VU ziekenhuis

Succesvolle nieuwe aanpak om Fanconi anemie (FA) genen te vinden

Door nieuwe geavanceerde technieken zijn onderzoekers van het VU medisch centrum, samen met Amerikaanse collegas, er in geslaagd het enzym (een zogenaamd ubiquitine ligase) te identificeren dat de activering van één van de Fanconi anemie-eiwitten (FANCD2) voor zn rekening neemt. De nieuwe techniek houdt in dat grote eiwitcomplexen uit celkernen worden geïsoleerd, waarna door antilichamen tegen FA-eiwitten de FA-complexen worden gezuiverd. Met behulp van massaspectrometrie konden de individuele eiwitten in die complexen worden geïdentificeerd. In de complexen bleek dit nieuwe FA-eiwit (FANC-L genoemd) voor te komen, naast nog enkele andere eiwitten die mogelijk ook een rol spelen in de FA-route.
Met deze nieuwe methode hopen FA-onderzoekers de nog ontbrekende genen te kunnen opsporen en ook andere eiwitten die in de FA-route een rol spelen, te kunnen identificeren. Gedetailleerde kennis van de FA-route zal van belang kunnen blijken voor verbeterde tumordiagnostiek en behandeling.

Onderzoek van de afgelopen jaren heeft duidelijk gemaakt dat er niet één Fanconi gen bestaat, maar tenminste acht verschillende. Deze genen produceren eiwitten die samen ervoor zorgen dat ons DNA blijft zoals het is. Genetische veranderingen die kunnen leiden tot kanker, worden op deze manier voorkomen. Het mechanisme achter dit beschermingsproces is een belangwekkend studieobject. Onlangs is gevonden dat ook BRCA2 (belangrijk bij erfelijke borstkanker) ervan deel uitmaakt. Een kritische stap in het beschermingsproces is de activering van één van de FA-eiwitten (FANCD2) door ubiquitine, een klein signaal-eiwitje. Zonder deze activering ligt het hele beschermingsproces stil en regent het mutaties. Nog niet bekend was hoe dit signaal-eiwit wordt aangebracht.

Fanconi anemie is een erfelijke aandoening, dat wil zeggen het resultaat van bepaalde genmutaties, die de patiënt van de ouders heeft geërfd. Patiënten die lijden aan de zeldzame ziekte Fanconi anemie hebben, naast een probleem met hun beenmerg dat te weinig bloedcellen aanmaakt, een sterk verhoogde kans op het krijgen van kanker. Dit betreft vooral leukemie en bepaalde solide tumoren.

In Nature Genetics, oktober 2003, publiceren de VU medisch centrum onderzoekers samen met Amerikaanse auteurs in het artikel A novel ubiquitin ligase is deficient in Fanconi anemia hun onderzoeksbevindingen. De namen van auteurs verbonden aan het VU medisch centrum zijn onderstreept. Zij zijn werkzaam bij de afdeling klinische genetica en antropogenetica. De andere auteurs zijn afkomstig uit de V.S. (National Institute on Aging, NIH, Baltimore, Maryland; Oregon Health & Science University, Portland, Oregon; Baylor College, Houston, Texas)]
A.R. Meetei1, J.P. de Winter2, A.L. Medhurst2, M. Wallisch3, Q. Waisfisz2, H.J. van de Vrugt, A.B. Oostra^2, Z. Yan1, C. Ling1, C.E. Bishop, M.E. Hoatlin3, H. Joenje^2, W. Wang1