Ministerie van Algemene Zaken


4-7-2003, NOS, Gesprek met de minister-president, N.2, 18.30 uur

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE

MINISTERRAAD, OVER ZIJN VAKANTIE, DAGVAARDING WEEKBLAD PRIVÉ

DOOR PRINS WILLEM-ALEXANDER EN PRINSES MÁXIMA, POLITIEKE

BAROMETER EN DE KWESTIE-BERLUSCONI


- VAKANTIE -

WITTEMAN:
Gaat u ook echt op vakantie?

BALKENENDE:
Ik ga op vakantie. Het heeft een hele tijd geduurd, maar nu eindelijk is het zover. WITTEMAN:
Waar gaat u heen?

BALKENENDE:
Dat mag u niet weten.
WITTEMAN:
Waarom niet?

BALKENENDE:
Vakantie is echt iets voor het gezin en dat wil ik vooral zo laten.
- DAGVAARDING WEEKBLAD PRIVÉ -

WITTEMAN:
We mogen ook heel weinig weten tegenwoordig, maar ik wil met u beginnen over een bericht van de RVD van vanmiddag, dus daar weet u van, namelijk dat prins Willem-Alexander en prinses Máxima een geding aanspannen tegen het weekblad Privé, omdat daarin foto's hebben gestaan van hun toekomstig huis. Dus daar staat u achter, want het is uw ministeriële verantwoordelijkheid. Is het verstandig?
BALKENENDE:
Ik denk dat het goed is om eens een keer te zeggen van: waar zijn nu de grenzen bereikt? Het gaat om de woning van prins Willem-Alexander en prinses Máxima. Nu zie je ineens dat alle vertrekken worden gefotografeerd. Dat komt dan ook uitbundig in een weekblad te staan. De vraag is of dat allemaal gerechtvaardigd is. Het heeft toch te maken met de schending van de persoonlijke levenssfeer; de privacy is in het geding. Ik denk dat de kroonprins, prins Willem- Alexander duidelijk heeft gezegd van: dit gaat te ver. En dan is het goed om de zaak aan de rechter voor te leggen.
WITTEMAN:
Hij treedt een beetje in de voetsporen van prins Claus die een aantal keren een procedure heeft gevoerd tegen de roddelpers. Is dat bewust beleid en door u gesteund?

BALKENENDE:
Ik denk dat het wel goed is om te zeggen van: wanneer houdt het een keer op? Als je nu foto's maakt zonder toestemming, illegaal, van de vertrekken waar een gezin komt te wonen, dan is dat niet goed. Dat heeft te maken met veiligheid, het heeft te maken met de persoonlijke levenssfeer en we moeten niet de situatie krijgen dat alles maar kan. En als je zou zeggen van ik leg me hierbij neer, dan is dat een soort vrijbrief van laat de zaak maar lopen. Ik vind het verstandig dat nu is gezegd van: laten we maar eens de zaak aan de rechter voorleggen.

WITTEMAN:
`Dat alles maar kan': er is nu ook een verbod om in de buurt van het huis te fotograferen. Er zijn veel collega's van mij die zeggen: dat gaat te ver.
BALKENENDE:
Ja, ik kan me het standpunt van uw collega's wel voorstellen, omdat het hun belang is om nieuws te brengen, om foto's te publiceren.

WITTEMAN:
Niet alleen hun belang, maar ook een taak van de pers en de democratie.
BALKENENDE:
Ja, maar de vraag is natuurlijk of het nu zo geweldig belangrijk is om voortdurend foto's te kunnen maken van de privé-omgeving van prins Willem-Alexander en prinses Máxima. Want het gaat natuurlijk niet alleen om het fotograferen van een huis, maar het gaat om het in beeld brengen hoe men privé leeft. Dat is de aardigheid om daar foto's te maken. Nu heeft het gemeentebestuur van Wassenaar gezegd: wij willen die eigen persoonlijke levenssfeer van prins Willem-Alexander en prinses Máxima erkennen. Ik kan me daar iets bij voorstellen.

WITTEMAN:
Gaat dat voor uw huis ook op?

BALKENENDE:
Dat ligt denk ik iets anders. Ik woon niet zoals prins Willem-Alexander.

WITTEMAN:
Maar daar gaat het toch niet om? Het gaat toch om uw privacy en veiligheid?
BALKENENDE:
Ik denk dat de situatie die nu in Wassenaar speelt wat anders is dan van tal van andere Nederlanders, ook van bewindslieden. Dus ik wil niet over mijn eigen positie praten.

WITTEMAN:
Dus het gaat alleen om prins Willem-Alexander?
BALKENENDE:
We zullen kijken wat in andere gemeenten gebeurt, maar ik wil wel onderlijnen dat de situatie in de Eikenhorst natuurlijk wat anders is dan in tal van andere plaatsen in Nederland. WITTEMAN:
Wat bedoelt u met wat in andere gemeenten gebeurt? Zijn er voorbeelden van andere plannen in de maak voor zo'n geval?

BALKENENDE:
Ik heb verder niets gehoord. Ik heb alleen wel willen wijzen op het bijzondere karakter van wat in Wassenaar gebeurt; de privé-woning van prins Willem-Alexander.
- POLITIEKE BAROMETER -

WITTEMAN:
Om de stemming nog even te vergroten: er is een peiling net binnengekomen, de politieke barometer, en daaruit blijkt dat uw partij tien zetels in de Tweede Kamer zou verliezen wanneer er nu verkiezingen waren. Die komen er niet echt aan natuurlijk, maar het is ook geen vrolijk bericht?

BALKENENDE:
Nee, maar ik val niet achterover van peilingen. Ik heb zelf bij een andere peiling gezien dat we wat hoger zitten, maar u moet mij nu niet aanspreken als CDA-politicus. U zegt: uw partij. Ik zit hier als minister-president.

WITTEMAN:
Maar ik neem toch aan dat de mensen al of niet hun voorkeur voor uw partij uitspreken met name door uw prestaties?

BALKENENDE:
Nee, maar laten we nu eens eerlijk zijn: toen ik politiek leider werd van het CDA, laat ik dan even die vergelijking maken, werd op een gegeven moment gezegd: het gaat goed met uw partij, maar in de peiling geen verandering. Toen zaten we op 29 zetels en we kregen er 43. De laatste...
WITTEMAN:
Maar tien zetels is veel hoor.
BALKENENDE:
De laatste verkiezing werd ook gezegd: een andere partij zal de grootste worden. Het is goed gegaan. Bij de Statenverkiezingen hebben we ook die verhalen over de peilingen gehoord. Wat volgens mij niet goed is, is dat je je voortdurend zal richten op die cijfers van de peilingen. Waar het om gaat is dat je een kabinet hebt dat besluiten neemt die nodig zijn, omdat het niet goed gaat met Nederland. En dat betekent dat je je niet gek moet laten maken door peilingen. Je moet datgene doen wat in het belang is van Nederland.

WITTEMAN:
Nee, u moet zich zeker niet gek laten maken, dat zou voor Nederland ook een slechte zaak zijn, maar in lichte bezorgdheid zou ik me kunnen verplaatsen.
BALKENENDE:
Nee, maar het gaat erom dat je burgers weet te overtuigen van de ernst van de situatie van de economie, dat je perspectief biedt, dat je aangeeft dat dingen anders moeten en dat er een beleid wordt gevoerd dat ook nodig is. Dat is wat mij te doen staat.

WITTEMAN:
Geen spoor van bezorgdheid bij de heer Balkenende over deze uitslag?

BALKENENDE:
Ach, ik denk dat als politici zich voortdurend zouden laten leiden door peilingen, dan ben je niet veel waard. Je moet het werk doen. En wat betreft die peilingen: die zullen wel doorgaan. Over vier jaar praten we nog wel eens.


- BERLUSCONI -

WITTEMAN:
Ook niet populair: de heer Berlusconi. Afgelopen dagen voortdurend in het nieuws, omdat hij zich vergaloppeerd heeft in het Europees Parlement. Tenminste ik neem aan dat u dat vindt. Dat is ook gebleken: u heeft al een statement geleverd. U kent hem redelijk. We kunnen ons allemaal die prachtige foto herinneren dat u vorig jaar met hem in zijn buitenverblijf was. Is het een geestige man, vindt u?
BALKENENDE:
Die foto was toen een ontmoeting van de politieke leiders van de Europese Volkspartij. We waren met zes, zeven premiers. Je kunt plezier met hem hebben. Dat is ook zo. Maar dit was natuurlijke een ongepaste grap.

WITTEMAN:
Ja, maar was het een grap?

BALKENENDE:
Hij heeft het bedoeld als een grap, maar dat is natuurlijk diep triest.

WITTEMAN:
Maar het kan ook bedoeld zijn als een belediging?
BALKENENDE:
Ik denk dat hij op dat moment dacht van ik maak een ironische opmerking, dat was zijn opmerking. Maar het was ongepast, omdat een vergelijking met de Tweede Wereldoorlog gewoon helemaal fout is. En wat echt erg is: we staan voor heel belangrijke besluiten in Europa. We moeten praten over een nieuwe bestuurlijke structuur, we moeten praten over besluitvorming tussen regeringen. Er is heel veel te doen de komende maanden en dat betekent dat nu ook de aandacht wordt verlegd naar de persoon Berlusconi. Als je dan in het Europees Parlement bent als startende voorzitter van de Europese Raad, dan moet je natuurlijk niet die aandacht laten afleiden. Dat heeft hij gedaan en dat is hem kwalijk te nemen.
WITTEMAN:
Heeft u overwogen gisteren om de ambassadeur van Italië in Nederland op het matje te roepen en hem de mantel uit te vegen?
BALKENENDE:
Ik ben de Italiaanse ambassadeur al tegengekomen. Ik heb met hem ook gesproken over wat er is gebeurd in het Europees Parlement. Hij kent mijn opvattingen. Ik heb natuurlijk ook de zaak publiek gemaakt. Ik heb het een valse start genoemd. Ik denk dat het veel beter was geweest als de heer Berlusconi op dat moment gewoon had gezegd: ik trek mijn woorden terug.

WITTEMAN:
Maar u zegt, dat klinkt toch een beetje raar: ik ben hem tegengekomen. Dat overkomt u toch niet alledag, neem ik aan. Heeft u hem nu speciaal voor deze kwestie op het matje geroepen of heeft dat gesprek een andere status?
BALKENENDE:
Ik zeg: we zijn elkaar tegengekomen, maar materieel maakt het niet uit. Ik heb de boodschap overgebracht en ik denk dat de Italiaanse ambassadeur, ook vanuit zijn diplomatieke rol, heel goed beseft dat dit soort uitlatingen gewoon fout zijn.

WITTEMAN:
Ja. Nu blijkt in elk geval enige aversie tegen de betrokken Europarlementariër. Maar je zou ook kunnen zeggen: gebrek aan respect voor het Europees Parlement. Hij heeft ook de Europarlementariërs `toeristen in de democratie' genoemd. Dat gaat misschien iets verder dan een incident?

BALKENENDE:
Het is zo dat wanneer je optreedt in de hoedanigheid van voorzitter van de Europese Unie, en dat doet Italië, dan behoor je op te treden met waardigheid. En je moet geen aanleiding geven tot verkeerde discussies.
WITTEMAN:
Maar als het nu structureel is? Dat bedoel ik. Ik bedoel: dit incident, of hij nu zijn excuses heeft aangeboden of niet, hij ontkent dat nu weer, maar misschien is de hele houding van Berlusconi er een van: ach, dat parlement. In Italië heeft hij ook niet altijd evenveel respect voor het parlement getoond.

BALKENENDE:
Ik denk dat wat er nu is gebeurd bij Berlusconi zelf toch aanleiding moet geven om bij zichzelf te rade te gaan van: wat heb ik nu eigenlijk gedaan en wat is het resultaat ervan? Want je ziet ook in heel Europa kritische commentaren van: wat betekent dit voor het voorzitterschap in de komende maanden? Ik heb ook goed geluisterd naar de Italiaanse president, die natuurlijk ook niet gelukkig is met wat zich heeft afgetekend in het Europees Parlement. Dit moet anders. En ik hoop dus ook dat de heer Berlusconi zich nu richt op wat hij moet doen, namelijk werken aan een goed voorzitterschap.

WITTEMAN:
Een beetje vervelend voor u, lijkt me, is dat het CDA in Europees verband met Forza Italia, de partij van Berlusconi, in één fractie zit. U bent broeders of zusters, hoe u het ook wilt noemen. En nu heeft Max van den Berg, Europarlementariër voor de PvdA, vandaag gezegd: het CDA moet breken daarmee.

BALKENENDE:
Ik vind die conclusie veel te snel en ook niet gerechtvaardigd. Forza Italia is binnen het verband van de Europese Volkspartij in het Europees Parlement op zichzelf een betrouwbare partner. Ze stemmen vaak ook mee met zoals ook Nederlanders stemmen. Je kunt niet nu vanwege de uitlatingen van de heer Berlusconi maar zeggen van: nu moeten die banden maar worden doorbroken. Ik vind die conclusie veel te ver gaan.

WITTEMAN:
Maar het minste wat je zou kunnen zeggen, is dat uw partij binnen die fractie erop had moeten aandringen dat Berlusconi in het openbaar, voor het Europees Parlement of desnoods aan de voorzitter van het Europees Parlement, excuses had aangeboden. Dat is niet gebeurd.
BALKENENDE:
Nee, maar ik heb goed geluisterd naar wat in de kring van de Europese Volkspartij is gezegd over de uitlating van de heer Berlusconi en die waren zonder uitzondering kritisch.

WITTEMAN:
Ja, maar de vraag is: had hij niet excuses moeten aanbieden aan de voorzitter van het Europees Parlement waarin deze onverkwikkelijke scène heeft plaatsgevonden?
BALKENENDE:
Ik heb niet voor niets gezegd dat het op zichzelf beter was geweest als hij op dat moment zijn woorden had teruggenomen.
WITTEMAN:
Dat kunt u alsnog vragen, toch?
BALKENENDE:
Ja, maar ik heb natuurlijk publiekelijk al wat gezegd.

WITTEMAN:
Nee, die excuses aan het Europees Parlement.
BALKENENDE:
Ja, maar dat vind ik nu eerlijk gezegd even een zaak die nu speelt tussen Berlusconi en het Europees Parlement. Ik heb ook goed geluisterd naar de voorzitter van het Europees Parlement, de heer Pat Cox. Tot nu toe was het zo dat de aandacht zich vooral heeft gericht op de contacten tussen Bondskanselier Schröder en de heer Berlusconi en in dat gesprek is sprake geweest van excuses, als ik de heer Schröder moet geloven.

WITTEMAN:
En dat vindt u genoeg?

BALKENENDE:
Er lag een behoorlijke hypotheek op dat telefonisch contact en ik neem ook aan dat er in dat gesprek sprake is geweest van excuses, want daarna heeft de heer Schröder ook gezegd: wat mij betreft is de zaak nu afgelopen.

WITTEMAN:
Ja, en dat vindt u ook?

BALKENENDE:
Ik ga uit van de juistheid van de mededeling van de heer Schröder.

WITTEMAN:
Ja, maar u vindt het daarmee genoeg. Dus het hoeven geen excuses aan het Europees Parlement te zijn?


BALKENENDE:
Nee, dat zeg ik niet. Ik vind dit een zaak tussen Berlusconi en het Europees Parlement. En ik voeg er wel aan toe dat ik wel behoefte eraan heb dat we nu ook snel zaken gaan doen, want dat Italiaans voorzitterschap moet wat gaan worden, want Europa kan het zich niet permitteren als we teveel van dit soort zaken krijgen. Dat is absoluut fout. Er zijn veel belangrijkere dingen te doen en daarop moeten we ons richten. (Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GW)