Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Handhavingsarrangement 2003 




 

Voorwoord 

In dit tweede handhavingsarrangement voor het SZW domein wordt het gezamenlijke belang
van de handhaving van wet- en regelgeving van het Ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid (Ministerie van SZW) de Arbeidsinspectie (AI), het Uitvoeringsinstituut
Werknemersverzekeringen (UWV), de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en de bijzondere
opsporingsdienst van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: de Sociale
Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) vertaald in gezamenlijke afspraken met het in
oprichting zijnde Functioneel Parket van Openbaar Ministerie (FP) en het College van
Procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie over onder andere aantallen aan te leveren
zaken en de kwaliteit en afhandeling van deze aangeleverde zaken voor het jaar 2003.


Het Handhavingsarrangement is opgesteld door de deelnemers aan het netwerkoverleg van het
Bureau Opsporingsbeleid (BOB). In dit netwerkoverleg participeren medewerkers van UWV,
de SVB, de AI, de SIOD, het OM en het Ministerie van SZW.


Na de overgangsfase in 2001 waarin een task-force BOB het Handhavingsarrangement 2002
heeft voorbereid, is op 1 januari 2002 het BOB van start gegaan. Het BOB is verantwoordelijk
voor de coördinatie van het SZW-brede opsporingsbeleid. Daarnaast fungeert het BOB als
aanspreekpunt op het SZW-terrein voor het OM op het gebied van beleidsmatige
aangelegenheden. Ook zal het BOB periodiek rapporteren over de realisatie van het
opsporingsbeleid, meer in het bijzonder over de in het Handhavingsarrangement gemaakte
afspraken. 



In het Handhavingsarrangement zijn aantallen en termijnen opgenomen. Het BOB zal in 2003,
zover mogelijk, monitoren in hoeverre deze aantallen en termijnen daadwerkelijk worden
gerealiseerd. 



Het Handhavingsarrangement is door het management van de organisaties, het ambtelijk
management van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de SIOD en het OM,
die vertegenwoordigd zijn in het driehoeksoverleg, vastgesteld. Het Handhavingsarrangement is
in het driehoeksoverleg met het Ministerie van Justitie afgestemd.


Over de realisatie van het Handhavingsarrangement zult u periodiek via de reguliere kanalen
worden geïnformeerd. 



2 




 

Inhoudsopgave 



Voorwoord 



1.      Algemeen Deel 

1.1    Doel en opbouw van het handhavingsarrangement
1.2     Opsporingsbeleidsplan 

1.3     Algemene Thema's 

1.4     Bijzondere thema's in de opsporing 

1.5     Bijzondere gemeenschappelijke projecten 

1.6     Verschillende overlegstructuren 

1.7     Looptijd en procedure van het handhavingsarrangement
1.8     Monitoring van het handhavingsarrangement en gegevensuitvraag


Afspraken per organisatie en de bijzondere opsporingsdienst SIOD


2.      UWV 

2.1     Taakomschrijving 

2.2    Handhavingsbeleid 

2.3     Positionering en capaciteit van de opsporing
2.4     Kwalitatieve afspraken 


        -  Criminaliteitsbeeld/risicoanalyses 


        -  Selectie en prioritering van fraudesignaal

        -  Afspraken ten aanzien van het fraudeonderzoek/rechercheplan

        -  Wijze van indienen PV inclusief standaard PV en termijnen

        -  Afhandeling van sepotzaken 

2.5     Kwantitatieve afspraken 


        -  Prognose aantallen processen-verbaal

        -  Uitsplitsing naar wet/aantal personen en/of thema's


3.       SVB 

3.1      Taakomschrijving 

3.2      Handhavingsbeleid 

3.3      Positionering en capaciteit van de opsporing
3.4      Kwalitatieve afspraken 


         -  Criminaliteitsbeeld/risicoanalyses

         -  Selectie en prioritering van fraudesignaal

         -  Afspraken ten aanzien van het fraudeonderzoek/rechercheplan

         -  Wijze van indienen PV inclusief standaard PV en termijnen

         -  Afhandeling van sepotzaken 

3.5      Kwantitatieve afspraken 


         -  Prognose aantallen processen-verbaal

         -  Uitsplitsing naar wet/aantal personen en/of thema's
3 




 



4.       Arbeidsinspectie 

4.1      Taakomschrijving 

4.2      Handhavingsbeleid 

4.3      Positionering en capaciteit van de opsporing
4.4      Kwalitatieve afspraken 


         -  Criminaliteitsbeeld/risicoanalyses

         -  Selectie en prioritering van fraudesignaal /inspectieonderzoeken

         -  Afspraken ten aanzien van het fraudeonderzoek/rechercheplan

         -  Wijze van indienen PV inclusief standaard PV en termijnen

         -  Bestuurlijke boete 

4.5      Kwantitatieve afspraken 


         -  Prognose aantallen processen-verbaal


5.       SIOD 

5.1     Taakomschrijving 

5.2      Opsporingsbeleid 

5.3      Positionering en capaciteit van de opsporing
5.4      Kwalitatieve afspraken 


         -  Criminaliteitsbeeld/risicoanalyses

         -  Intakeproces SIOD 


         -  Regionaal selectieoverleg 


         -  Landelijk selectieoverleg 


         -  Standaard proces-verbaal 

5.5      Kwantitatieve afspraken. 


         -  Prognose aantallen processen-verbaal


6.       Openbaar Ministerie 

6.1      Taakomschrijving en van toepassing zijnde richtlijnen van het College PG
6.2      Beleid ten aanzien van de vervolgingsbeslissingen

         -   Procedure 


         -   Richtlijnen van strafvervolging 

6.3      Positionering van de capaciteit 

6.4      Kwalitatieve afspraken 



Bijlage 1:   Definities 



4 




 

1 Algemeen Deel 



1.1 Doel en opbouw van het handhavingsarrangement 



Het Ministerie van SZW, het Functioneel Parket ­in oprichting- van het Openbaar Ministerie en
het College van Procureurs-generaal achten het, rekening houdend met de afzonderlijke
verantwoordelijkheden en taken van de betrokken organisaties, noodzakelijk dat in dit
gemeenschappelijk arrangement tot uitdrukking wordt gebracht op welke wijze de betrokken
organisaties zorgdragen voor een betere afstemming in de handhaving van wet- en regelgeving
op   het    terrein   van    de    werknemersverzekeringen,     de   volksverzekeringen,   de
arbeidsomstandigheden, de arbeidsmarkt, de arbeidsverhoudingen en subsidies.


Het doel van dit arrangement is een bijdrage te leveren aan de effectiviteit van de opsporing
door de organisaties en de SIOD en de vervolging van de door de organisaties en de SIOD
aangedragen zaken door  het OM. Hiertoe worden afspraken gemaakt over onder andere
aantallen in te dienen processen-verbaal, de kwaliteit van de door de organisaties en de SIOD
aangedragen zaken en de wijze waarop deze zaken door het OM vervolgd worden.
Om de afspraken over aantallen en kwaliteit na te kunnen komen reserveert het OM capaciteit
om de zaken daadwerkelijk af te doen. 



Het Handhavingsarrangement is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 1.3 wordt ingegaan op de
algemene thema's die onder dit arrangement vallen. Daarnaast  wordt in 1.4 een aantal
specifieke opsporingsthema's benoemd, die in 2003 bijzondere aandacht krijgen. In de hierop
volgende hoofdstukken wordt per organisatie aangegeven welke concrete afspraken met het OM
gemaakt zijn ten aanzien van (de uitvoering) van de opsporingstaak.


De beschrijving per organisatie, het OM en de SIOD is zoveel mogelijk op een zelfde wijze
vorm gegeven: 

1.  Taakomschrijving; 

2.  Korte omschrijving van het handhavingsbeleid;
3.  Positionering en capaciteit van de opsporing;
4.  Kwalitatieve afspraken; 

5.  Kwantitatieve afspraken. 



1.2 Opsporingsbeleidsplan 



De taak van het BOB is om te komen tot een gecoördineerd opsporingsbeleid waarbij eenheid
in het opsporingsbeleid wordt nagestreefd. Deze taak komt mede tot uiting in het tot stand
brengen van een voor het SZW domein geformuleerd opsporingsbeleid en in een jaarlijks vast
te stellen opsporingsbeleidsplan. In het opsporingsbeleidsplan 2003 worden concrete,
gezamenlijke    beleidsprioriteiten,  evenals   het   aanbrengen    van  structuur   in   deze
beleidsprioriteiten, door het BOB en de opsporingspartners geformuleerd.
5 




 

Tevens wordt hierin voor een aantal onderwerpen een meerjarenvisie weergegeven. Het
opsporingsbeleidsplan vindt zijn concrete vertaling in het handhavingsarrangement 2003 waarin
voor het gehele SZW domein met het OM afspraken worden gemaakt over de kwantiteit en
kwaliteit van aan het OM te leveren zaken en waarvan het OM verplicht is om een
vervolgingsbeslissing      te    nemen.      Onder      vervolgingsbeslissing    wordt     in   dit
Handhavingsarrangement verstaan de beslissing van het OM tot het aanbieden van een
transactie, of het uitbrengen van een dagvaarding tegen één of meer verdachten, of alleen in
specifieke zaken- de beslissing tot (on)voorwaardelijk sepot.


In tegenstelling tot het jaar 2002 zijn in dit Handhavingsarrangement geen afspraken opgenomen
voor het gemeentedomein. Vooruitlopend op de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de
uitvoering en financiering van de Algemene Bijstandswet is besloten voor het jaar 2003 in dit
Handhavingsarrangement        geen    afspraken te maken voor de gemeenten. In het
Opsporingsbeleidsplan zal slechts faciliterend beleid worden geformuleerd voor de gemeenten.


1.3. Algemene Thema's 



Bij de organisaties UWV en de SVB begint een adequate handhaving met een doelmatig toezicht
en controle op de rechtmatigheid van de te verstrekken en verstrekte uitkeringen en, voor zover
van toepassing, de inning van de premies bij de uitvoering van de sociale zekerheidswetgeving.
Tot deze handhavingstaak behoort ook een goede preventieve aanpak bij de instroom en een
evenwichtige en effectieve controle. De handhaving wordt gecompleteerd door een doeltreffend
stelsel van bestuursrechtelijke en strafrechtelijke sanctiemogelijkheden, waarmee snel, zeker en
adequaat op geconstateerd misbruik wordt gereageerd.


Bij de AI is de opsporing eveneens een sluitstuk van een totaalpakket aan
handhavingsactiviteiten op het terrein van arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen en
arbeidsmarkt. Ofschoon de opsporing, met uitzondering van de taken op het terrein van de
Arbeidsmarkt (Wav-fraude) waar het grotendeels opsporing betreft, gerelateerd aan de andere
activiteiten kwantitatief gering is, is het een essentieel deel in de handhavingsketen.


1.4 Bijzondere thema's in de opsporing 



Realisering van de beleidsdoelstellingen op het terrein van de sociale zekerheidswetgeving
vereist een gezamenlijke inspanning van het Ministerie van SZW, de organisaties en het OM. In
het Handhavingsprogramma 2003-2006, wordt een aantal centrale handhavingsthema's
benoemd: 



Inhoudelijke prioriteiten in de fraudebestrijding 

·  Aanpak identiteitsfraude 

·  Terugdringen zwarte fraude 

·  Internationale fraudebestrijding 



In het Opsporingbeleidsplan SZW voor het jaar 2003 zijn deze thema's verder uitgewerkt.

---




 



1.5 Bijzondere gemeenschappelijke projecten 



De fraudesignalen en de processen-verbaal die voortkomen uit projecten, zoals de Regionale
Interdisciplinaire Fraudeteams en de interventieteams zoals het Bouw Interventie Team,
Confectie Interventie Team en Westland Interventie Team, waarbij een aantal organisaties
binnen het SZW domein gemeenschappelijke teams vormen, worden binnen de eigen
organisaties en het OM zoveel mogelijk met voorrang afgehandeld.


Naast de afspraken in dit handhavingsarrangement kunnen voor vervolging van die zaken die
voortvloeien uit een projectmatige aanpak, indien nodig, aparte aanvullende afspraken met het
OM worden gemaakt. Deze mogelijkheid om aanvullende afspraken met het OM te maken geldt
eveneens voor grote onderzoeken en/of onderzoeken met grote aantallen verdachten.


1.6 Verschillende overlegstructuren 



Het departementaal driehoeksoverleg is een overleg op DG, PG en hoofddirecteurenniveau. Zij
komt twee maal per jaar bijeen om de rapportage en voortgang te bespreken en om het nieuwe
Handhavingsarrangement en Opsporingsbeleidsplan te accorderen.


Het driehoeksoverleg SZW-OM komt ongeveer vier maal per jaar bijeen en is het voorportaal
van het departementaal driehoeksoverleg en bestaat naast het BOB uit vertegenwoordigers van
de organisaties, de SIOD, het OM en het Ministerie van Justitie.
In dit overleg wordt de voorgang van het Opsporingsbeleidsplan en Handhavingsarrangement
besproken en kunnen problemen op het opsporingsterrein aan de orde komen.


Het netwerkoverleg opsporing werkt mee aan het tot stand komen van het
handhavingsarrangement en opsporingsbeleidsplan. Het netwerkoverleg bestaat, naast
medewerkers van het BOB, uit medewerkers van de organisaties, de SIOD en het OM. In dit
overleg kunnen ook de actualiteiten en andere acties aan de orde komen. Tevens wordt in dit
overleg het driehoeksoverleg voorbereid. 



Naast het driehoeksoverleg vindt op regelmatige basis overleg plaats tussen het OM en de AI
over beleidsmatige aangelegenheden op het gebied van de Arbeidsomstandighedenwet, de
Arbeidstijdenwet en de Wet arbeid vreemdelingen. 



1.7 Looptijd en procedure van het handhavingsarrangement


Het Handhavingsarrangement heeft in principe de looptijd van één jaar. Het BOB zal in 2003
monitoren in hoeverre de prognose van aantallen processen-verbaal en de termijnen worden
gehaald. 

De mogelijke ontwikkeling van nieuwe samenwerkingsverbanden kan leiden tot bijstelling van
in het arrangement opgenomen aantallen en beleidsprioriteiten
7 




 



1.8 Monitoring van het handhavingsarrangement en gegevensuitvraag


De resultaten van  dit handhavingsarrangement worden door het BOB in een tussentijdse
rapportage en in een integrale jaarlijkse rapportage neergelegd.
De afspraken in het Handhavingsarrangement worden gemonitord door het BOB. Halfjaarlijks
wordt de organisaties gevraagd te rapporteren over de naleving van de kwalitatieve en
kwantitatieve afspraken. Van belang is dat vooraf duidelijk is welke informatie wordt
gevraagd, op welke termijn en in welke vorm deze moet worden aangeleverd. Het BOB zal
hiervoor in 2003 een voorstel ontwikkelen. Van belang is enerzijds dat het beslag op de
beschikbare capaciteit bij de organisaties zo klein mogelijk is. Anderzijds moet de
aangeleverde informatie adequaat te verwerken zijn, zodat alle betrokkenen zo snel mogelijk
kunnen bijsturen. 



8 




 



Afspraken per organisatie en de bijzondere opsporingsdienst
SIOD. 



9 




 



2 UWV 



2.1 Taakomschrijving 



UWV geeft als gevolg van artikel 30 van de Wet structuur werk en inkomen, zover van belang,
uitvoering aan onder andere de volgende wettelijke regelingen:
·  wettelijke arbeidsongeschiktheidsregelingen;
·  wettelijke werkloosheidverzekering; 

·  wettelijke ziekengeldverzekering; 

·  Tijdelijke wet beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheidscriteria;
·  Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten;
·  Toeslagenwet; 

·  Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten;
·  Alle wettelijke, ministeriële en overige regelingen, die voorheen door de
uitvoeringsinstellingen werden uitgevoerd.


2.2 Handhavingsbeleid 



In Kompas 2005 heeft UWV aangegeven dat handhaving een kernactiviteit is, die de UWV-
strategie `geen uitkering, tenzij' moet versterken. Een nadere uitwerking van de aandacht die
UWV aan handhaving wenst te schenken vindt plaats in het Jaarplan 2003 UWV en het
Meerjarenkader Handhaving 2003-2005. Beide documenten worden eind 2002 vastgesteld.


Hiernaast zijn ook de aanbevolen verbeteracties uit de Rechtmatigheidsrapportage over het jaar
2001 van de Inspectie Werk en Inkomen richtinggevend voor de vraag aan welke specifieke
handhavingsonderdelen extra aandacht moet worden geschonken.


Het handhavingsbeleid van UWV is gericht op het bevorderen van spontane naleving van regels
en het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik van de sv-wetten, waarbij de nadruk ligt
op het voorkomen hiervan, de preventieve handhaving. UWV gaat er van uit dat vrijwillige
naleving beter is dan afgedwongen handhaving. Niet-naleving moet door controle zo snel
mogelijk gedetecteerd worden. Dit rendeert niet alleen door beperking van de schade, maar
leidt bovendien tot een hogere vrijwillige bereidheid tot naleving. Opsporing moet duidelijk
maken dat regelovertreding niet acceptabel is en niet loont. Een als hoog ervaren pakkans leidt
eveneens tot een hogere bereidheid tot naleving. 



2.3 Positionering en capaciteit van de opsporing 



De opsporingsfunctionarissen van UWV zijn werkzaam binnen het directoraat Bijzonder
Onderzoek. De feitelijke werkzaamheden vinden plaats in vijf regio's. Voor de
opsporingsfunctionarissen die in een projectvorm hun werkzaamheden verrichten vindt binnen
de    afdeling   Bijzonder    Onderzoek     een   aparte  aansturing    plaats  in   de   Unit
Samenwerkingsprojecten. Dit geldt ook voor de intake, de analyse en de registratie van de
fraudesignalen. Op 1 januari 2003 zijn binnen UWV 348 functionarissen met
opsporingsbevoegdheid werkzaam. 

10 




 



2.4     Kwalitatieve afspraken 



Criminaliteitsbeeld/risicoanalyses 

Naast reguliere aanvangs- en voortgangscontroles vinden bijzondere controles plaats. Deze
bestaan uit een specifieke wijze van controleren dan wel een controle van een specifieke
doelgroep. Deze bijzondere controles en ook opsporingsonderzoeken worden geïnitieerd door
in- en externe tips, gegevens- en bestandsvergelijkingen en door risicoanalyse. Voornamelijk
deze laatste methode maakt het mogelijk om risico's te selecteren en hier de meest gepaste
wijze van controle of opsporing op toe te passen. Deze risicoanalyse en -selectie wordt zowel
in de uitkeringsverstrekkende als de premie-innende taak van UWV toegepast.


Selectie en prioritering van fraudesignaal 

UWV ontvangt vanuit verschillende bronnen signalen van vermoedelijke fraude. UWV
selecteert en prioriteert de ontvangen fraudesignalen op basis van relevante en zakelijk
toetsbare criteria. De selectie en prioriteitstelling van het fraudesignaal werknemersfraude
wordt, op verzoek van het OM, door UWV inzichtelijk gemaakt. UWV is een werkgroep gestart
die in 2003 die selectie en prioriteitstelling van signalen van werknemersfraude van de oude
uitvoeringsinstellingen zal stroomlijnen tot één nieuwe werkwijze. In 2001 is het stellen van
prioriteiten in de onderzoekswaardige fraudesignalen werkgeversfraude al gerealiseerd.


Het streven bij de inzet van middelen en personele capaciteit van Bijzonder Onderzoek van
UWV is er op gericht volgens de navolgende indicatieve lijst van criteria prioriteiten te stellen.
Dit alles voor zover mogelijkheden aanwezig zijn om dit voorafgaande aan een strafrechtelijk
onderzoek door het OM vast te stellen: 



·  Lopende uitkering gaat voor al beëindigde uitkering;
·  Signalen of aanwijzingen  met het vermoedelijk hoogste benadelingsbedrag;
·  Strafrechtelijke opsporing en afdoening van niet administratief traceerbare fraude
(zwarte fraude) hebben prioriteit boven opsporing en afdoening van administratief
traceerbare fraude  (witte fraude); 

·  Fraude met, of misbruik van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen geniet prioriteit boven
fraude met of misbruik van werkloosheidsuitkeringen.


In die gevallen waarin na veredeling en selectie een fraudesignaal strafrechtelijk
onderzoekswaardig is bevonden, wordt binnen 3 maanden na dit tijdstip het strafrechtelijk
opsporingsonderzoek daadwerkelijk gestart. 



Afspraken ten aanzien van het fraudeonderzoek/rechercheplan
In de strafrechtelijke onderzoeken waar de daadwerkelijke (bege)leiding van de officier van
justitie vereist is, wordt in het zaaksoverleg met het lokale OM, een gezamenlijk besluit tot
strafrechtelijke aanpak genomen. Hiertoe wordt eventueel in grotere of omvangrijke zaken een
rechercheplan opgesteld. De resultaten van opsporingsonderzoeken worden weergegeven in een
proces-verbaal dat na afronding wordt ingediend bij de officier van justitie.

---




 



Nadat een strafrechtelijk opsporingsonderzoek is afgerond, streeft UWV er naar binnen 3
maanden na de laatste onderzoekshandeling of het verhoor van verdachte het proces-verbaal in
te leveren bij de betreffende officier van justitie. Bij werknemersfraude op het gebied van
arbeidsongeschiktheid geldt een termijn van 6 maanden.


Wijze van indienen PV inclusief standaard PV en termijnen
UWV zal voor de afhandeling van uitkeringsfraude gebruik maken van een standaard proces-
verbaal, proces-verbaal van ambtshandelingen, schadeberekening, tijdbalk en toelichting op de
uitvoering sociale verzekeringen, zoals is neergelegd in de Lisv mededeling 00.089. De officier
van justitie beoordeelt vervolgens  - met inachtneming van de voorschriften in de in dit
arrangement genoemde richtlijn en aanwijzing  - of al dan niet overgegaan zal worden tot
strafrechtelijke vervolging. 



Indien in een zaak wordt afgezien van strafrechtelijke vervolging deelt de officier van justitie
deze beslissing gemotiveerd mede aan UWV. Nadat de rechter in eerste instantie over een zaak
heeft beslist zal het OM er zorg voor dragen dat het afloopbericht met vermelding van de
uitspraak van de rechter zo spoedig mogelijk aan UWV wordt toegezonden.


In hun onderlinge correspondentie maken UWV en het OM gebruik van een aantal
gestandaardiseerde documenten. Door middel van Lisv mededeling 01.068 zijn de geleidelijst
processen-verbaal misdrijven, verzoek gebruik voor administratief onderzoek, verzoek
informatie vervolging van verdachte, verzoek informatie afloop vervolging verdachte en
informatie ten behoeve van zitting Openbaar Ministerie gestandaardiseerd.


Afhandeling van sepotzaken 

Na ontvangst van de mededeling van de officier van justitie dat afgezien wordt van
strafrechtelijke vervolging zorgt UWV ervoor dat, indien en voor zover dit wettelijk mogelijk
is, alsnog tot bestuursrechtelijke afdoening wordt overgegaan.


2.5 Kwantitatieve afspraken 



Prognose aantallen processen-verbaal 

De in de tabellen opgenomen cijfers betreffen de prognose van de aantallen aan te leveren
processen-verbaal werknemers- en werkgeversfraude van UWV aan het OM.
12 




 



PROCESSEN-VERBAAL WERKNEMERSFRAUDE 

Arrondissement 

Alkmaar             38 

Almelo              24 

Amsterdam           60 

Arnhem              65 

Assen               22 

Breda               57 

Den Bosch           32 

Den Haag            55 

Dordrecht           18 

Groningen           25 

Haarlem             34 

Leeuwarden          32 

Maastricht          14 

Middelburg          12 

Roermond            20 

Rotterdam           65 

Utrecht             40 

Zutphen             14 

Zwolle              22 

Totaal              649 



PROCESSEN-VERBAAL WERKGEVERSFRAUDE 

Arrondissement 

Alkmaar             11 

Almelo              8 

Amsterdam           25 

Arnhem              11 

Assen               7 

Breda               18 

Den Bosch           10 

Den Haag            23 

Dordrecht           9 

Groningen           17 

Haarlem             9 

Leeuwarden          5 

Maastricht          4 

Middelburg          6 

Roermond            10 

Rotterdam           22 

Utrecht             6 

Zutphen             9 

Zwolle              10 

Totaal              220 

13 




 



14 




 

3.  SVB 



3.1 Taakomschrijving 



De SVB heeft tot taak het uitvoeren van de volgende SV wetten:
·  Algemene Ouderdomswet (AOW); 

·  Algemene Nabestaandenwet (Anw) en 

·  Algemene Kinderbijslagwet (AKW). 

Naast deze sociale verzekeringswetten voert de SVB nog enkele andere regelingen uit, namelijk
de: 

·  Remigratiewet; 

·  Regeling persoonsgebonden budget (PGB): 

·  Regeling tegemoetkoming onderhoudskosten thuiswonende gehandicapte kinderen
(TOG);   Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers;
·  Tijdelijke regeling tegemoetkoming verhuiskosten Antillianen en
·  Bijdrageregeling     van   het     Fonds    Voortzetting   Pensioenverzekering        (FVP-
bijdrageregeling). 

Voor dit Handhavingsarrangement zijn alleen de uitvoering en handhaving van drie SV- wetten
van belang. 



3.2 Handhavingsbeleid 



De SVB is verantwoordelijk voor de handhaving van bovengenoemde SV wetten en rapporteert
jaarlijks in de handhavingsrapportage over haar handhavingsactiviteiten aan de staatssecretaris.
De handhavingsrapportage van de SVB bevat naast het handhavingsbeleidskader een
gedetailleerd overzicht van de resultaten van de handhavingsactiviteiten die uit het beleid
voortvloeien evenals de voor komende jaren te verrichten activiteiten.


Het handhavingsproces is bij de SVB voor een belangrijk deel een administratief proces.
Fraude wordt zoveel als mogelijk voorkomen door een goede voorlichting aan
uitkeringsgerechtigden evenals door aanvangscontroles en  ­verificaties van gegevens bij de
aanvraag om een uitkering. Vervolgens controleert de SVB jaarlijks dergelijke gegevens. Die
aanvangs- en voortgangscontroles zijn voornamelijk gericht op het minimaliseren van de
handhavingsrisico's die op basis van risicoanalyses en signalen vanuit de uitvoeringspraktijk
zijn onderkend. De controles hebben tot doel de juistheid van de bij de SVB aanwezige en door
de klant verstrekte gegevens vast te stellen en zo mogelijk bij andere instanties te verifiëren. De
controles omvatten onder andere: 

·  een jaarlijkse controle op het inkomen door middel van onder andere gegevensuitwisseling
met de Belastingdienst (AOW en Anw); 

·  een check op samenwonen bij de Gemeentelijke basisadministratie (AOW en Anw);
·  uitwisseling van gegevens over het volgen van onderwijs van kinderen met de IB-groep
(AKW); 

·  gegevensuitwisseling met instanties in de buurlanden over grensarbeiders (AKW);
·  controle op AKW-verzekering van personen met gezin/kinderen in het buitenland
("presentatieplicht-AKW"); 

·  diverse steekproefonderzoeken in het buitenland door de Nederlandse sociaal attachés in
Turkije en Marokko. 



Hoewel dat niet de eerste doelstelling is genereren deze controleactiviteiten ook
15



 

fraudesignalen. Daarnaast heeft de fraudealertheid van de medewerkers tot gevolg dat een
belangrijk deel van de fraudesignalen direct uit die gevalsbehandeling voortkomt.
In het kader van de Wet beperking export uitkeringen verricht de SVB ook controles in andere
landen dan Turkije en Marokko, onder andere door middel van een Controle Team Buitenland
(CTB) dat klanten en instanties in het buitenland bezoekt.
Tot slot participeert de SVB ook, ten behoeve van de bestrijding van identiteitsfraude, in de
door het ministerie van BZK geïnitieerde activiteiten om te komen tot een landelijke database
van buitenlandse brondocumenten. 



3.3 Positionering en capaciteit van de opsporing 



Voor de strafrechtelijke opsporing beschikt de SVB over 57 fte aan buitengewone
opsporingsambtenaren (sociaal rechercheurs). Boven het voornoemde aantal fte's aan sociaal
rechercheurs is een overhead van 3 regioteamleiders, 1 algemeen stafmedewerker en 1
afdelingshoofd voor opsporing ingezet. De sociaal rechercheurs zijn werkzaam op de negen
regionale vestigingen van de SVB. Sinds 1 november 2002 is de opsporingstaak niet meer een
verantwoordelijkheid van het management van de vestigingen maar van een centrale afdeling
Opsporing. De sociaal rechercheurs zijn gepositioneerd binnen deze afdeling en worden
aangestuurd door drie regioteamleiders van deze afdeling. Zij blijven echter wel feitelijk hun
werk doen op de regionale vestigingen. Met deze aanpassingen beoogt de SVB kwaliteit en
kwantiteit van de opsporing te verbeteren. Tevens sluit de nieuwe organisatie beter aan bij de
opzet van de andere opsporingsinstanties en dit zal de samenwerking met deze instanties
vergemakkelijken. 



3.4 Kwalitatieve afspraken 



Criminaliteitsbeeld/risicoanalyses 

De SVB maakt risicoanalyses en actualiseert deze jaarlijks. Hierop zijn specifieke extra
controles gebaseerd. Naast de fraudealertheid van medewerkers en externe fraudetips van
instanties en individuele personen komen de door de SVB gesignaleerde fraudegevallen voort
uit dergelijke extra controles. 



In 2003 zal de SVB naar aanleiding van een pilotonderzoek nader onderzoek verrichten naar
kinderen waarvoor mogelijk ten onrechte kinderbijslag wordt betaald. Het verblijf in het
buitenland van deze kinderen is vaak niet in de GBA geregistreerd, waardoor de SVB niet van
de gewijzigde woonplaats op de hoogte is gesteld Dit onderzoek zal in samenwerking tussen de
administratieve uitvoering en de sociaal rechercheurs verricht worden en de verwachting is dat
hierdoor ook daadwerkelijk een aantal fraudezaken wordt gesignaleerd en opgepakt.


Wat betreft de "criminele kaart" bij de door de SVB uitgevoerde volksverzekeringen (AOW,
Anw en AKW), heeft de SVB in 2001 een onderzoek verricht naar het daderprofiel van
personen die frauderen met de volksverzekeringen. Het doel van dit onderzoek was een beeld te
krijgen van typering en beweegredenen van deze fraudeurs en van de oorzaken van de
desbetreffende fraudes. Het onderzoek heeft geen daderprofiel opgeleverd in de zin dat de
kenmerken van de fraudeurs zouden afwijken van die van de "gemiddelde" AOW'er, Anw'er
en AKW-gerechtigde. Wel is uit het onderzoek gebleken dat een nog intensievere preventieve
voorlichting aan klanten op vooral het fraudegevoelige samenwoon-begrip nodig is.
16 




 



Selectie en prioritering van fraudesignaal 

De SVB neemt fraudesignalen in behandeling op basis van prioritering naar omvang van het
fraudebedrag. Afwijking hiervan is mogelijk in overleg tussen de betrokken SVB-vestiging en
de bevoegde officier van justitie. Die afwijking kan onder andere gebaseerd worden op de
ernst van de normovertreding, overtreding van meerdere normen of wetten, samenspanning,
principieel belang van de zaak. 

In de afgelopen jaren konden niet alle aangedragen fraudesignalen door de sociaal rechercheurs
in behandeling worden genomen. De aan de administratie teruggegeven zaken werden uiteraard
wel administratief gesanctioneerd door terugvordering en het opleggen van een boete. Met de
eerdergenoemde organisatorische aanpassing van de opsporing bij de SVB beoogt de SVB
uiteindelijk te komen tot een situatie waarin alle fraudesignalen in behandeling worden
genomen en alle zaken die voor opsporing in aanmerking komen ook daadwerkelijk opgepakt
worden. 



De SVB beoordeelt een fraudesignaal binnen 3 maanden na binnenkomst op
onderzoekswaardigheid. Binnen 6 maanden na prioritering wordt een opsporingsonderzoek
gestart. Als deze termijn van in totaal 9 maanden wordt overschreden, wordt in overleg met de
officier van justitie bepaald of deze zaken nog voor strafrechtelijke afdoening in aanmerking
komen. Hierbij wordt gekeken naar de ouderdom van het fraudesignaal en de hoogte van het
schadebedrag. Als van opsporing en vervolging wordt afgezien, kunnen deze zaken alsnog
administratief worden afgedaan. 



Afspraken ten aanzien van het fraudeonderzoek/rechercheplan
De SVB registreert de voor vooronderzoek c.q. opsporingsonderzoek in aanmerking komende
gevallen in het zogeheten Frauderegistratiesysteem SVB (FRES). Dit systeem faciliteert de
prioritering van de geregistreerde gevallen op basis van de hoogte van het fraudebedrag,
conform de Aanwijzing sociale zekerheidsfraude van het OM. FRES genereert tevens een
standaard proces-verbaal, dat op basis van de OM-richtlijnen tot stand is gebracht. Jaarlijks
vindt actualisering van het systeem plaats, onder andere naar aanleiding van wijzigingen in wet-
en regelgeving. 



Wijze van indienen PV inclusief standaard PV en termijnen
Na afronding van het opsporingsonderzoek worden de processen-verbaal, die qua opzet en
indeling een gestandaardiseerde vorm hebben, ingediend bij het OM. De officier van justitie
beoordeelt vervolgens of al dan niet zal worden overgegaan tot strafrechtelijke vervolging. Bij
grotere en complexe zaken wordt vooraf overleg gepleegd met het OM. Het onderzoek wordt
dan gevoerd aan de hand van een door de sociaal rechercheur opgesteld en door het OM
geaccordeerd rechercheplan. 

Nadat een strafrechtelijk opsporingsonderzoek is afgerond, streeft de SVB er naar binnen 1
maand na de laatste onderzoekshandeling of het verhoor van verdachte het proces-verbaal in te
leveren bij de desbetreffende officier van justitie.
17



 



Afhandeling van sepotzaken 

In gevallen waarin na het opsporingsonderzoek geen aangifte wordt gedaan, of wel aangifte
wordt gedaan maar deze niet tot vervolging door de officier van justitie heef geleid, wordt
eventueel, als vaststaat dat er wel sprake is geweest van onrechtmatig gedrag van de betrokken
persoon, een administratieve sanctie opgelegd. Vanaf het jaar 2002 registreert de SVB in zijn
frauderegistratiesysteem of een dergelijke sanctie is opgelegd.
Met deze maatregel wordt bewaakt dat niet verzuimd wordt een dergelijke sanctie op te leggen.
Vanaf 2001 wordt jaarlijks in de tweede helft van het jaar onderzocht of in de gevallen die het
voorafgaande jaar zijn afgerond, een sanctie is opgelegd.
Op basis van de in 2002 daartoe gemaakte afspraken, zal de SVB in 2003, samen met het OM,
streven naar een verbetering van de terugmelding van oorzaken van sepots en, op basis daarvan,
het waar mogelijk wegnemen van die oorzaken. Het doel hiervan is het aantal sepots te
minimaliseren, zodat de opsporing door de SVB een optimale effectiviteit kan bereiken.


3.5 Kwantitatieve afspraken 



Prognose aantallen processen-verbaal 

De prognose van de in 2003 aan te leveren aantallen processen-verbaal en zaken is gebaseerd
op de ervaringscijfers betreffende het eerste halfjaar van 2002 evenals op de in 2003 door de
SVB te verrichten administratieve handhavingsactiviteiten. Tevens wordt rekening gehouden
met een verhoging van het aantal in behandeling te nemen fraudesignalen door de verbeteringen
in de organisatie van de opsporing die de SVB in 2002 heeft gerealiseerd.


In 2003 zal de SVB processen­verbaal indienen betreffende 475 personen en 310 zaken.
Het aantal personen is aanmerkelijk hoger dan het aantal zaken. Dit wordt veroorzaakt doordat
fraudezaken met de Anw en AOW veelal samenwonen betreffen. Bij deze zaken zijn in veel
gevallen twee partners als verdachte aan te merken.
Het Openbaar Ministerie zal deze alle in behandeling nemen. De verdeling hiervan is per
arrondissementsparket, per SVB-opsporingsregio en per SVB-vestiging als volgt:


18



 



SVB-            SVB-             Arrondisse-     Aangifte  Per SVB-Vestiging
Regio           Vestiging        ment 

Opsporing 

Pers.      Zaak


Noord-West      Utrecht       Amsterdam         8         45         29
Arnhem            1
Dordrecht         1
Utrecht         35
Zaanstad      Alkmaar         13          77         50
Amsterdam       55
Haarlem           9
Leiden        Den Haag        30          52         34
Haarlem         22
Noord-Oost      Deventer      Almelo          24          47         31
Arnhem            9
Zutphen           4
Zwolle          10
Groningen     Assen           13          55         36
Groningen       19
Leeuwarden      19
Zwolle            4
Nijmegen      Arnhem          15          46         30
Breda             6
Den Bosch       14
Roermond          8
Zutphen           3
Zuid-           Breda         Breda           24          47         31
West                          Dordrecht         5
Middelburg        9
Den Bosch         9
Rotterdam     Dordrecht       13          68         44
Den Haag          8
Rotterdam       47
Roermond      Den Bosch       15          38         25
Maastricht      18
Roermond          5
Totaal                                    475        310


19 




 



Uitsplitsing naar wet/aantal personen en/of thema's
Voor 2003 wordt afgesproken uit te gaan van de verdeling over wetten en elementen die in de
eerste helft van 2002 gerealiseerd is. Omdat het echter de nadrukkelijke ambitie van de SVB is
om ook een substantieel aantal AKW-fraudes strafrechtelijk af te doen, wil de SVB in 2003 wat
meer dan het relatief lage in 2002 gerealiseerde percentage van 7% aan AKW-zaken, namelijk
ongeveer 10%, oppakken. Dat leidt tot de volgende kwalitatieve invulling van de totale
aantallen aangiften voor 2003: 



Verdeling aantal processen-verbaal  resp. zaken per wet


Wet        Prognose  Realisatie%  Prognose  % 2003            % 2003