Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

http://www.minszw.nl

MIN SZW: Toespraak minister De Geus

Nr. 2003/48
31 maart 2003

Embargo:
31 maart 2003 tot
16.15 uur

Toespraak minister De Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bij de overdrachtsconferentie Commissies Psychische Arbeidsongeschiktheid en Arbeidsgehandicapten en Werk, maandag 31 maart te Den Haag.

Aan mij de eer vanmiddag een nieuwe commissie te installeren. Een die zich gaat bezighouden met vermindering van de WAO-instroom, met het terugdringen van het ziekteverzuim en het aan het werk houden en krijgen van mensen met een arbeidshandicap.

De Commissie Het Werkend Perspectief, gaat twee voorzitters krijgen: Mijn goede vriend en oud-collega, voormalig CNV-voorzitter Anton Westerlaken en scheidend MKB-voorzitter Hans de Boer. Zij gaan met de overige commissieleden de werkzaamheden van de Commissie Arbeidsgehandicapten en Werk en de Commissie Psychische Arbeidsongeschiktheid voortzetten. Twee indrukwekkende commissies getuige de resultaten die Staatssecretaris Ross zojuist symbolisch heeft overhandigd.

In de voorbereiding voor vanmiddag heb ik de speeches van mijn voorganger staatssecretaris Hans Hoogervorst, er nog eens op nageslagen. Zo zei hij onder meer op 9 februari 2000 bij de installatie van de commissie Arbeidsgehandicapten en Werk dat het tijd is voor een 'gezonde, nuchtere aanpak'. Een aanpak, aldus Hoogervorst, 'waarin we primair kijken naar de mogelijkheden van mensen en waarin ingespeeld wordt op de belangen van ondernemers'.

Dat geldt nog steeds en ik had het niet mooier kunnen zeggen.

Het gaat in deze nieuwe commissie niet zozeer om wet- en regelgeving. Integendeel zou ik zeggen. Uw aandacht richt zich op concrete veranderingen. Dat vraagt van alle betrokkenen inventiviteit, samenwerking en uitwisseling van ideeën.

Driekwart jaar geleden, bij mijn aanstelling, heb ik doelbewust bepleit het probleem van de WAO onder mijn beleidsverantwoordelijkheid te brengen. Ik heb het mijn missie willen maken dat grote aantal WAO'ers terug te brengen. Daar hechtte ik toen aan en dat doe ik nog steeds.

Ik vind het maatschappelijk onaanvaardbaar dat zoveel mensen met een arbeidshandicap aan de kant blijven staan. Dat is niet goed voor henzelf, dat is niet goed voor de werkgevers en dat is niet goed voor de samenleving.

Mijn missie mag dus duidelijk zijn: zoveel mogelijk mensen aan het werk houden en krijgen. En verbetering van de inkomenspositie van mensen die echt niet meer aan het werk kunnen. Dat betekent ook dat alleen mensen die niet meer kunnen werken in aanmerking komen voor een WAO-uitkering.

Want stond vroeger de uitkering centraal, vandaag de dag kijken we niet langer als eerste naar wat mensen niet kunnen, maar naar wat ze wel kunnen. En ik garandeer u dat is vaak héél veel. Ondanks ziekte, ondanks handicap.

In Nederland zijn ruim anderhalf miljoen mensen tussen de 15 en 65 jaar op de een of andere manier arbeidsgehandicapt. De grootste groep, ruim zestig procent, wordt vooral belemmerd door rug- of gewrichtsklachten. Bijna een kwart kampt met psychische problemen. Meer dan de helft van de arbeidsgehandicapten is 45 jaar of ouder. Lager opgeleiden zijn oververtegenwoordigd. Ruim twintig procent is van allochtone afkomst.

Ruim de helft van die anderhalf miljoen mensen behoort tot de werkzame beroepsbevolking en heeft een al dan niet aangepaste werkplek. De meesten werken in de industrie en de gezondheids- en welzijnszorg. Zes op de tien werkzame arbeidsgehandicapten werkt fulltime.

Verheugd kan ik constateren dat de maatregelen van de afgelopen jaren om de instroom in de WAO te beperken en de reïntegratie van zieke werknemers te bevorderen, ertoe heeft geleid dat meer mensen ondanks hun beperking aan het werk zijn gebleven.

Op die weg moeten we doorgaan.

Donner heeft met de Commissie Psychische Arbeidsongeschiktheid hier een belangrijk begin mee gemaakt. Geen goedbedoelde verwaarlozing meer maar aandacht en gesprek tussen werkgever en werknemer, die samen werken aan herstel.

De ingezette daling van het langdurige ziekteverzuim is voor een groot deel op het conto te schrijven van de Wet Poortwachter, die vorig jaar als resultante van de commissie Donner is ingevoerd. De eerste resultaten zijn zichtbaar in het aantal WAO-aanvragen dat in de eerste maanden van het jaar fors is gedaald.

De ommekeer die met de Wet Poortwachter is ingezet is dat werkgevers zelf de regie in handen nemen bij de afhandeling van een ziektegeval. Dat ze zelf aansturen en contact onderhouden met de arbodienst en UWV en de betrokkenheid van de werknemer stimuleren. Tegelijk is de zieke werknemer zelf, meer dan voorheen, verantwoordelijk voor zijn herstel.

Ik ben blij met de sterke impuls die van poortwachter is uitgegaan. Maar daarmee zijn we er nog niet.

Want behalve aanpassingen in de sociale zekerheid is het belangrijk dat op de werkvloer mensen anders leren om te gaan met uitval door ziekte, psychische klachten of lichamelijke belemmeringen. Ik heb altijd gezegd dat je de problematiek van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid niet oplost door alleen de structuur van de WAO te veranderen. Er zal ook sprake moeten zijn van een cultuurverandering in de manier waarop werkgevers en werknemers met elkaar omgaan.

Waarmee we bij de kern van de werkzaamheden van de commissie zijn aangeland.

U gaat werkgevers, werknemers en intermediaire organisaties motiveren en mobiliseren om nieuwe ideeën in praktijk te brengen. Om samen te werken en van elkaar te leren. Met als doel: meer mensen met een arbeidshandicap een nieuwe kans geven in het arbeidsproces. Daarvoor is een omslag nodig in de beeldvorming over mensen met een arbeidshandicap of chronische ziekte en hun mogelijkheden.

Dat vraagt inventiviteit, samenwerking en uitwisseling van ideeën.

Daarmee gaat deze commissie aan de slag.

Uw ambitie is een bijdrage te leveren aan een positieve en realistische beeldvorming van arbeidsgehandicapten. U wilt de kennis van werkgevers, werknemers en adviseurs op het gebied van preventie, behandeling, zorg en reïntegratie vergroten. Aandacht vragen voor specifieke doelgroepen als chronische zieke jongeren en het stimuleren van een gedragsverandering.

Vier projectgroepen, door de commissie aan te sturen, gaan hiermee aan de slag. Allereerst de werkgroep psychische arbeidsongeschiktheid, die doorgaat op de ingeslagen weg van de commissie Donner. Een tweede werkgroep richt zich vooral op gehandicapte jongeren. Een helpdesk/voorlichtingsportaal Eerste Hulp bij Werk houdt zich vooral met voorlichting, communicatie en publiciteit bezig.

Tenslotte de werkgroep (dis)Ability Management en Design for All die zich op de werkplekken richt en in het verlengde daarvan onder meer de organisatie van Kroon op het Werk.

Disabilitymanagement zou je kunnen zien als het regisseren van de inzetbaarheid van mensen. Uit de praktijk - zie de winnaars van Kroon op het Werk - blijkt dat bedrijven die hun beleid rond gezondheid en arbeidsongeschiktheid op deze manier vormgeven daar ook de vruchten van plukken in de vorm van laag verzuim, lage WAO-instroom, lage premies en last but not least tevreden werknemers.

Ik verwacht het nodige van werkgevers. Op het gebied van preventie, maar ook bij het in dienst nemen van mensen met een arbeidshandicap. We kunnen wel allerlei voorwaarden scheppen, positieve en negatieve prikkels geven, maar die moeten wel worden benut.

Vooral als het gaat om werkgelegenheid voor mensen met een arbeidshandicap valt er nog een wereld te winnen.

Nog te vaak zien werkgevers zichzelf niet als de eerstverantwoordelijken voor de (re)ïntegratie van arbeidsgehandicapten. Men is geneigd vooral naar de overheid te kijken en naar arbeidsgehandicapten zelf. Dat is een instelling die passiviteit in de hand werkt, een rem zet op de doorwerking van het beleid.
Want de overheid kan prachtige regelingen ontwerpen, maar daar moet dan wel iets mee worden gedaan, willen het geen dode letters worden.

Belangrijk is dus dat werkgevers, maar ook mensen met een arbeidshandicap zelf, zich verantwoordelijk weten. Om daarmee elkaar maar ook zichzelf een belangrijke dienst te bewijzen.

Ik heb er vertrouwen in dat die bereidheid er is. Het aantal arboconvenanten dat de afgelopen tijd is ondertekend, inmiddels meer dan veertig, geeft wat dat betreft goede hoop.

Vroegtijdige reïntegratie en vermindering werkdruk en lichamelijke belasting zijn de meest voorkomende afspraken die sociale partners en de overheid met elkaar maken.
Die afspraken beginnen inmiddels hun vruchten af te werpen.

Neem het onderwijs. Werknemers die door een te hoge werkdruk ziek dreigen te worden, worden nu in een vroeg stadium begeleid. En zie: het verzuim daalt. In de kinderopvang zijn de werkplekken nu zo ingericht dat ongunstige werkhoudingen worden voorkomen. Minder tillen, minder bukken en ook hier minder verzuim. De thuiszorg, ook hier maatregelen tegen werkdruk en vermindering van lichamelijke belasting. Voor het eerst in jaren daalt het ziekteverzuim. En zo kan ik nog wel even doorgaan met successtory's.
Ook hier zijn we op de goede weg.

Dames en heren,

Het is een mooie samenloop van omstandigheden dat de installatie van deze commissie plaatsvindt in het jaar dat door de Europese Raad is uitgeroepen tot het Europees Jaar van mensen met een handicap. De Europese Unie wil hiermee bereiken dat zowel de samenleving als de mensen met een handicap zich meer bewust worden van het recht op gelijke kansen en het belang van het tegengaan van discriminatie. De werkzaamheden van uw commissie sluiten daar naadloos op aan en kunnen aan de realisering daarvan een wezenlijke bijdrage leveren.

Ik wens u veel succes.


- LET OP EMBARGO -

31 mrt 03 16:15