Gemeente Maastricht
Maastricht bezuinigt, maar blijft opkomen voor werkgelegenheid en
kwetsbare groepen
---
Magere jaren staan voor de deur
Hij heeft in de Voorjaarsnota 2003 een ernstige boodschap te
verkondigen, de Maastrichtse wethouder van Financiën Jean Jacobs. In
de huidige collegeperiode (tot 2007) moet de gemeente naar schatting
zo'n 33 miljoen euro in totaal bezuinigen.
Het gemeentebestuur steunt Jacobs in zijn opvatting dat dit met een
structureel sluitende begroting moet gebeuren. Dat betekent harde
keuzes maken. "En ik ben bang dat dit pas het begin is", meent Jacobs.
"Ik denk dat steeds meer mensen moeten en mógen nadenken over welke
zaken ertoe doen in deze stad. Wat dat betreft heeft elk nadeel zijn
voordeel: we gaan ons bezinnen op de kerntaken."
Voorjaarsnota 2003
De 'ombuigingsopdracht' bedraagt ruim 6 miljoen euro in 2004 en loopt
trapsgewijs op naar bijna 11 miljoen euro in 2007: in totaal over de
periode 2004 - 2007 is dat ruim 33 miljoen euro oftewel gemiddeld 8
miljoen euro per jaar. Dit zijn zeer forse bedragen op een totale
begroting (2003) van 395 miljoen. Daarvan heeft Maastricht over
slechts ongeveer 100 miljoen zelf iets te zeggen, voor de rest van de
beschikbare gelden is de gemeente alleen maar een soort doorgeefluik.
De koers die de gemeente voor deze ongekend hoge besparingen gaat
varen, staat in de Voorjaarsnota 2003. Die wordt op 22 april besproken
in de gemeenteraad. De vertaling ervan in geld en prestaties van de
gemeente, is terug te vinden in de begroting voor 2004. Daaraan wordt
in de periode juli - september gewerkt waarna de raad zich in oktober
2003 over de concrete ombuigingsvoorstellen gaat buigen.
Niet afwachten
Maastricht heeft deze situatie niet over zichzelf afgeroepen. De
bezuinigingsoperatie is het gevolg van de verslechterde landelijke
economie. De eerste jaren van het nieuwe millennium was er nog sprake
van een topeconomie. Het nieuwe kabinet wordt nu echter geconfronteerd
met een nauwelijks groeiende en zelfs negatief ontwikkelende economie.
Het rijk zal waarschijnlijk 14,5 miljard euro moeten besparen. Deze
bezuinigingen werken ook door naar de gemeenten en dus ook naar
Maastricht. "Het genoemde bedrag van 14,5 miljard kan elke dag
veranderen", benadrukt de wethouder. "We hebben het tekort de laatste
weken zien groeien. Maastricht wil niet afwachten totdat het nieuwe
kabinet en het regeerakkoord bekend zijn. Dan zit je al tegen de zomer
aan en in die tijd moeten wij onze begroting voor 2004 klaar hebben.
Nu wachten, betekent een verloren jaar. Er is hoe dan ook zwaar weer
op til voor alle gemeenten, niet alleen voor Maastricht. Daarom gaan
we nu bekijken, welke maatregelen we kunnen nemen."
Werk en zorg
Het gemeentebestuur wil ombuigen op basis van een duidelijke visie en
een projectmatige aanpak. Zo wordt er absoluut niet getornd aan twee
belangrijke speerpunten van het gemeentelijke beleid: dat zijn
investeren in werk en in de meest kwetsbare groepen van de
samenleving. Wie werk heeft, is niet afhankelijk van de gemeente en
daarom heeft Maastricht jarenlang gewerkt aan een goed
vestigingsklimaat voor zowel werkgevers als werknemers. De zorg voor
jongeren, senioren en kwetsbare groepen is daarnaast vastgelegd in de
sociale visie die samen met de Voorjaarsnota in de raad van 22 april
wordt besproken. De uiterste consequentie van de bezuinigingen kan
zijn dat er zaken gebeuren die niet in de coalitieovereenkomst staan.
Want behalve werk en bescherming van de meest kwetsbare groepen staan
nu alle gemeentelijke taken in principe ter discussie. Leg alles maar
eens op een zeef en kijk wat er overblijft", zo vat de wethouder de
opdracht aan het gemeentelijke apparaat samen.
Weloverwogen ombuigen
Het college en de diensten gaan de komende maanden in kaart brengen
wat er zou gebeuren als 10 procent van het budget zou worden
geschrapt. Daarbij wordt er niet links en rechts met de botte bijl
geslagen, maar beheerst en gecontroleerd geïnventariseerd welke
maatregelen Maastricht het minste pijn zullen doen. "Je kunt het een
beetje vergelijken met een huishouden van tweeverdieners. Als een van
die inkomens wegvalt, moet je ook de tering naar de nering zetten. Je
gaat niet naar de bank om een lening te sluiten zodat de financiële
situatie hetzelfde blijft. Je bepaalt welke voorzieningen het
belangrijkst zijn en bezuinigt op andere dingen. Dat doen wij nu ook.
Het kan zijn dat we op sommige fronten 20 procent gaan inleveren en op
andere 10 procent. We willen in ieder geval de basisvoorzieningen in
de lucht houden en geen afbraakbeleid voeren. Werkgelegenheid en de
sociaal zwakkeren hebben van ons prioriteit gekregen."
Tarieven
En net als in een gezin, zal Maastricht ook bepaalde plannen
uitstellen of langzamer uitvoeren. Werken die al in een
uitvoeringsstadium zijn of waarvoor verplichtingen zijn aangegaan,
kunnen natuurlijk niet meer worden gestopt. Zo zullen de reconstructie
van de Maasboulevard en de nieuwbouw van het stadskantoor gewoon door
moeten gaan. Gemeente Maastricht wil een betrouwbare partner zijn.
Gemaakte afspraken zullen worden nagekomen. Welke projecten wel worden
aangehouden, zal uit de inventarisatie moeten blijken. Verder kan de
gemeente ook proberen meer inkomsten te krijgen. Een van die
inkomstenbronnen is de onroerende zaakbelastingen (OZB). Maar de
gemeente wil geen verhoging van de OZB voor de burger, tenzij als
allerlaatste redmiddel en als er ook extra voorzieningen voor de
burger worden geleverd. Wel zal worden onderzocht of de prijzen kunnen
worden verhoogd voor diensten van de gemeente en door de gemeente
gesubsidieerde instellingen, en wat daarvan de consequenties zullen
zijn.
Efficiënter werken
Zelf zal de gemeente efficiënter moeten gaan werken. Al in de
begroting voor 2003 was afgesproken dat een bedrag van 4 miljoen euro
per jaar bespaard zou worden door het werk slimmer te organiseren, en
minder externen in te huren en soberder om te springen met de
arbeidsvoorwaarden voor het personeel. De Vereniging van Nederlandse
Gemeenten en de vakbonden werken aan een nieuwe CAO. Ook zij vinden
dat er moet worden ingeleverd omdat harde tijden voor de deur staan.
Wethouder Jacobs: "Misschien een schrale troost: we moeten ombuigen, maar we willen dat op een zodanige manier doen dat de dingen die we met zijn allen in Maastricht het allerbelangrijkste vinden overeind kunnen blijven. Maastricht moet voor zijn eigen inwoners, voor bedrijven en voor zijn gasten een stad blijven die je jezelf gunt."