Rijksuniversiteit Groningen
26 feb 2003
Nummer 20 26 februari 2003
Veel astmapatiëntjes overdag moe door nachtelijke benauwdheid
Artsen hanteren de richtlijn dat 's nachts door hoesten en/of
benauwdheid wakker worden duidt op een ernstige vorm van astma. Uit
onderzoek van kinderlongarts Anneke Landstra blijkt dat ruim een
derde van de astmapatiëntjes overdag vermoeid is door de
nachtelijke klachten. Bij kinderen jonger dan vier jaar is volgens
de Landstra voorzichtigheid geboden bij het hanteren van de
richtlijn. Zij ontdekte dat peuters met en zonder astma ongeveer
even vaak wakker worden door hoesten. Landstra promoveert op 10
maart 2003 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Hangerig
Peuters zonder astma
Cortisol
Effect van medicatie
Curriculum vitae
Noot voor de pers
Het onderzoek toont aan dat het hormoon cortisol een belangrijke
rol speelt in het ontstaan van nachtelijk astma. Nachtelijk astma
wordt volgens de huidige richtlijnen beschouwd als de uiting van
een ernstige vorm van de ziekte. Het stellen van de juiste diagnose
is van groot belang omdat mild astma een andere behandeling vereist
dan ernstig astma.
Hangerig
Zo'n 35 procent van de kinderen die 's nachts vaak wakker worden
omdat ze benauwd zijn en/of moeten hoesten, voelt zich daardoor
overdag vermoeid. De jonge kinderen zijn hangerig of hebben geen
zin in spelen. De oudere kinderen kunnen zich slecht concentreren
en zeggen zich moe te voelen op school. Artsen moeten hier alert op
zijn, zegt de promovenda. Slechts een derde van de ouders meldt het
's nachts wakker worden door hoesten en/of benauwdheid uit
zichzelf. Vermoedelijk zijn de meeste ouders eraan gewend en weten
ze niet dat dit kan duiden op een ernstigere vorm van astma. Het is
voor een goede behandeling van groot belang dat de arts dit wel
boven tafel krijgt.
Peuters zonder astma
Het stellen van de diagnose astma gebeurt op basis van de klachten,
zoals hoesten, kortademigheid bij inspanning,
benauwdheidsaanvallen, piepen en een benauwd gevoel bij het wakker
worden. Landstra stelt dat voorzichtigheid geboden is bij jonge
kinderen, omdat 's nachts hoesten evenveel blijkt voor te komen bij
astmapatiëntjes als bij gezonde kinderen onder de vier jaar. Bij de
peuters zonder astma kan de oorzaak van het benauwd wakker worden
bijvoorbeeld verkoudheid zijn of een virusinfectie, of het ligt aan
de neusamandelen. Als oudere kinderen veel 's nachts wakker worden
met luchtwegklachten is de diagnose astma meestal wel terecht.
Cortisol
Landstra ontdekte dat het bijnierhormoon cortisol, dat
ontstekingsprocessen remt, een rol speelt bij nachtelijk astma. Het
blijkt dat astmapatiëntjes gedurende het hele etmaal een lager
cortisolniveau hebben dan gezonde kinderen en kinderen met minder
ernstig astma. Rond middernacht is het niveau het laagst. De
aanvulling van dit lage cortisolniveau met synthetisch cortisol
(hydrocortison) gedurende 24 uur via een infuus blijkt de
longfunctie bij met name ernstig astma te verbeteren. Deze manier
is uiteraard geen toepasbare klinische behandeling. In de huidige
astmabehandeling worden ontstekingsremmers voor de luchtweg op
grote schaal toegepast door middel van inhalatie. In toekomst moet
verder onderzocht worden wat de precieze oorzaak is van de lagere
cortisolproductie bij astmapatiënten.
Effect van medicatie
Op de lange termijn blijkt de behandeling van astma met medicijnen
effect te hebben. Bij een een aantal kinderen uit haar onderzoek,
bekeek Landstra na zeven jaar hoe het is met de nachtelijke
luchtwegklachten en de longfunctie. Veel astmapatiënten gebruiken
luchtwegverwijders en ontstekingsremmers, ofwel
inhalatiecorticosteroïden. Het blijkt dat de longfunctie van de
kinderen die de gehele periode inhalatiecorticosteroïden hebben
gebruikt, beter is. Verder blijken de nachtelijke luchtwegklachten
bij alle kinderen af te nemen naarmate ze ouder worden.
Curriculum vitae
Anneke Landstra (Alkmaar, 1961) studeerde geneeskunde aan de Vrij
Universiteit Amsterdam. Ze verrichtte haar promotieonderzoek bij de
onderafdeling Kinderlongziekten van de vakgroep Kindergeneeskunde
van het Academisch Ziekenhuis Groningen. Het Nederlands Astma Fonds
financierde het onderzoek. Landstra promoveert tot doctor in de
medische wetenschappen bij prof. dr. W.M.C. van Aalderen en prof.
dr. D.S. Postma. De titel van haar proefschrift luidt: Role of
serum cortisol in children with asthma, ISBN 90-367-1782-5, Ponsen
en Looyen, Wageningen. Momenteel is Landstra kinderarts-pulmonoloog
in Ziekenhuis Rijnstate te Arnhem.
Noot voor de pers
Voor nadere informatie: drs. A.M. Landstra, tel. (026)378 61 20 of
(026)378 88 88, zoemer 3186 (werk).