Discovery Channel verdiept zich in de geschiedenis en de toekomst van de genetica in DNA: The Promise and the Price
In 1953 tekenden onderzoekers Francis Crick en James Watson voor een buitengewone ontdekking: de structuur van het DNA. Ter ere van het vijftigjarige jubileum van dit bijzondere succes onderzoekt Discovery Channel hoe deze ene ontdekking de hele wereld op zijn kop heeft gezet en wat de toekomst op dit gebied nog voor ons in petto heeft. DNA: The Promise and The Price beleeft Sunday 6 april om 21:00 uur zijn wereldpremière op Discovery Channel. Met behulp van gedramatiseerde reconstructies, interviews met kopstukken uit de wereld van genetisch onderzoek en aangrijpende verhalen uit de praktijk geeft DNA: The Promise and The Price een goed beeld van de ontwikkelingen sinds de wetenschappelijke doorbraak van 1953 en stelt tegelijkertijd een aantal belangrijke vragen aan de orde, die bepalend kunnen zijn voor onze toekomst.
Met de recente bekendmaking van de - veronderstelde - geboorte van de eerste gekloonde mens en de dood van het eerste gekloonde zoogdier, het schaap Dolly, nog vers in het geheugen, werpt DNA: The Promise and the Price een blik in de toekomst van de genetische manipulatie, met alle mogelijkheden en gevaren van dien. Er wordt ruim aandacht besteed aan de ontwikkelingen tot nu toe, maar ook aan de vrijwel ongekende mogelijkheden die in het verschiet liggen. De ontwikkelingen in de genetica worden op de voet gevolgd, van het begin van het spraakmakende Human Genome Project, waarin de sequentie van alle menselijke genen in kaart gebracht is, tot revolutionaire onderzoeken, waardoor zaken als gentherapie, xenotransplantatie, genetisch gemodificeerd voedsel, stamcelonderzoek en klonen in de 21e eeuw de gewoonste zaak van de wereld lijken te worden.
DNA: The Promise and The Price gaat uitgebreid in op al deze ontwikkelingen en de vele ethische dilemma's die ze oproepen. Door gebruikmaking van genetische informatie kan de wetenschap vele levens redden - de genen die verantwoordelijk zijn voor de meest verschrikkelijke ziektes kunnen al in een embryonaal stadium opgespoord worden, en misschien blijkt gentherapie het ultieme middel tegen vele vormen van kanker en allerlei andere aandoeningen te zijn. Toch roepen deze onderzoeken en andere, vergelijkbare procedures een heel fundamentele vraag op. Als je ingrijpt in de meest essentiële, meest individuele eigenschappen; de bron van iemands identiteit en individualiteit, speel je dan eigenlijk niet voor God? Leidt een dergelijke weg niet onherroepelijk naar baby's met voorgeprogrammeerde eigenschappen? En wat zijn de gevaren als we proberen de bron van het menselijk leven zelf te manipuleren?
In deze special komen vele hoofdrolspelers uit de geschiedenis van de genetica aan het woord, zoals Nobelprijswinnaar Sir John Sulston van het Human Genome Project; J. Craig Venter van het bedrijf Celera, dat zich bezighoudt met het commerciële aspect van de sequencing-technologie; Gregory Stock, die ons een toekomst voorspiegelt waarin we onze kinderen op basis van geslacht en lichamelijke kenmerken kunnen 'bestellen'; de vooraanstaande Britse geneticus Stephen Jones, die als dé autoriteit geldt op het gebied van genetische populatiestudies bij mens en dier; en de auteur Jeremy Rifkin, oprichter en president van de Foundation of Economic Trends in Washington DC, die zich inzet voor een verantwoord overheidsbeleid op het gebied van milieu, wetenschap en technologie.
Natuurlijk wordt ook aandacht besteed aan de invloed die de recente wetenschappelijke ontwikkelingen op het persoonlijke leven van een groot aantal mensen heeft gehad. Het eerste kind van Jeff en Gwen Berkowitz uit Boston overleed aan myotone dystrofie toen het nog maar 5 weken oud was. Nu het mogelijk is om in vitro gekweekte embryo's vóór implantatie genetisch te screenen kan voorkomen worden dat een volgende baby dezelfde erfelijke aandoening zal hebben. Maar sommige mensen gaan nog een stapje verder. Jack en Lisa Nash hebben voor in vitro fertilisatie met genetische screening gekozen om een embryo te selecteren dat de perfecte beenmergdonor zou zijn voor hun dochter Molly, die lijdt aan het syndroom van Debré-de Toni-Fanconi. Met deze grensverleggende beslissing heeft het echtpaar zich verzekerd van een zoon die niet belast is met deze dodelijke aandoening, en die bovendien in staat was zijn grote zus van een wisse dood te redden.
Voor anderen betekent genetisch onderzoek een mogelijkheid om een verantwoorde beslissing over hun leven en toekomst te nemen. Wendy Watson wist dat er een erfelijke vorm van borstkanker in haar familie voorkwam, en omdat het destijds nog niet mogelijk was het bewuste gen aan te tonen, besloot ze geen enkel risico te nemen en haar borsten preventief te laten amputeren. Toen de test beschikbaar kwam, liet ze zich alsnog onderzoeken. Ze bleek inderdaad drager van het bewuste borstkankergen te zijn. Haar dochter staat nu voor dezelfde keuze: laten testen of niet, en, als ze drager is, preventief amputeren of niet.
Naast deze interviews en levensverhalen wordt ook aandacht besteed aan de resultaten van een speciaal voor dit programma gehouden internationale enquête, waarin mensen overal ter wereld gevraagd werd hoe zij over genetisch onderzoek en gentechnologie denken.
###
Aanvullende informatie voor de redactie:
Discovery Networks Europe (DNE) is in 1989 gelanceerd en telt nu ruim 100 miljoen abonnees. DNE biedt kijkers in totaal negen verschillende kanalen aan in 51 landen in Europa, het Midden Oosten en Afrika. De programma's worden vertaald in 20 verschillende talen en uitgezonden volgens 6 verschillende uitzendschema's.
Het moederbedrijf van DNE, Discovery Communications Inc., is 's werelds grootste producent van documentair film- en entertainmentmateriaal. Het bedrijf is in 1985 in de VS opgericht en is inmiddels actief in 155 landen en regio's, met ruim 700 miljoen abonnees en 14 verschillende merken. Discovery Communications Inc. is een private onderneming.
Meer informatie & beeldmateriaal:
Monogram Communication Strategies (MCS) - Marguérite van der Heyden, Tel.: 023 - 562 82 08; Fax: 023 - 5651724
Email: margueritevdh@monogram.nl - www.mcsonline.nl - http://www.press.discovery.c
DNA: THE PROMISE AND THE PRICE
MIJLPALEN IN DE GESCHIEDENIS
1869: Johann Friedrich Miescher ontdekt in de kern van menselijke witte bloedlichaampjes een zwak zure stof, waarvan de functie niet duidelijk is. Deze stof wordt later gedefinieerd als desoxyribonucleïnezuur, oftewel DNA.
1912: De natuurkundige Sir William Henry Bragg en zijn zoon, Sir William Lawrence Bragg, ontdekken dat, aan de hand van hun röntgendiffractiepatronen, de atoomstructuur van kristallen bepaald kan worden. Dit wetenschappelijke instrument biedt Watson en Crick de mogelijkheid de structuur van DNA te bepalen.
1924: Uit microscopisch onderzoek met behulp van kleurtechnieken die DNA en eiwitten aantonen blijkt dat beide stoffen in chromosomen voorkomen.
1928: De Britse schoolarts Franklin Griffith ontdekt dat het mogelijk is erfelijke eigenschappen over te dragen van bacteriën die met behulp van hitte gedood zijn op levende bacteriën. Dit fenomeen, dat bekend staat als transformatie, is het eerste bewijs dat erfelijke informatie opgeslagen is in een hitte-resistente chemische stof.
1944: Oswald Avery, Maclyn McCarty en Colin MacLeod stellen vast dat DNA de drager van deze erfelijke eigenschappen is. Hun ontdekking ontmoet echter veel scepsis, omdat de meeste geleerden nog niet willen geloven dat een dergelijk simpel molecuul erfelijk materiaal kan bevatten.
1949: De biochemicus Erwin Chargaff meldt als eerste dat de samenstelling van het DNA specifiek is voor een diersoort en dat zowel de hoeveelheid DNA als de stikstofbasen van soort tot soort verschillen. Chargaff ontdekt ook dat de hoeveelheid adenine in het DNA van willekeurig welke diersoort gelijk is aan de hoeveelheid thymine, en dat hetzelfde opgaat voor de hoeveelheid guanine en cytosine.
2 april 1953: James Watson en Francis Crick othullen in hun publicatie het bestaan van de dubbele helix-structuur van het DNA.
1962: Francis Crick, James Watson en Maurice Wilkins ontvangen de Nobelprijs voor het vaststellen van de moleculaire structuur van DNA.
Begin jaren '70: Uit vergelijking van het menselijk genoom met dat van de chimpansee blijkt dat ze slechts 1,6% van elkaar verschillen. Dat is minder dan bij de meeste nauw verwante, morfologisch bijna identieke soorten, en veel minder dan bij aanverwante diersoorten.
1983: Uit bloedmonsters die door Nancy Wexler bij een groot gezin in Venezuela afgenomen zijn, isoleert James Gusella samen met enkele collega's het gen dat verantwoordelijk is voor de ziekte van Huntington. Ze geven daarmee de aanzet tot de eerste test om een erfelijke ziekte aan te tonen. 1984: Alec Jeffreys ontwikkelt de techniek om een individu aan de hand van zijn DNA-profiel te identificeren, met grote gevolgen voor de forensische wetenschap en het oplossen van vaderschapskwesties.
1989: Als zijn veroordeling wegens verkrachting wordt herroepen op grond van genetisch bewijsmateriaal, wordt de Amerikaan Gary Dotson de eerste verdachte die zijn vijspraak aan de analyse van DNA-sporen te danken heeft.
1990: In de bestseller Jurassic Park, van Michael Crichton, worden dinosaurussen fictief tot leven gebracht door DNA uit prehistorische muggen in barnsteen te isoleren.
1990: Er wordt een begin gemaakt met het Human Genome Project, een internationale poging om het menselijk genoom in kaart te brengen. Doel van het project is alle genen in het menselijk DNA, ongeveer 30.000 in totaal, te bepalen alsmede de 3 miljoen basepaar-sequenties waaruit het menselijk DNA bestaat.
1990: Onderzoekers in het Hammersmith Hospital in Londen slagen er als eerste in, reageerbuisbaby's vóór implantatie in de baarmoeder te screenen op erfelijke afwijkingen.
1994: Onderzoekers lokaliseren het BRCA-1-gen, dat verantwoordelijk is voor bijna 50% van alle gevallen van borstkanker waarbij erfelijkheid een rol speelt.
1994: De langzaam rijpende Flavr Savrtomaat is het eerste genetisch gemanipuleerde voedsel dat goedgekeurd wordt door de Amerikaanse Food and Drug Administration, de FDA.
1997: Het Schotse Roslin Institute meldt de geboorte van het lam Dolly, het eerste uit een volwassen cel gekloonde zoogdier.
1997: Vergelijking van het DNA van 9000 jaar oude menselijke beenderen in het Museum voor Natuurlijke Historie in Londen met het DNA van hedendaagse mensen in het gebied waar deze prehistorische Engelsman destijds opgegraven werd, levert een - levende - rechtstreekse afstammeling van deze 'Cheddar Man' op.
1997: Het Ernest Orlando Lawrence Berkeley National Laboratory in Californië geeft toe in het geheim werknemers op sikkelcelanemie te testen.
1997: Uit DNA-onderzoek op 40.000 jaar oude beenderen van een Neanderthaler blijkt dat in het ontstaan van de moderne mens geen sprake is geweest van vermenging met deze prehistorische mensen.
1997: De science fictionfilm Gattaca - een titel die verwijst naar de afkortingen van de verschillende bouwstenen van DNA - gaat over genetische manipulatie op mensen.
1998: Uit DNA-onderzoek blijkt dat de vlek op de jurk van Monica Lewinsky genetisch materiaal van president Clinton bevat.
1998: Onderzoekers slagen er voor het eerst in de volledige DNA-sequentie van een dier in kaart te brengen. Het gaat hierbij om de rondworm C. elegans.
2000: President Clinton vaardigt een verbod uit op het gebruik van genetische informatie bij sollicitatie-, ontslag- en promotieprocedures.
2000: Het Human Genome Project presenteert haar voorlopige bevindingen: alle 100 biljoen cellen in het menselijk lichaam bevatten ongeveer 3,1 miljard nucleotidestructuren. Aangenomen wordt dat slechts 1% hiervan de transcriptie van erfelijke eigenschappen bevat, verzameld in slechts ongeveer 30.000 genen.
2000: Een partij taco's wordt uit de handel genomen als er sporen van genetisch gemanipuleerde mais in wordt aangetroffen, die alleen voor gebruik in diervoeders is toegelaten.
2002: Rijst is het eerste landbouwprodukt waarvan het genoom ontcijferd wordt.
2002: Onderzoekers, verbonden aan het Australische Museum in Sydney, maken bekend dat ze uit een geconserveerde Tasmaanse tijger intact DNA hebben geïsoleerd. Dit is een eerste stap in een poging een nieuw hoogtepunt in genetisch onderzoek te bereiken, namelijk het klonen van een uitgestorven diersoort.
2003: Een dierenarts laat het schaap Dolly inslapen vanwege een aantal gezondheidsproblemen dat nieuwe vragen oproept over de veiligheidsaspecten van klonen.
Bonvermelding:
www.accessexcellence.org
www.cogweb.ucla.edu
www.usnews.com
###