Ministerie van Buitenlandse Zaken

KV Koenders over mogelijke vestiging van een scheepssloperij voor de kust van Guinee-Bissau

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Binnenhof 4

Den Haag

Directie Sub-Sahara Afrika

Bezuidenhoutseweg 67

Postbus 20061

2500 EB Den Haag

Datum

17 februari, 2003

Behandeld

L.I. van den Broek

Kenmerk

DAF-105/03

Telefoon

070-3484447

Blad

1/8

Fax

070-3486607

Bijlage(n)

E-Mail

louisa-vanden.broek@minbuza.nl

Betreft

Beantwoording vragen van het lid Koenders over de mogelijke vestiging van een scheepssloperij voor de kust van Guinee-Bissau

Zeer geachte Voorzitter,

Graag bied ik u hierbij, mede namens de staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door het lid Koenders over de mogelijke vestiging van een scheepssloperij voor de kust van Guinee-Bissau. Deze vragen werden ingezonden op 28 januari 2003 met kenmerk 2020306280.

De Staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking

A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven

Antwoord van mevrouw Van Ardenne - van der Hoeven, staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, mede namens de heer Van Geel, staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, op vragen van het lid Koenders (PvdA) over de mogelijke vestiging van een scheepssloperij voor de kust van Guinee-Bissau.

Vraag 1
Bent u op de hoogte van de radio-uitzending waarin de Honorair Consul te Bissau 1) spreekt over de vergevorderde plannen van een Spaanse onderneming (DDY te Corunha) om een scheepssloperij te vestigen op een eiland voor de kust van Guinee-Bissau?

Antwoord
Ja.

Vraag 2
Bent u ook op de hoogte van het feit dat in tegenprestatie hiervoor gezondheidsposten en scholen worden beloofd? Hoe verhouden deze beloftes zich tot de Nederlandse en andere internationale activiteiten in Guinee-Bissau op dit terrein?

Antwoord
Het intentieprotocol voor de installatie van een industrieel centrum voor scheepsontmanteling, op 17 oktober 2002 getekend door het Guinee-Bissause Ministerie van Handel, Industrie en Handnijverheid en het Spaanse bedrijf DDY, maakt geen melding van een tegenprestatie in de vorm van gezondheidsposten en scholen. De lokale vertegenwoordiger van DDY heeft, in een interview met de Guinee-Bissause krant "Nó Pintcha" van 19 december 2002, echter wel belangrijke beloftes gedaan. Hij garandeert 300 arbeidsplaatsen met voorzieningen voor behuizing, scholen en een ziekenhuis.

Nederlandse OS-activiteiten ontwikkelen zich binnen het kader van het thema Goed Bestuur, Mensenrechten en Vredesopbouw (GMV). Daarnaast heeft Nederland eind 2002 in het kader van de exitstrategie voor Guinee-Bissau met Euro 2,5 miljoen bijgedragen aan het Nationale Gezondheidsprogramma. Dit programma wordt met behulp van Wereldbankfinanciering voortgezet. De Wereldbank verschaft tevens financiering ten bate van het nationale basisonderwijsprogramma.

Er is geen relatie tussen deze activiteiten en de plannen van de Spaanse onderneming.

Vraag 3
Deelt u de zorgen van vele bij Guinee-Bissau betrokken personen en NGO's dat de komst van een scheepssloperij een ernstige bedreiging vormt voor de ecologisch kwetsbare omgeving, alsook voor de arbeidsomstandigheden van de bevolking?

Antwoord
Een wijze van scheepsslopen, waarbij internationaal aanvaarde en in ontwikkeling zijnde normen niet in acht worden genomen, zou ernstige repercussies kunnen hebben voor de natuurlijke omgeving, het ecologisch evenwicht en de gezondheid van de bevolking.

De Bijagos archipel is een belangrijke overwinteringsplaats voor vogels uit Noord Europa, waaronder Nederland, en er komen met uitsterven bedreigde schildpadden voor. In de Bijagos archipel vormt de visvangst praktisch de enige bron van inkomsten voor de bewoners.

Vraag 4
Is het u ook bekend dat tussen de Bijagos archipel en de Waddenzee een directe relatie bestaat ten aanzien van de instandhouding van de (water) vogelstand? 2)

Antwoord
Een relatie tussen de Bijagos archipel en de Waddenzee voor wat betreft migratorische (water)vogelstand is onder andere aangetoond door onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen waarin is vastgesteld dat miljoenen vogels uit Nederland in de Bijagos archipel overwinteren.

In dit verband is het van belang dat door verschillende landen waaronder Nederland al een aantal jaren wordt samengewerkt in het kader van het African Eurasion Waterfowl Agreement (AEWA). Deze samenwerking vindt plaats tussen landen met wetlands, die op één trekroute liggen. Ten behoeve van de trekroute van Europa naar Afrika wordt financiële steun door Nederland gegeven om de samenwerking betreffende de wetlands te verbeteren.

Vraag 5
Kunt u, eventueel in samenwerking met uw Spaanse collega's, nagaan in hoeverre er contracten over een vrijhandelszone en een scheepssloperij zijn afgesloten met de regering van Guinee-Bissau en of deze contracten in overeenstemming zijn met de OESO-, ILO- en EU-richtlijnen voor multinationale ondernemingen?

Antwoord
Op 17 oktober 2002 is een intentieprotocol voor de installatie van een industrieel centrum voor scheepsontmanteling getekend door het Guinee-Bissause Ministerie van Handel, Industrie en Handnijverheid en het Spaanse bedrijf DDY.

De regering heeft geen inzicht in de inhoud van toekomstige privaatrechtelijke contracten en kan niet beoordelen of en in hoeverre deze in lijn zijn met genoemde internationale richtlijnen. Over deze richtlijnen kan het volgende worden gemeld. Door de ILO wordt gewerkt aan richtlijnen voor het veilig slopen van schepen met het oog op de bescherming van werknemers; vaststelling wordt in april verwacht. Binnen de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) wordt thans gewerkt aan richtlijnen voor reders die hun schip naar de sloop brengen; hopelijk worden deze aan het eind van het jaar vastgesteld. In het kader van het Verdrag van Basel zijn in december 2002 technische richtlijnen voor het milieuhygiënisch verantwoord slopen van schepen op een sloopwerf vastgesteld.

Guinee-Bissau is geen partij bij het Verdrag van Basel inzake het Grensoverschrijdende Transport van Gevaarlijk Afval, de lidstaten van de Europese Unie zijn dit wel. Transport van gevaarlijk afval naar een land met als doel het afval daar op te slaan dan wel te hergebruiken is, tenzij er een bilaterale overeenkomst is, niet toegestaan indien het land van bestemming geen partij is, dan wel een ontwikkelingsland is. Bij het afsluiten van een bilaterale overeenkomst tussen landen mag niet afgeweken worden van de in het verdrag omschreven richtlijnen voor verantwoorde omgang met het gevaarlijke afval. Guinee-Bissau is wel partij bij de Verdragen van Lomé en Bamako, die beiden onder andere tot doel hebben de import van gevaarlijk afval in Afrika uit te bannen. Het Bamako Verdrag is in het kader van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid, thans de Afrikaanse Unie, tot stand gekomen.

Vraag 6
Is het u bekend dat Guinee-Bissau zich al eerder heeft teruggetrokken uit contracten voor het dumpen van afval? Kunt u aangeven wat de reden voor Guinee-Bissau was om zich uit deze contracten terug te trekken?

Antwoord
Voor zover mij bekend zag het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen en Industrie eind jaren tachtig af van contracten met buitenlandse firma's voor afvaldumping, toen bleek dat dit ernstige schade voor de landbouw zou opleveren. De toenmalige minister van Natuurlijke Bronnen en Industrie van Guinee-Bissau heeft in 1988 verklaard dat de regering geen verder onderzoek zou laten doen naar de mogelijkheden voor het dumpen van industrieel gevaarlijk afval op het Guinee-Bissause grondgebied. Protesten van boeren werden destijds gesteund door de toenmalige minister van Landbouw en vonden gehoor in het Guinee-Bissause parlement. Het verbod is mede tot stand gekomen door acties van milieuorganisaties en aandacht in de internationale media.

Vraag 7
Bent u bereid, eventueel in samenwerking met uw Europese collega's en in het bijzonder uw Spaanse collega's, maatregelen te nemen om schade aan de Bijagos archipel te voorkomen? Zo ja, welke?

Antwoord
De ambassade in Dakar heeft op 22 januari 2003 in een gesprek met de minister van Buitenlandse Zaken van Guinee-Bissau aandacht gevraagd voor de mogelijk negatieve gevolgen van de vestiging van scheepsontmanteling voor het ecologisch evenwicht in het algemeen en voor de Bijagos archipel in het bijzonder.

De Staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer zal bij zijn Spaanse ambtgenoot aandacht vragen voor de problematiek gerelateerd aan de mogelijke vestiging van een scheepssloperij voor de kust van Guinee-Bissau. Daarbij kan worden gewezen op de verantwoordelijkheden van Spanje als partij bij het Verdrag van Basel, alsmede op de in de beantwoording van vraag 5 genoemde internationale verplichtingen van Spanje. Daarnaast kan worden gewezen op het algemeen aanvaarde juridisch bindende gewoonterecht dat handelingen die onder de jurisdictie dan wel controle van een staat vallen geen schade mogen toebrengen aan derde staten.

Vraag 8
Bent u bereid, deze vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden in verband met de noodzaak om snel actie te ondernemen?

Antwoord
Ja.

1) Radio 747, Honorair Consul Dhr. Van Maanen in het programma 'Wereldnet', 14 januari jl.

2) Vogels verblijven beurtelings op de Bijagos Archipel (Guinee-Bissau), de Banc da Arguin (Mauritanië) en de Waddenzee aldus het NIOZ (Nederlands Instituut Onderzoek der Zeeën)