Ministerie van Financiën
Persbericht
PERS-2003-116
Den Haag, 14 mei 2003
KPN voldoet aan voorwaarden schuldreductie
Kamerlid Vendrik (GroenLinks) heeft zijn zorg geuit over de aanwending van de opbrengst van de claimemissie van KPN. De claimemissie zou niet volledig voor schuldreductie zijn aangewend, zoals met de Staat was afgesproken. Minister Hoogervorst wijst er bij de beantwoording van de vragen op dat kasstromen uit de emissie en de normale bedrijfsvoering door elkaar lopen en dat de aflossingen gefaseerd in de tijd hebben plaatsgevonden. Hoewel de opbrengst van de emissie niet volledig voor schuldreductie is aangewend, heeft KPN aanzienlijk meer afgelost dan de ¤ 5 miljard die de emissie heeft opgebracht. Daarmee is ruimschoots aan de eis van de Staat voldaan.
Minister Hoogervorst geeft verder aan dat de opbrengst van de emissie niet is aangewend voor de financiering van de opties die aan de heer Scheepbouwer zijn toegekend bij zijn aantreden in september 2001. De claimemissie vond pas in december 2001 plaats.
Daarnaast hebben de leden Van Dam (PvdA) en Vendrik (GroenLinks) aan de ministers van Financiën en Economische Zaken vragen gesteld over de mogelijke overname van O2 Duitsland door KPN.
De beantwoording van de Kamervragen over de claimemissie van KPN en de mogelijke overname van O2 Duitsland is hieronder integraal opgenomen. De brieven aan de Tweede Kamer zijn ook op de internetsite te vinden: www.minfin.nl/FIN03-106.doc (claimemissie KPN) en www.minfin.n/FIN03-108.doc(mogelijke overname O2 door KPN)
Vragen van het lid Vendrik (GroenLinks) aan de minister van Financiën over de opbrengst van de claimemissie, schuldreductie en de KPN. (Ingezonden 4 april 2003)
---
Is de opbrengst van de claimemissie, die in december 2001 door KPN werd gelanceerd, niet volledig aangewend voor schuldreductie zoals oorspronkelijk beoogd en aan de Tweede Kamer is meegedeeld?
In de periode rond de claimemissie heeft een forse personeelsreductie bij KPN plaatsgevonden. Als onderdeel van het Sociaal Akkoord is bovendien een loonoffer gevraagd van die werknemers die konden blijven. Hiervoor kon KPN alleen draagvlak creëren door medewerkers perspectief te bieden op een zekere compensatie, waartoe een optieplan op in totaal ca 20 miljoen aandelen in het leven werd geroepen. Als zodanig waren deze uitgaven te beschouwen als lopende noodzakelijke bedrijfskosten.
Het klopt dat de Staat als voorwaarde heeft gesteld dat de opbrengst van de emissie volledig aangewend diende te worden voor schuldreductie. Hierbij dient echter te worden aangetekend dat kasstromen uit de emissie en de normale bedrijfsvoering door elkaar lopen en dat de aflossingen gefaseerd in de tijd hebben plaatsgevonden. KPN heeft ruimschoots voldaan aan de hiervoor bedoelde eis: er is in totaal aanzienlijk meer afgelost dan de ¤ 5 miljard die de emissie heeft opgebracht.
Ik ben indertijd geïnformeerd over wijze van afdekking van de opties. Opties kunnen grofweg op twee manieren worden afgedekt: door uitgifte van nieuwe aandelen of door inkoop van bestaande aandelen. Uitgifte betekent verwatering van het belang van zittende aandeelhouders, terwijl inkoop ten koste gaat van de kas van KPN. Vanuit deze optiek leidt een optieplan in eerste instantie tot een financieel nadeel voor alle aandeelhouders.
In het afstemmingstraject tussen de Staat en KPN is sprake geweest van afdekking van de opties door middel van nieuw uit te geven aandelen. Pas later, bij bestudering van het prospectus behorende bij de emissie bleek dat KPN op het laatste moment de afdekkingmethodiek heeft gewijzigd. Hoewel de Staat financieel niet benadeeld is, verdient het feit dat de wijziging pas in het prospectus bleek, niet de schoonheidsprijs. KPN had met mij hierover - ook al was de tijd hiertoe gering - vooraf overleg moeten plegen. Mijn voorganger heeft KPN hierover daarom om opheldering gevraagd.
---
Klopt het bericht dat een deel van de inkomsten is aangewend voor de financiering van lopende optieprogramma's, o.a. van de nieuwe topman, de heer Scheepbouwer?
Nee, de heer Scheepbouwer heeft bij zijn aantreden in september 2001 (dus voor de claimemissie) opties toegekend gekregen. De dekking van deze opties heeft ook rond die tijd plaatsgevonden. De opbrengsten van de claimemissie zijn derhalve niet aangewend voor de financiering van dit optieprogramma.
Van het destijds reeds lopende optieprogramma is een deel afgedekt in de periode waarin de claimemissie plaatsvond (december 2001). Immers, voor die datum bestonden er optietoezeggingen uit het verleden die ook al in het verleden waren afgedekt.
---
Hoeveel geld heeft KPN hier in totaal aan besteed en met welke optieprogramma's was hoeveel geld gemoeid?
Het algemene optiepakket betrof in totaal circa 20 miljoen opties. Uitgaande van een koers bij afdekking van EUR 4,90 betreft dit ca EUR 98 miljoen. Zoals hiervoor is opgemerkt waren de optieverplichtingen welke verbonden waren aan het optiepakket van de heer Scheepbouwer al voor de claimemissie afgedekt.
---
Werd u hiervan pas achteraf op de hoogte gesteld, dat wil zeggen nádat de claimemissie was voltooid?
Zie vraag 1.
---
Waren de commissarissen van KPN hiervan wél tijdig op de hoogte? Hebben zij een poging gedaan in te grijpen? Zo ja, met welk resultaat?
Het is mij niet bekend hoe de besluitvorming in de raad van commissarissen is verlopen. Gezien de wettelijke en statutaire taken en bevoegdheden van de raad ligt het voor de hand dat hij nauw betrokken is geweest.
---
Heeft u zich verzet tegen deze handelwijze? Zo ja, met welk resultaat?
Zie vraag 1.
---
Hoe beoordeelt u deze werkwijze van KPN?
Zoals gezegd verdiende het niet de schoonheidsprijs. Ik heb dit ook kenbaar gemaakt. KPN heeft laten weten hier goede nota van genomen te hebben.
---
Zijn er juridische wegen waarlangs deze aanwending van de opbrengsten van de claimemissie ongedaan gemaakt kan worden, gegeven het feit dat KPN eenzijdig de bestemming van de opbrengst heeft gewijzigd?
Zoals uit het bovenstaande blijkt ben ik niet van plan om de claimemissie (indien dat al mogelijk zou zijn) ongedaan te maken.
---
Deelt u de conclusie dat de Staat der Nederlanden op deze wijze eenderde van de dekking van de lopende optieprogramma's heeft gefinancierd?
Zoals hierboven uiteen is gezet betekent een optieplan een initieel financieel nadeel voor alle aandeelhouders (en dus ook de Staat) in een fonds. Echter, een optieplan heeft per definitie het oogmerk om waarde toe te voegen aan de onderneming, hetgeen weer ten goede komt aan de aandeelhouder. In het geval van KPN is dit ook duidelijk bewaarheid: de emissie is een succes geworden, KPN is uit de gevarenzone en de beurskoers is sinds de emissie aanmerkelijk gestegen.
10
Deelt u de mening dat deze aanwending van overheidsmiddelen niet deugt?
Nee.
Vragen van de leden Van Dam (PvdA) en Vendrik (GroenLinks) aan de ministers van Financiën en van Economische Zaken over de mogelijke overname van O2 Duitsland door KPN. (Ingezonden 4 april 2003)
---
Heeft u kennisgenomen van de nieuwsberichten van 1 april jl. (op 2 april gepubliceerd in diverse media) waarin gesteld wordt dat KPN de overname van O2 Duitsland zou overwegen als het bedrijf te koop komt te staan?
---
Wat is uw mening over een eventuele overname van O2 Duitsland? Acht u een dergelijke investering in dit verlieslatende bedrijf verstandig, bezien vanuit het aandeelhoudersbelang en het algemeen belang?
Antwoord op vragen 1 en 2
Het is mij bekend dat er in "de markt" gespeculeerd wordt over de toekomst van O2. In dat kader passeren verschillende scenario's de revue. Een daarvan is dat KPN O2 Duitsland zou overnemen. Aangezien het hier om speculaties gaat, kan ik mij er geen oordeel over vormen. Temeer omdat een gefundeerd oordeel hierover slechts gevormd kan worden wanneer alle details (zoals prijs, structuur, financiering, businessplan) van een eventuele transactie bekend zijn.
---
Kent u de uitspraken van de heer Scheepbouwer bij de presentatie van de jaarcijfers van KPN, dat eventuele overnames slechts gefinancierd kunnen worden door middel van een partnerschap of een aandelenemissie?
---
Wat is uw oordeel over een eventueel voornemen om wederom een aandelenemissie uit te schrijven?
---
Deelt u de mening dat het niet geloofwaardig is als de Nederlandse Staat opnieuw participeert in een aandelenemissie van KPN?
---
Kunt u ons toezeggen dat u niet van uw bevoegdheden krachtens de Machtigingswet (artikel 2) of de (comptabiliteitswet (artikel 34) gebruik zal maken om deel te nemen aan een aandelenemissie van KPN, die bedoeld is om de overname van een ander bedrijf te financieren?
Antwoord vraag 3, 4, 5 en 6
De heer Scheepbouwer heeft bij de presentatie van de jaarcijfers aangegeven dat, indien in de toekomst transacties zullen plaatsvinden, deze conservatief gefinancierd zullen worden. Er is geen uitspraak gedaan over de precieze wijze waarop een eventuele transactie zou worden gefinancierd. De Staat zal als zakelijk aandeelhouder alle, op grond van zijn statutaire bevoegdheden, aan hem voorgelegde transacties beoordelen. Overigens laat dit onverlet mijn voornemen om het belang in KPN op termijn af te stoten. Het zou echter onnodig beperkend werken (en daardoor dus niet zakelijk verantwoord zijn) om op voorhand van zijn wettelijke verankerde bevoegdheden af te zien.