeken, maar naar de verschillende inhoudelijke thema's van het coalitieakkoord zoals onderwijs, openbare ruimte, cultuur, stadsontwikkeling en sport. De vraag is dan per thema steeds wat de gevolgen van eventuele bezuinigingen zullen zijn voor de Maastrichtse inwoner.

Bespreekbaar

Er zijn vervolgens verschillende manieren waarop de gewenste kostenbesparingen in Maastricht kunnen worden verkregen. De inkomsten kunnen worden verhoogd door toepassing van het profijtbeginsel, waarbij alleen degenen die direct belang hebben bij een dienst (zoals parkeerruimte in de stad) voor die dienst betalen in plaats van alle belastingbetalers. Daarnaast kunnen bestaande projecten over een langere periode worden uitgesmeerd. Ook taakvermindering is een optie; niet alle taken van een dienst of bureau hoeven per se door dat bureau te worden uitgevoerd, maar kunnen misschien door een ander worden overgenomen. Volgens Jacobs is de huidige tussenrapportage dan ook geen afbraakbegroting". Hij voegt daar aan toe: "Maar het betekent wel dat alles in principe bespreekbaar is. We zullen alles in termen van efficiency tegen het licht houden en daarbij steeds kijken wat de maatschappelijke gevolgen zijn. Zowel intern, dus bij de gemeente zelf, als bij de verschillende diensten voor de burger." Bij Gemeente Maastricht zal via een `natuurlijk verloop' het aantal werknemers worden teruggebracht. Maar het heeft ook gevolgen voor de Maastrichtse organisaties die afhankelijk zijn van gemeentelijk gelden, zoals Kumulus of de bibliotheek.

Efficiency-check

Is de wethouder niet bang dat hij de boeken in zal gaan als slecht-nieuws-brenger? Jacobs ziet in de noodzaak tot bezuinigen ook kansen liggen die voor de gemeente en de stad verfrissend kunnen uitpakken: "Het is eigenlijk een door geld gedwongen efficiency-check. Tijdens bezuinigingen als deze moet je als gemeente heel goed kijken waar je mee bezig bent. En dan moet je op tijd zijn met de berekeningen en het inschatten van de risico's." De eigen organisatie wordt dus ook, zonder het als `melkkoe' weg te zetten, nog eens kritisch bekeken. Ook in ander Nederlandse gemeenten wordt hard gewerkt aan de bezuinigingsronde. "Overal is men nu overtuigd van de noodzaak om voorbereidingen te treffen", vertelt Jacobs. Hij is opgetogen over de goede communicatie en werksfeer bij de Maastrichtse gemeente. Het sterkt zijn vertrouwen dat Maastricht de bezuinigingen "koersvast" zal doorstaan. "Bezuinigen doe je niet om het bezuinigen, maar in de wetenschap dat als je het niet of maar half doet, het je geweldig hindert in het doorgaan met de dingen die belangrijk zijn voor de stad en haar mensen."