Ingezonden persbericht
Persbericht
Emil Nolde: Pionier van het Expressionisme
Gemeentemuseum Den Haag
8 maart t/m 1 juni 2003
Het Gemeentemuseum Den Haag presenteert vanaf 8 maart een unieke tentoonstelling van de Duitse expressionist Emil Nolde (1867-1956) - één van de belangrijkste Duitse kunstenaars van de vorige eeuw. Zijn werk uit de periode 1905-1913 staat centraal en wordt gepresenteerd in relatie tot werk van andere kunstenaars, waarmee een beeld wordt gegeven van het artistieke klimaat aan het begin van de 20e eeuw. Naast het werk van Nolde zijn topstukken te zien van onder meer Goya, Van Gogh, Munch, Ensor en Klee, evenals van 'Brücke'-leden Kirchner, Heckel, Pechstein en Schmidt-Rottluff.
De jaren 1905-1913 zijn een cruciale periode in Noldes werk. Het uitgaansleven van Berlijn, de omgeving van zijn woonplaats Seebüll, kleurige bloemstukken, portretten en bijbelse taferelen zijn geliefde onderwerpen. Nolde heeft een grote belangstelling voor het werk van andere kunstenaars, zowel van een oudere generatie als van tijdgenoten en is op zoek naar een eigen beeldtaal en thematiek. Ook op het technische vlak experimenteerde hij veel. Zo ontstonden in deze jaren naast vele schilderijen - in stijl variërend van een zonnig impressionisme tot een emotioneel geladen expressionisme - de eerste, baanbrekende pogingen op het terrein van de grafiek, waardoor Nolde met recht 'pionier van het expressionisme' kan worden genoemd. Met zijn kleurrijke, in beweeglijke penseelstreken geschilderde doeken was de ruim tien jaar oudere Nolde voor de jonge Brücke-leden een belangrijk voorbeeld bij de zoektocht naar een nieuwe en oorspronkelijke stijl.
Ook op persoonlijk vlak waren het spannende jaren, waarin Nolde aanvankelijk nauwelijks werk verkocht en daardoor vaak in grote armoede leefde. In geen andere fase van zijn leven heeft Nolde in zo sterke mate contact gehad met collega-kunstenaars, galeriehouders, kunsthistorici, verzamelaars en museumdirecteuren, schrijvers, dansers en musici. Dankzij zijn later uitgegeven memoires is het beeld ontstaan van Nolde als een kunstenaar die - in het hoge Noorden van Duitsland - een primitief en teruggetrokken bestaan leidde en zich verre hield van de kunstwereld. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat dit beeld, zeker waar het de jaren 1905-1913 betreft, gerelativeerd moet worden. Zo heeft Nolde in deze periode veel geëxposeerd en is hij nauw betrokken geweest bij diverse groeperingen, waarvan 'Die Brücke' en de 'Berliner Sezession' de bekendste zijn. Zelfs heeft hij met de gedachte gespeeld om zelf een kunstenaarsvereniging in het leven te roepen.
Het Gemeentemuseum heeft als eerste museum in Nederland werk van de Duitse expressionisten verzameld. Dit vond nog vóór de Tweede Wereldoorlog plaats. In de tentoonstelling zijn enkele werken opgenomen uit de eigen collectie, zoals topstukken van Kirchner, Schmidt-Rottluff, Heckel, Pechstein en Ensor. Het is voor het eerst in twintig jaar dat er op deze schaal zoveel werk van Nolde te zien is in Nederland. Bij de tentoonstelling verschijnt een uitgebreide, Nederlandse catalogus (Waanders Uitgevers, ¤ 29,50).
Ingezonden persbericht