IP/03/361
Brussel, 12 maart 2003
Innovatief beeldvormend radarsysteem waarschuwt vroegtijdig tegen
vulkanische activiteit
Het Gemeenschappelijke Centrum voor Onderzoek (GCO) van de Commissie
zal zijn innovatieve hoge-resolutie radarsysteem LISA (Linear
Synthetic Aperture) gaan gebruiken om bewegingen op de Italiaanse
vulkaan de Stromboli te monitoren. Nadat de vulkanische activiteit de
afgelopen tijd was toegenomen heeft het Italiaanse ministerie van
civiele bescherming de GCO-vestiging in Ispra, Italië, verzocht om de
grondbewegingen op de hellingen van de Stromboli te meten om tijdig te
kunnen waarschuwen met het oog op noodmaatregelen. De Stromboli had
een uitbarsting op 30 december 2002 en opnieuw in januari 2003,
waarbij verwoestende vloedgolven in zee ontstonden.
"Om de Europese civiele bescherming op een hoger plan te brengen moeten wij onderzoek en technologische toepassingen stimuleren om onze instrumenten voor monitoring en vroegtijdige waarschuwing te verbeteren," aldus Philippe Busquin, Europees commissaris voor onderzoek. "Het verkrijgen van nauwkeurige wetenschappelijke gegevens van actieve vulkanen heeft jarenlang grote problemen opgeleverd. Het grote voordeel van de technologie die is toegepast in het beeldvormend radarsysteem van het GCO, LISA, is dat grondverplaatsingen in real time kunnen worden gemonitord. Wij staan klaar om de Italiaanse instanties snel te informeren en de plaatselijke bevolking te waarschuwen. En wij zullen dit systeem ook elders kunnen toepassen."
Andere voordelen van radarbeeldvorming zijn de mogelijkheid van waarneming op afstand, de mogelijkheid om zowel overdag als 's nachts waar te nemen en maximale flexibiliteit wat betreft zichtcapaciteit en waarnemingsfrequentie. Het LISA-systeem maakt gebruik van hoge-resolutie interferometrische synthetische apertuur radar (SAR) om veranderingen in de grote structuren van de vulkaan te detecteren. Met speciaal ontwikkelde software kunnen wetenschappers op de grond de verzamelde gegevens controleren, verwerken en analyseren. Met de LISA-instrumenten kunnen metingen worden verricht aan oppervlaktes die uiteenlopen van enkele meters tot enkele kilometers om close-up beelden van interessante secties te verschaffen. Deze toepassing is onderdeel van een reeks technologieën die worden ingezet voor milieu- en risicomonitoring in Europa als onderdeel van het GMES-initiatief (Global Monitoring of Environment and Security).
Alarmsysteem voor kritieke situaties
Het Stromboli-systeem wordt onderdeel van een alarmsysteem voor
kritieke situaties dat de Italiaanse instanties waarschuwt wanneer het
gevaar bestaat dat op de wanden van de vulkaan aardverschuivingen
optreden. Dankzij de vroegtijdige waarschuwingen van LISA voor
vulkanische activiteit winnen de instanties waardevolle tijd om een
rampenplan in werking te stellen. LISA is al op de vulkaan
geïnstalleerd en het team ter plaatste werkt aan het afregelen en
testen van het systeem.
LISA heeft al bij een groot aantal gelegenheden, in totaal zestien
keer op tien verschillende plaatsen, laten zien dat het systeem
betrouwbaar functioneert. Enkele toepassingen zijn:
Monitoring van vervorming van dijken, bruggen, enz.;
Waarneming van bodembewegingen zoals aardverschuivingen,
verzakkingen en vulkanische activiteit;
Monitoring van verplaatsingen in historische monumenten;
Monitoring van aardverschuivingen; en
Digitale elevatiemodellen van het waargenomen gebied.
Voortdurend in uitbarsting
Op het Eolische eiland Stromboli bevindt zich een van de meest actieve
vulkanen op aarde, die al gedurende 2000 jaar bijna onafgebroken
uitbarstingen heeft vertoond. Er is ongerustheid ontstaan over de
recente toename van de activiteit. Na een periode van relatieve rust
werden krachtige uitbarstingen in november 2002 gevolgd door een
explosie waarbij materiaal tot op 200 meter hoogte boven de
noordoostelijke krater van de vulkaan werd weggeslingerd. Als gevolg
van deze explosie ontstond een scheur waaruit lava stroomde die
uiteindelijk op 30 december een aardverschuiving veroorzaakte die de
zee bereikte waardoor metershoge vloedgolven ontstonden. Deze troffen
de dorpen Stromboli en Ginostra, waarbij verschillende mensen gewond
raakten en gebouwen en boten werden beschadigd. De vulkaan had opnieuw
een uitbarsting in januari van dit jaar, waarbij uit twee openingen
lava stroomde en meer kleine aardverschuivingen werden veroorzaakt.
Meer informatie over LISA is te vinden op:
http://humanitarian-security.jrc.it/facilities/lisa.htm