Keywords:
Dagboek van een raadslid in den vreemde
Partij van de Arbeid
02-05-2003
Dagboek van een raadslid in den vreemde.
Verslag van de dienstreis raadscommissie openbare ruimte naar
Kopenhagen en Malmö.
Woensdag 12 maart
Eén van de leuke bijkomstigheden van het raadslidmaatschap in een
grote stad als Amsterdam is dat je zo af en toe op dienstreis mag. In
ieder geval mag de raadscommissie waar je als raadslid gestationeerd
bent een keer in de vier jaar in een buitenland gaan kijken hoe zij
daar tegen problemen aan lopen, de boel oplossen of de zaak bekijken.
Enige scepsis is voorafgaand aan zon dienstreisje natuurlijk altijd op
zn plaats; gaat het wel genoeg om de inhoud, maken we er ons niet met
een leien dakje vanaf en kunnen we dit wel verantwoorden naar de
belastingbetaler? Natuurlijk zijn er altijd verschillende wensen als
het gaat om de accommodatie en de gekozen restaurants maar
uiteindelijk is een compliment aan de organistie absoluut op zijn
plaats!
Zo druppelden raadsleden, de wethouder en wat ambtenaren s ochtends om
half negen de vertrekhal van Schiphol binnen. Er werd wat gesnuffeld
en oké bevonden, tenslotte moet je het wel vier dagen met elkaar
uithouden. De sfeer was al snel gemoedelijk en voor we het wisten
zaten we in Kopenhagen, na een zeer voerspoedige vlucht over een
bewolkt Noord Europa.
Aangekomen in Kopenhagen begon een eerste kennismaking met de stad,
via de bus naar het hotel. Even snel omkleden en een druk programma
kon beginnen. Aan het begin van de middag werd de raadscommissie
opgewacht door vertegenwoordigers van het stadsbestuur van Kopenhagen.
We kregen een vrij uitvoerig exposé over de structuur van het
stadsbestuur en de verschillende lagen van verantwoordelijkheid. Wat
als eerste opviel is dat zaken als onderwijs, openbaar vervoer en
gezondheidszorg veel meer vanuit een regionaal standpunt worden
bekeken dan in Amsterdam. Wellicht een goede tip voor de
raadscommissie, zeker daar waar het om openbaar vervoer gaat!
Vervolgens een wandeling door een prachtig Kopenhagen het weer speelde daar wel een nadrukkelijke rol bij naar een zgn. sportsfactory. Het hoofd van de Commissie Sport in Kopenhagen gaf daar een prachtig voorbeeld van hoe sport een belangrijke rol kan spelen bij integratie, jeugdproblematiek, verslaafdenzorg en participatie van de ouderen en zwakken van dagen. Dit was een absoluut hoogtepunt van de reis omdat het liet zien dat ze in Kopenhagen problemen op een veel praktischer manier aanpakken dan met de Amsterdamse methode. Een sportsfactory kost niets, een gebouwtje aanwijzen en de gebruikers zelf medeverantwoordelijk maken voor het reilen en zeilen en een subsidie vanuit het stadsbestuur voor een duidelijk afgebakende periode en klaar is de sportsfactory. De organisatie zelf is vanaf het prille begin op de hoogte, en doordrongen van het feit dat de subsidie zeer tijdelijk is en gaat dus op zoek naar sponsors opdat de sportvoorziening op eigen kracht door kan gaan. Het resultaat is prachtig: minder overlast van jongeren op straat, junks die zich even gewoon mens kunnen voelen door lekker te sporten en ouderen die weer een veel prettiger dagindeling hebben dan voorheen.
Aan het einde van de eerste dag konden we ons even opfrissen in het
hotel waarna we met de hele commissie zijn gaan eten in een van de
leukste restaurants van Kopenhagen. Een kleine felicitatie aan de
dienstdoende wethouder namens de PvdA is hier op zijn plaats omdat
Hester Maij die avond bekend maakt dat mevrouw gaat trouwen. Nogmaals
gefeliciteerd!
Donderdag 13 maart
Core business: beheer van de publieke ruimte in Kopenhagen en hoe om
te gaan met het verschijnsel volkstuinen in de stad, één van de punten
waar in de discussie over het structuurplan in Amsterdam veel ophef
over is gemaakt en waar de PvdA altijd bibberend probeert alle klippen
te omzeilen.
Als eerste bezoeken we een gerenoveerd deel van de voormalige
binnenhaven, Christianshavn, van Kopenhagen. Een soort KNSM eiland
dus, maar uiteraard anders, hoewel van eenzelfde, altijd wat koude
winderigheid. Er aan vooraf gaat een introductie over het waarom van
de herinrichting van dat gebied (voormalige docklands), de
betrokkenheid en inspraak van bewoners, bewonersinitiatieven om een
parkachtige ruimte te creëren enzovoort. Wat opvalt zijn twee punten:
in ieder geval deze herinrichting van de publieke ruimte is wat
betrokkenheid van de bewoners betreft vlekkeloos verlopen, maar
vooral: veiligheid speelt bij inrichting van de publieke ruimte in
Kopenhagen geen rol. Het wordt niet genoemd en als we er herhaaldeijk
naar vragen blijkt men de Amsterdamse delegatie op zijn minst vreemd
te vinden: veiligheid is echt geen overweging!
Het is het soort verschil wat we vaker tegen zullen komen. Kopenhagen, kleiner dan Amsterdam, maar ook niet zoveel dat dat alles zou verklaren, heeft uiteraard problemen met de inrichting van straten, parken en pleinen, maar het zijn problemen waar je bestuurlijk in Amsterdam een moord voor zou doen.
Gedurende de middag een excusrie langs een volkstuinencomplex dat inderdaad tegen het centrum van de stad aan ligt. In Kopenhagen heeft men volkstuinen en volkstuincomplexen in de ordening en het gebruik van ruimte geïntegreerd. Groot verschil: volkstuintjes in Kopenhagen hebben veel meer een dacha achtige functie en het aantal bewoners of gebruikers ervan is groter dan in Amsterdam. Bovendien: er is (in m2) meer ruimte voor. Belangrijker misschien is de houding van de gemeente ten opzichte van volkstuintjes: ze worden niet beschouwd als vreemde eend in de bijt. Maar ook in Kopenhagen geldt dat het betrekken van de volkstuincomplexen in de publieke ruimte moeilijk is. Men heeft daar ook geen pasklare oplossingen voor.
Aan het eind van de middag worden we ingeleid in de city bike, het
witte fietsenplan van Kopenhagen. In tegenstelling tot wat in
Amsterdam is en wordt geprobeerd, heeft de city bike in Kopenhagen
nadrukkelijk geen winstdoelstelling, in tegendeel, men accepteert een
bepaald verlies en het feit dat het als onderneming niet zou kunnen
bestaan. Het concept is verder simpel: in de binnenstad van Kopenhagen
zijn op een vrij groot aantal plaatsen onfietsbare fietsen
beschikbaar. Onfietsbaar, om te voorkomen dat je het in je hoofd haalt
om met zon fiets meer dan een paar kilometer te fietsen, laat staan de
fiets mee te nemen. Maar beschikbaar, voor met name toeristen en
dagjesmensen, om zo het inkomend autoverkeer gedurende voorjaar, zomer
en najaar te beperken.
Over dat autoverkeer is er nog een discussie met een groep Deense
milieuactivisten die door collega Vera Dalm van Groen Links waren
uitgenodigd: in Kopenhagen gaat het debat nog over het voorkomen van
files, van te veel autos en te weinig parkeerplaatsen. Wat een
geluk...
Vrijdag 14 maart
Vrijdag zou vooral de geschiedenis ingaan als de dag van de vele,
lange presentaties. De hele ochtend stond in het teken van de
ruimtelijke ordening. Wat ook daar weer opviel was de regionale inslag
van het stadsbestuur: Kopenhagen/Malmö als metropool in Europa. Ook
kregen we de achtergronden van een sterk staaltje stadsvernieuwing.
Midden in het centrum van Kopenhagen is er in het oude havengebied een
enorme open ruimte gecreëerd met daarop plek voor bijeenkomsten,
opera, theater en zelfs barbecueplekken. De Denen zijn namelijk verzot
op barbecuen.
Veel van de problemen waarmee Kopenhagen kampt op het gebied van
verkeer en ruimtelijke ordening zijn in vergelijking met Amsterdam van
een kleinere aard.Ze kampen zoals iedere grote stad met huisvesting en
groen versus verkeer en de uitbreiding van de stad in westelijke
richting. Als ik me concentreer op de het groen denk ik in Kopenhagen
meteen aan volkstuintjes. Er zijn veel volkstuinen in Kopenhagen, en
dan natuurlijk met name in de wijken waar veel flats staan. Er zijn
ongeveer 4 volkstuinen op iedere 10 flatappartementen. Het probleem
van die tuinen is ongeveer hetzelfde als hier in Amsterdam.
Volkstuinen moeten in principe deel uitmaken van de openbare ruimte
maar zijn vanuit het gebruik gezien privétuinen. De volkstuin waar we
doorheen liepen in Kopenhagen ging zelfs zover dat er doodleuk een
slot op de toegangsdeur gezet was.
Aan het begin van de middag begon het werkbezoek aan Malmö, aan de
overkant in Zweden. Na een treinreis over de langste brug van Europa
kwamen we aan op het station van Malmö vanwaar we een kleine wandeling
naar het stadhuis maakten. Tot onze grote verbazing en natuurlijk ook
wel een klein beetje gestreeld hing daar de Nederlandse vlag uit! We
werden met alle egards ontvangen door de burgemeester van Malmö die
ons een overheerlijke Zweedse lunch aanbood. Een gesprek met de
burgemeester leerde ons nogmaals de importantie van de regio
Kopenhagen/Malmö, die met de komst van de brug natuurlijk een enorme
postitieve invloed gehad heeft op de werkgelegenheid, onderlinge
handel etc.
Daarna was het tijd om het stadhuis te verlaten en Malmö te bekijken.
Er waren drie plekken uitgezocht die meer dan de moeite waard waren.
Als eerste stonden de botanische daktuinen op het programma. Malmö
wordt zo af en toe geteisterd door zware regenval waardoor daken het
kunnen begeven en de regenafvoer wordt ontregeld. Als oplossing zijn
ze nu aan het experimenteren met vegetatie op de daken waardoor het
regenwater langer vast wordt gehouden en de daken ook minder onderhoud
behoeven.
Daarna liepen we door naar een achterstands wijk. Hier wordt de
openbare ruimte beheerd in nauwe samenspraak met de bewoners.
Speelplekken, het uiterlijk van de gebouwen en zelfs het vuil op
straat alles ziet er piekfijn uit. Zon nauwe participatie van de
bewoners als het gaat om de directe leefomgeving, daar kunnen we in
Amsterdam nog veel van leren.
Zo als dat vaker gaat wordt het best bewaard tot het laatst. Even buiten het centrum van Malmö, aan het water dat uitzicht biedt op Denemarken is een heel nieuwe wijk opgebouwd. Het bijzondere is dat de hele wijk ecologisch verantwoord is en werkt met zonnepanelen. Warmte, ontstaan in de zomer wordt bewaard voor de winter. Hebben ecologische wijken vaak een hoog geitenwollensokken gehalte, voor deze woningen zou een ieder zijn stulpje meteen achter hebben gelaten. De prijs is echter navenant: een beetje penthouse doet daar gauw 1.000.000, hoewel ze de euro daar nog niet hebben kunnen omarmen.
Zaterdag 15 maart
Terug in Kopenhagen en opnieuw het boekje van de commissie te buiten
gegaan: city planning en dan vooral Orestad. Orestad is een nieuwe
wijk waar wonen, werken en voorzieningen ongeveer tegelijkertijd tot
stand worden gebracht in een gebied, dat vlak na de 2^e wereldoorlog
als werklozenproject was gecreëerd voor havenactiviteiten. Die zijn er
nooit gekomen. Deel van het gebied is leeg en heeft zich in de
afgelopen decennia ontwikkeld tot nieuw natuurgebied. Een relatief
kleine strook wordt nu bebouwd. Architect en projectleider leiden
enthousiast in en rond. Het doel is goed (mix van inkomensgroepen,
wonen en werk, voorzieningen zijn er als de eerste bewoners komen,
veel milieu gerichte maatregelen), de buitenkant staal, glad en ruw
beton, strak, mooi, maar overweldigend is de volstrekte leegheid, de
fantastische steriliteit. Maar goed, het is zaterdagochtend, een
economische crisis is voelbaar en op de achtergrond rommelt het begin
van de oorlog in Irak.
Marius Nijman
Frank de Wolf
Marius Nijman