Socialistische Partij
SP tegen verdere aantasting burger- en privacyrechten
28-03-2003 * Nu de regering Bush in naam van de democratie ten strijde trekt in Irak komt steeds meer de vraag aan de orde in naam van welke democratie Bush de wereldorde naar zijn hand wil zetten. In het kader van nationale veiligheid en bestrijding van het terrorisme wordt in de VS de ene na de andere wet aangenomen die niet alleen verstrekkende gevolgen hebben voor de burgerrechten in de Verenigde Staten zelf maar ook voor landen van Europa en elders. In Nederland hebben de SP Tweede Kamerleden Jan de Wit, Arda Gerkens en Harry van Bommel intussen gezamenlijk vragen gesteld over de kwestie.
Vorig jaar ontstond er grote commotie over het verzoek van de Amerikanen om allerlei verkeersgegeven van elektronische dataverkeer als email en mobieltjes voor langere tijd op te slaan. Dit leidde bij velen tot het idee dat de samenleving verandert in de richting van een ´Big brother is watching you´ maatschappij. In Nederland leidde dit tot de actie ´Nederland geen afluisterstaat´. De actie leverde in heel korte tijd enkele duizenden protesten opleverden.
En nieuw conflict gaat over de eis van de VS dat vliegtuigmaatschappijen de persoonlijke gegevens van haar passagiers, voor transatlantische vluchten alleen al 10 tot 11 miljoen mensen per jaar, aan de Amerikaanse douane en de immigratiedienst moeten aanleveren. Niet alleen de boekingsgegevens moeten aan de Amerikanen toegezonden worden, ook zeer gevoelige informatie uit het zogenaamde ´Passenger Name Record´ als creditcardnummer, etnische afkomst, eetgewoonten, religie, of lidmaatschappen van een vereniging of organisatie. Heldere afspraken wat er verder met de gegevens mag gebeuren bijvoorbeeld doorlevering aan derden, zijn er niet. Ook is er geen duidelijkheid over hoe lang de gegevens worden opgeslagen en bewaard. Burgers kunnen geen controle uitoefenen op de inhoud van de opgeslagen gegevens. Als de vliegtuigmaatschappijen niet meewerken dreigt de VS met zware sancties. Vliegtuigmaatschappijen kunnen hun landingsrechten in de VS verliezen en zware boetes krijgen.
De gang van zaken leidde op 13 maart tot zware kritiek van het Europees Parlement. Het Parlement sprak haar ongenoegen uit in een Resolutie waarin staat dat de eisen van de Amerikanen in strijd worden geacht met de Europese privacyrichtlijn van 1995. Het Europees Parlement wil zich niet laten chanteren en wil dat de Europese Commissie in de onderhandelingen vasthoudt aan de Europese wetgeving voor privacybescherming en dringt aan op een onderzoek om de zaak voor de rechter te brengen.
Ook burgerrechtenorganisaties hebben in een hoorzitting in het Europees Parlement in Brussel op 25 maart felle kritiek geuit op de VS. Het feit dat de VS op straffe van zware sancties van vliegtuigmaatschappijen eist dat zij zeer gevoelige persoonsgegevens van hun passagiers aanleveren aan de Amerikaanse autoriteiten tast de privacy en burgerrechten van reizigers rechtstreeks aan´, zo betoogden Tony Bunyan van Statewatch en Maurice Wessling van de Nederlandse burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. ´Het doorgeven van persoonsgegevens zonder dat de passagiers zelf daarvan voldoende op de hoogte zijn gebracht, beschadigt het vertrouwen van de burger ten zeerste´, aldus Wessling. Woordvoerders van vliegtuigmaatschappijen als Lufthansa en British Airways zeiden dat zij zich in een lastig parket gedwongen zien nu zij een veelheid van persoonlijke gegevens moeten doorsturen. Lufthansa sprak van een acute crisis en gevaar voor de continuïteit van de transatlantische vluchten.
De Europese Commissie kreeg het vuur aan de schenen gelegd omdat zij accoord was gegaan met een gezamenlijke verklaring van EU en de VS en daarin had ingestemd met een aantal Amerikaanse eisen zonder dat duidelijk was of dit in overeenstemming was met de Europese privacywetgeving. De uitspraak van Europees Commissaris Bolkenstein dat er een keuze gemaakt moest worden tussen het recht op privacy van de Europese burgers en de belangen van de vliegtuigindustrie, viel in verkeerde aarde.