Socialistische Partij
12de congres
SP raakt Achilleshiel van de Europese Commissie; `Dit is geen hervorming, dit is déjà vu'
13-03-2003 * Het voorpaginanieuws in de Financial Times van afgelopen maandag en het bericht `Boekhoudschandaal treft eurocommissaris' woensdag in Trouw zijn tekenen die aangeven dat de Europese Commissie graag op de oude voet doorgaat. Dat vindt europarlementariër van de SP Erik Meijer, die over het onderwerp al veel navraag heeft laten verrichten door middel van schriftelijke vragen over het boekhoudsysteem en over de behandeling van klokkenluiders. Hoewel voorzitter Prodi woensdag, negen maanden na dato, dankzij het lek van vorige week de openbaarmaking van relevante stukken heeft aangekondigd, zijn twee cruciale, voor de Commissie zeer beschadigende documenten daar niet bij.
Onlangs bleek ook in antwoord op mondelinge vragen opnieuw dat de Europese Commissie het beeld bevestigt dat al bestaat over fraude en vriendjespolitiek in dit instituut. Een in Miami werkende hoge Commissieambtenaar heeft in augustus 2002 een rapport geschreven waarin de verdenkingen van fraude in 1999 sterk overdreven worden genoemd. De Commissie Prodi legt deze sterk bagatelliserende topambtenaar, wiens rapport op internet staat, geen strobreed in de weg. Het antwoord komt erop neer dat niemand het rapport toch leest en dat ze al die tijd geen aanleiding hebben gezien dergelijke commentaren publiekelijk recht te zetten. Dit is geen hervorming, dit is déjà vu.
Deze weken werkt de Commissie hard om de 21 leden in de invloedrijke parlementaire vakcommissie begrotingscontrole ervan te overtuigen dat men over het jaar 2001 heus goed haar best heeft gedaan. Het parlement twijfelde vorige week voornamelijk nog over drie zaken: de niet-uitgegeven miljoenen (miljarden) van het SAPARD-programma, commissaris Solbes Mira's gebleken gebrek aan regie in de Eurogramme zaak en het gebrek aan voortgang in het problemen met het boekhoudsteem. De vakcommissie twijfelt nu over het geven van een positief advies over kwijting, maar heeft volgens de SP niet veel reden om optimistisch te zijn over het hervormingsprogramma van de Commissie.
Vorige week nog prees de heer Muis het hervormingsprogramma in de pers. Hij zei dat er dankzij dat programma iets gebeurt met kritiek als die van voormalig hoofdboekhouder mevrouw Andreasen op het boekhoudsysteem van de Commissie wordt geluisterd. Ja? De Commissie heeft een onderzoek laten instellen naar de mogelijkheid om disciplinaire maatregelen tegen deze vrouw in te stellen. Ze is van haar taak ontheven en mag geen Commissiegebouw meer in komen. Het onderzoek duurt zo lang dat het geen effect meer kan hebben op de kwijtingsprocedure. Het dreigen met het onderzoek alleen was voor het Parlement tot nu toe reden om haar niet uit te nodigen om haar verhaal te laten doen. En als leden van de vakcommissie in Parlement ook nog achter gesloten deuren deals gaan sluiten om toch maar vooral de Commissie in het zadel te houden, iets wat aantoonbaar het geval is, dan is het met de democratie ver te zoeken. Met een dergelijk Parlement is het niet verbazingwekkend dat de verkiezingsopkomst in 2004 nog lager wordt dan in 1999.
Vier jaar geleden nam de Commissie het besluit om af te treden. Het Parlement was woedend over de manier waarop de Santer-Commissie klokkenluider Paul van Buitenen had behandeld en was verbolgen over de cultuur van vriendjespolitiek. Het eerste rapport van deskundigen was verwoestend. Het feit dat commissaris Cresson haar vriend, een tandarts, kon inhuren als duurbetaalde AIDS-specialist maakte voor iedereen zonneklaar wat er gaande was. Het feit dat ze de hakken in het zand zette en te lang het voordeel van de twijfel kreeg van haar negentien collega's leidde, samen met andere bevindingen, tot de conclusie dat het "steeds moeilijker werd om nog iemand te vinden met enig gevoel voor verantwoordelijkheid".
Opnieuw lijkt de machtige sociaaldemocratische groep een commissaris van dezelfde politieke kleur te beschermen (nu de heer Kinnock, toen de heer Liikanen en mevrouw Cresson). Opnieuw, of zeg maar nog steeds, is er sprake van een cultuur van het afschuiven van verantwoordelijkheid; dat is nooit zo duidelijk gebleken als uit de gelekte, aangehechte brief van het hoofd van de interne audit-dienst de heer Muis. Hij wijst onder andere op het gebrek aan interesse van het directoraat Budget om het gebrekkige boekhoudsysteem te wijzigen. Opnieuw worden edelmoedige en eerzame klokkenluiders behandeld als verdachte lastpakken.
Donderdag in de vakcommissie, en op negen april als plenair gestemd wordt over het Budget van 2001, kunnen en mogen we als Parlement niet geloven dat de Commssie over het jaar 2001 goed genoeg haar best heeft gedaan. Als het Parlement om uitstel van kwijting verzoekt, heeft de Commissie in oktober een laatste herkansing.