Socialistische Partij

De inbreng van SP Tweede-Kamerlid Harry van Bommel in het spoeddebat over oorlogsvoorbereidingen tegen Irak, 11 februari 2003

Harry van Bommel Voorzitter,
Aanstaande zaterdag wordt er in alle Europese hoofdsteden, ook in Amsterdam, gedemonstreerd tegen de dreigende aanval op Irak. De SP steunt die demonstratie en zal daar ook aan deelnemen. Wij zijn tegen een aanval op Irak omdat er geen sprake is van een acute dreiging van Irak en die aanvalsoorlog tot een groot conflict lijkt te gaan leiden waar veel meer landen bij betrokken raken.

De regering schrijft in haar brief dat de humanitaire situatie in Irak nu al belabberd is: belangrijke voorzieningen zoals water, gezondheidszorg en onderwijs zijn in slechte staat. Een aanval op Irak zal de bevolking van Irak, die al lang lijdt onder het regime van dictator Saddam Hoessein, verder in de ellende storten. Zo'n oorlog zal gepaard gaan met een groot verlies aan mensenlevens en de vernietiging van het land. Nu al wordt uitgegaan van anderhalf miljoen Iraakse vluchtelingen terwijl er nauwelijks opvang beschikbaar is. Dat is volgens de SP onaanvaardbaar. De presentatie van de Amerikaanse min buiza Powell heeft interessante beelden opgeleverd maar geen bewijzen. Frankrijk en Duitsland, maar later ook meer landen, hebben die presentatie aangegrepen om meer tijd te vragen voor de wapeninspecteurs. Die hebben daar zelf ook om verzocht. Waarom staat de Nederlandse regering zo afwijzend tegenover dat verzoek? Gelooft de regering wel in het nut van wapeninspecties? De regering schrijft weliswaar dat militaire actie nog niet onvermijdelijk is maar besteedt wel meer aandacht aan het voorbereiden van die aanvalsoorlog dan aan het versterken van de inspecties. Zo werkt ons land mee aan het dichterbij brengen van oorlog. Kan de mp eens op deze vragen ingaan?

Om die oorlog mogelijk te maken, wordt nu voorgesteld om Patriot raketafweersystemen naar Turkije te sturen. De regering noemt dat een preventieve, defensieve militaire maatregel. Maar geldt hier niet dat die Patriots naar Turkije moeten omdat er een aanvalsoorlog wordt voorbereid? Is het niet zo dat Turkije die dreiging voelt omdat het land als uitvalsbasis door de Amerikanen gebruikt gaat worden? Dan moeten we toch vaststellen dat dit defensieve wapen, onderdeel uitmaakt van een offensieve tactiek. Zonder plannen voor een aanvalsoorlog, mede vanuit Turkije, bestaat er in Turkije geen behoefte aan Patriots. Dit verzoek is dus tenminste voorbarig te noemen. Het wekt bij ons dan ook geen verbazing dat NAVO-leden als Frankrijk, Duitsland en België voorlopig niet willen dat de NAVO Patriots levert. En hoe zit het met de eigen betrokkenheid van Turkije? Verschillende malen heeft de Turkse regering aangegeven bij een aanvalsoorlog Iraaks Koerdistan te willen bezetten. Dergelijke dreigementen leiden automatisch tot spanning en mogelijke escalatie. Daar moet ons land niet aan meewerken. Bovendien is de vraag waar die Patriots precies voor moeten dienen. Worden die nu ingezet om de Turkse bevolking te beveiligen, of de Amerikaanse militairen?

Daarnaast heeft mijn fractie signalen uit de krijgsmacht zelf ontvangen dat het slecht gesteld is met de inzetbaarheid van de Patriots en het benodigde personeel. Ik wil de minister van Defensie daar enkele vragen over stellen: Is het juist dat er van de drie radars die weggaan er slechts een probleemloos werkt en dat de lanceerplatforms met achterstallig onderhoud kampen. Is het juist dat er een tekort aan reserve onderdelen is? Is het juist dat er voor een fireplatoon 65 mensen nodig zijn, terwijl er maar 35 beschikbaar zijn? Ik zou graag nauwgezet antwoord krijgen op die vragen van de min van def. omdat wij dit signaal uit de krijgsmacht zelf hebben ontvangen.

De Amerikaanse president Bush heeft gezegd dat een nieuwe VN-resolutie voor een oorlog zeer wenselijk is. Tegelijkertijd heeft hij gezegd dat de VS er niet voor zal terugdeinzen om samen met andere landen Irak aan te vallen, als er geen nieuwe resolutie komt. De regering lijkt de Amerikanen te willen volgen in deze stap. Ik zou graag van de premier horen of ons land achter de VS blijft staan, ongeacht de vraag of er wel of geen VN-resolutie komt? Is wat de regering betreft een nieuwe resolutie nu nodig of niet? De Amerikanen sturen nu al aan op een gelegenheidscoalitie om Irak aan te kunnen vallen. Maar wat betekent het als Nederland toetreedt tot die coalitie. Levert ons land dan, net als bij de Kosovo-oorlog wel de wapens en de militairen, maar hebben we niets te zeggen over de strategie en de inzet van militaire middelen?

De Amerikanen en Britten zinspelen openlijk over de inzet van kernwapens tegen Irak. Is dat aanvaardbaar wat de regering betreft, of gaat u afwachten tot het zover is om vervolgens uw standpunt te bepalen? En hoe zit het met de toekomst van Irak na een eventuele oorlog. Deze oorlog lijkt een bezettingsoorlog te worden zonder plan hoe het verder moet met Irak. Hoe ziet de regering de toekomst van Irak na een eventuele oorlog?

De dreigende oorlog speelt inmiddels ook een rol in de formatie van een nieuwe regering, zo lijkt het. De PvdA heeft aangegeven dat het denkbaar is dat zij een oorlog steunt zonder nieuwe VN-resolutie en eerder was er steun voor het sturen van de Patriots, zo bleek eerder uit de woorden van fractievoorzitter Bos. Inmiddels is dat laatste standpunt weer verlaten, zo vernemen we. Kan de mp ons vertellen welke rol een oorlog speelt in de gesprekken die worden gevoerd en is het sturen van Patriots nu wel of niet onderdeel van de gesprekken geweest? Nederland doet alleen aan planningsactiviteiten zo is er steeds gezegd. Inmiddels zijn we een stuk verder. Nederland geeft toestemming voor doorvoer van militair materieel via de Rotterdamse haven en wil nu Patriots leveren aan Turkije. Zo worden we stapje voor stapje deze oorlog ingerommeld. Dat is onaanvaardbaar en moet stoppen. Deelt de minister van buitenlandse zaken mijn opvatting dat de oorlogsvoorbereidingen wel erg snel gaan, terwijl de wapeninspecties nog alle kans zouden moeten krijgen?

De NAVO blijkt sterk verdeeld over de betrokkenheid bij deze oorlog. Kan de minister van buitenlandse zaken melden wat de stand van zaken is? De NAVO heeft zichzelf als collectieve verdedigingsorganisatie overleefd en dreigt nu als offensieve organisatie te worden ingezet in dit conflict. Waarom de NAVO? De doelstelling van de NAVO wordt zo ongemerkt veranderd, zonder debat met of kritiek van de Nederlandse regering.