Rijksvoorlichtingsdienst
Het Koninklijk Huis
12/06/03 Toespraak door Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje ter gelegenheid van de uitreiking van de Koning Willem I-prijs in de Ridderzaal te Den Haag op donderdag 12 juni 2003
Het gesproken woord geldt
Dames en heren,
Vandaag krijgt Oad Groep B.V. de Koning Willem I-prijs uitgereikt en
daar is natuurlijk een goede reden voor. Oad heeft zich een
voortreffelijk vertegenwoordiger van innovatief, internationaal en
kwalitatief hoogstaand ondernemerschap betoond en daarmee geheel en al
in de geest van Koning-koopman gehandeld.
Oad stond als afkorting voor Overijsselsche Autobusdiensten. Toen het
bedrijf in 1924 werd opgericht was de wereld namelijk nog
overzichtelijk en kwam de doelstelling van een nieuwe onderneming nog
gewoon tot uitdrukking in haar naam. Sterker nog: dat móest. Het zal
dan ook niemand verbazen dat Oad vandaag de dag met nog slechts één
hoofdletter begonnen is met het opzetten van buslijnen in Overijssel.
Die oorspronkelijke kernactiviteit verzorgt Oad als laatst
overgebleven particuliere streekvervoerder van weleer nog steeds, maar
daarnaast exploiteert het bedrijf ook het grootste Nederlandse
touringcarpark. Beide takken van het bedrijf zijn natuurlijk nauw
verwant, maar verschillen toch ook zeer. Een touringcar is tenslotte
ook een bus, maar met een meer aangename bestemming. Die meer
aangename bestemming was echter wel cruciaal, omdat er dan ineens
sprake is van toerisme. Zo ging een hele nieuwe wereld open, waarbij
uiteindelijk niet meer het vervoermiddel, maar het toeristisch doel
bepalend bleek. De activiteiten werden uitgebreid met auto-, trein-,
boot-, en vliegreizen. Sinds Dennis Tito als de eerste toerist de
ruimte is ingeschoten, is de eerste Oad ruimtereis ongetwijfeld nog
slechts een kwestie van tijd.
Terug naar het heden: vandaag de dag is Oad de grootste geheel
Nederlandse touroperator met bijna 1500 medewerkers, wereldwijde
vakantiebestemmingen in bijna 50 landen en een concernomzet van 624
miljoen Euro. Een complete reisorganisatie, waar volgens de eigen
web-site ambitie, gedrevenheid, service en vernieuwing hoog in het
vaandel staan. Een bedrijf met een sterke, maar beheersbare groei:
niet uitsluitend autonoom, maar ook door middel van acquisities. In
plaats van nostalgisch stil te staan bij haar rijke historie, richt
Oad zich op een gezonde toekomst in de 21e eeuw. De Oad Groep omvat
thans drie belangrijke pijlers. Naast het al genoemde Busbedrijf zijn
dat Oad Reizen, met ruim 720.000 passagiers de snelst groeiende
reisorganisatie van Nederland, en de Globe Reisburogroep, met circa
120 reisbureaus. Verder beschikt het bedrijf over eigen hotels in
Nederland, Duitsland en Oostenrijk en onderneemt het meer
gespecialiseerde activiteiten. Tenslotte neemt Oad deel in een aantal
gespecialiseerde touroperators.
Bij innovatie denkt iedereen altijd aan research and development R&D
in vakjargon , de industrie en de techniek. Maar de geschiedenis van
Oad, zoals wij die zo even zagen, toont aan dat innovatie in de
dienstensector evenzeer optreedt, zij het op een wat andere manier. In
de industrie is innovatie technology-push: nieuwe ontwikkelingen in de
wetenschap leiden tot een stroom van nieuwe snufjes en nieuwe
producten. In de dienstensector is innovatie veel meer demand-pull:
ondernemingen innoveren om te voldoen aan een kritische, veeleisende
marktvraag. Twee ontwikkelingen in het toerisme zijn momenteel: vraag
naar duurzaam toerisme en reizen voor ouderen.
Wij leven in een beleveniseconomie. In vergelijking met enkele
decennia terug is de vrijetijdsindustrie enorm in grootte toegenomen.
VNO/NCW heeft becijferd dat alleen al in de Nederlandse sector van de
recreatie en het toerisme zon 45.000 bedrijven actief zijn. Dat is
maar liefst 10 procent van het totale Nederlandse bedrijfsleven. De
werkgelegenheid wordt geschat op 227.000 mensjaren, 30.000 meer dan in
het bank- en verzekeringswezen en 57.000 meer dan in bijvoorbeeld de
voedings- en genotmiddelenindustrie. Als particulieren gaven wij
omgerekend met zijn allen in 1996 zon 35 miljard euro uit aan de
wereld van de vrije tijd. Een laatste aardige illustratie van het
belang van toerisme is de volgende. Van alle internationale reizen
wordt 62 procent voor ontspanning gemaakt, 18 procent voor zaken en 20
procent met een ander doel als familiebezoek of gezondheidsredenen.
Het is duidelijk dat meer mensen naar meer en verdere bestemmingen
reizen.
Dat Oad al bijna tachtig jaar bestaat is zonder meer bijzonder. Ruwweg
97 procent van de bedrijven is jonger, meestal véél jonger. Het geeft
aan dat het bedrijf zich succesvol heeft kunnen aanpassen aan een
veranderende omgeving. Was het ooit een vervoersorganisatie tussen
plaatsen in Nederland voor zakelijke reizen, nu is het een
reisorganisatie voor privé-reizen naar verre oorden. Daarmee heeft Oad
precies voldaan aan de grotere vraag naar vakantiereizen. Hetzelfde
geldt voor de inmiddels veel meer gedifferentieerde vraag binnen dat
segment. Voor iedere consument is wel een geschikte reis beschikbaar.
Oad is een familiebedrijf en dat heeft ongetwijfeld een gunstig effect
gehad op de levensduur. Het is welbekend dat familiebedrijven zich in
economisch moeilijke tijden beter weten staande te houden dan normale
bedrijven. De reden hiervoor is dat familiebedrijven veel meer op de
lange termijn zijn gericht en minder op zoiets als de winst per
aandeel. In familiebedrijven hebben werknemers en management dan ook
meer gemeenschappelijke waarden en doelen.
Koning Willem I is de geschiedenis ingegaan als de Koning-koopman.
Zijn economische belangstelling beperkte zich echter niet tot de
handel, maar richtte zich ook op de infrastructuur van ons land. Zijn
tweede bijnaam luidt dan ook de Kanalen-koning. Tegen het einde van
zijn regering droeg hij zelfs nog het zijne bij aan de eerste
ontwikkeling van het spoorverkeer in Nederland. Het ging in zijn tijd
echter nog uitsluitend om reizen en vervoer met een strikt zakelijk
karakter. De lange reeks ondernemingen, waar de koning zich voor
geïnteresseerd heeft, doet evenwel vermoeden dat hij in principe elke
gezonde economische activiteit een warm hart toedroeg. Hij is
tenslotte bereid geweest de nodige risicos te lopen om geheel nieuwe
activiteiten te stimuleren en hij heeft ook de daarbij behorende
mislukkingen zonder morren geaccepteerd. Succes was natuurlijk
uiteindelijk de enige maat der dingen. Al heeft de koning het begrip
massa toerisme niet gekend, het innovatieve gebruik er van door Oad
had hij zeker hogelijk gewaardeerd.
Het is mij dan ook een waar genoegen u de Koning Willem I-prijs uit te
reiken. De koning zelf zit er op zijn bronzen paard helaas maar weinig
innovatief bij. De autobus kwam pas later.