Persbericht Trimbos-instituut

Opgenomen

Het Maandblad Geestelijke volksgezondheid in april

Dit voorjaar worden enkele wijzingen van de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (Bopz) van kracht. Voortaan kunnen ook mensen tegen hun wil worden opgenomen zonder dat vaststaat dat ze zowel gestoord als gevaarlijk zijn: omdat ze het, blijkens een `zelfbindingsverklaring' zo zouden willen, omdat ze zich niet houden aan de afspraken die eerder met hen werden gemaakt (`voorwaardelijke machtiging'), of omdat er een ernstige, voor henzelf gevaarlijke stoornis wordt vermoed. In dat laatste geval kan de rechter hen gedurende een week of drie ter observatie laten opnemen. Volgens Hans ten Hoopen is zo'n `observatiemachtiging' een overbodige nieuwigheid. Psychiaters kunnen allang iemand laten opnemen zonder hem of haar in eigen persoon te hebben onderzocht. Niet aan de wet, maar aan hun houding zou iets moeten veranderen. Ook zelfbinding leverft stof voor discussie. Ine Gremmen, Guy Widdershoven en Selma Sevenhuijsen plaatsen kanttekeningen bij de artikelen van Inge Varekamp en J.K.M. Gevers in MGv 02-12. Zelfbinding is niet alleen een kwestie van dwang versus autonomie, stellen ze, maar ook van zorg, verantwoordelijkheid en vertrouwen. Volgens Varekamp echter levert deze `zorgethische benadering' geen nieuwe inzichten op, en belemmert ze zelfs het zicht op de kern van de zaak: patiënten hebben het goed recht en soms ook goede redenen om niet van zorg gediend te zijn. Johan Legemaate ging na hoe de Inspectie voor de Gezondheidszorg zich kwijt van haar taak om toe te zien op toepassing van dwangbehandeling en dwangmiddelen of -maatregelen. Volgens de Wet moet ze dat niet alleen in de geestelijke gezondheidszorg, maar ook in de verstandelijk gehandicaptenzorg en in de psychogeriatrie. In die laatste twee sectoren echter lijkt sprake van grote onderrapportage: dwang wordt dikwijls niet gemeld. Psychiatrische instellingen doen dat veel trouwer, maar de Inspectie komt nauwelijks toe aan het toetsen van de rechtmatigheid van de interventie. Ze is eigenlijk ook beter ingericht op het bewaken van de kwaliteit van de zorg dan op het beschermen van de rechten van individuele patiënten. Een jaar of zeven geleden bleek dat Nederlandse rechters ongeveer een kwart van de hun ter beoordeling voorgelegde inbewaringstellingen (ibs'en) niet voortzetten. In Rotterdam gold dat zelfs voor de twee van de vijf. André Wierdsma analyseerde alle 281 gevallen van twee, drie jaar geleden, en ontdekte dat daarvan slechts een vijfde geen vervolg had gekregen. Voortzetting bleek niet alleen afhankelijk van de stoornis van de patiënt, maar ook van diens herkomst en psychiatrische loopbaan. Verder merkte de auteur dat een inbewaringstelling heel gemakkelijk ongedaan gemaakt kan worden. Hoort dat zo in een rechtsstaat? Of is het grote aantal heropnames hieraan te wijten? Een gesloten afdeling voor acute opname is een vergaarbak, of liever een doorgangshuis. Het is er een komen en gaan van mensen die zich, om de meest uiteenlopende redenen, niet staande kunnen houden. Hun onrust en ontregeling slaat gemakkelijk over op het team, en kan zo leiden tot een onsamenhangende, inconsequente bejegening van de patiënten. Volgens J.W. Hummelen, M.H. Roest en A.E.C. Rouw kan het team dat voorkomen door voor iedere patiënt vast te stellen wat het doel van de opname is (vgl Balestra & Wiersma in MGv 03-3). Uit die doelstelling volgt waarop behandelaars en verplegenden dienen te letten, waarvoor ze zich hebben te wachten, en zelfs hoe vaak, hoe lang, en waarover er met de patiënt moet worden gepraat. Van zo'n strak kader knapt volgens de auteurs ook het team uiteindelijk op.

Het MGv is een uitgave van het Trimbos-instituut in samenwerking met Bohn Stafleu Van Loghum. Het heeft een onafhankelijke redactie. Journalisten en politici kunnen een gratis exemplaar aanvragen: tel. 030-2971100 (fax: 030-2971111) mailto:mgv@trimbos.nl of MGv, Postbus 725; 3500 AS Utrecht. Anderen kunnen een exemplaar bestellen bij BSL Klantenservice, Postbus 246; 3990 GA Houten; 030-6383736 (fax: 030-6383999)
---

---

Trimbos-instituut Bezoekadres: Da Costakade 45, Utrecht. Postadres: Postbus 725, 3500 AS Utrecht. Telefoon (030) 297 11 00 Fax: (030) 297 11 11
---