Katholieke Universiteit Nijmegen
Centre for Society & Genomics in de startblokken
KUN-hoogleraar Hub Zwart krijgt opdracht voor expertisecentrum
maatschappelijke gevolgen genomics
Het Nationaal Regie-Orgaan Genomics heeft prof. dr Hub Zwart van KU
Nijmegen gevraagd om een plan van aanpak op te stellen voor een Centre
for Society & Genomics (CSG). Het CSG zal gaan fungeren als een
nationaal centrum voor onderzoek naar de maatschappelijke betekenis en
gevolgen van genomics. Daarnaast zal het centrum een belangrijke rol
gaan spelen in het maatschappelijke debat rond genomics.
Zwart: "De verwachting is dat dit type onderzoek een grote impact zal
hebben op onze samenleving, met name op het gebied van de geneeskunde,
de productie en consumptie van voedsel en de interactie met het
milieu. Het is de bedoeling dat het Centrum een stimulerende
intellectuele context zal bieden voor de ontwikkeling van expertise om
de maatschappelijke gevolgen van genomics te kunnen beoordelen."
Het Nationaal Regie-Orgaan Genomics zal naar verwachting eind juni een
besluit nemen over het plan van aanpak.
Het CSG gaat leiding geven aan de opbouw van expertise in onderzoek en
communicatie die nodig is om de maatschappelijke aspecten van genomics
adequaat te kunnen beoordelen. Het centrum zal daarvoor een programma
opzetten in samenwerking met een netwerk van landelijke
onderzoeksgroepen, de Genomics Zwaartepunten, maatschappelijke
organisaties en het bedrijfsleven. Het is de ambitie van het
Regie-Orgaan dat het CSG een vooraanstaande internationale positie
gaat innemen. Daarom zal actief aansluiting worden gezocht bij
internationale onderzoeksgroepen en initiatieven op dit terrein.
In het strategisch plan van het Regie-Orgaan neemt onderzoek naar de
maatschappelijke aspecten van genomics een centrale plaats in. Inzicht
in de maatschappelijke gevolgen en open communicatie rond genomics
zijn essentiële voorwaarden om genomics-onderzoek stevig te verankeren
in de maatschappij. Deze verankering is noodzakelijk om de mogelijke
risico's van genomicsonderzoek te signaleren en beoordelen. Daarnaast
is het van belang om ten volle te kunnen profiteren van de
mogelijkheden die genomics onderzoek biedt om welzijn en welvaart te
verhogen.
Uitgewerkt voorstel
De keuze voor Hub Zwart is gebaseerd op de Expression of Interest die
hij, samen met prof. Henk ten Have, namens de KUN indiende naar
aanleiding van een oproep van het Nationaal Regie-Orgaan in oktober
2002. Zwart is hoogleraar filosofie aan de Faculteit
Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica en Ten Have is hoogleraar
medische ethiek aan het Universitair Medisch Centrum. Het Nijmeegse
voorstel werd door een internationale jury geselecteerd, waarop Zwart
het verzoek kreeg zijn voorstel uit te werken tot een plan van aanpak.
Zwart gaat de komende maanden in samenwerking met Lucien Hanssen van
bureau Deining een full proposal uitwerken. Binnen het beoogde Center
kunnen drie dimensies worden onderscheiden: (1) een verticale
dimensie: De directeur van het centrum zal, in nauw overleg met de
Core Group, een werkplan opstellen en een coördinerende en initiërende
rol spelen bij de uitwerking daarvan. (2) Een horizontale dimensie:
Het Centrum heeft in beginsel een horizontale structuur
(netwerkmodel). Dat wil zeggen, het bouwt voort op de expertise en
activiteiten van Nederlandse expert groups, vertegenwoordigd in de
Core Group. (3) Daarnaast ontwikkelt het Centrum contacten met
maatschappelijke organisaties, beleidsmakers, het bedrijfsleven en
internationale onderzoeksgroepen (bredere context). Genomics is een
wetenschappelijke benadering die de complexiteit van levende systemen
benadrukt. De verwachting is dat dit type onderzoek een grote impact
zal hebben op onze samenleving, met name op het gebied van de
geneeskunde, de productie en consumptie van voedsel en de interactie
met het milieu. Het is de bedoeling dat het Centrum een stimulerende
intellectuele context zal bieden voor de ontwikkeling van expertise
bij de beoordeling van maatschappelijke gevolgen van genomics. Het
Centrum zal een katalyserende rol spelen. De betrokken onderzoekers
zullen deelnemen aan een collectief leerproces, resulterend in een
multidisciplinaire methodologie voor probleem-gericht onderzoek, dat
gestalte krijgt in zichtbare en effectieve resultaten, zowel op
landelijk als op internationaal niveau. Daarnaast wil het Centrum een
rol spelen in het maatschappelijke debat (in nauwe samenwerking met
o.a. het Rathenau-Instituut, de N5-groep en de Stichting Consument &
Biotechnologie) en in het onderwijs (structurele aandacht voor de
maatschappelijke aspecten van genomics in medisch- en
bètawetenschappelijk onderwijs, maar ook nascholing van professionals,
zoals docenten in het middelbaar onderwijs).
Het Nationaal Regie-Orgaan Genomics
Het Nationaal Regie-Orgaan Genomics is eind 2001 ingesteld met als
doelstelling de kansen die genomics-onderzoek biedt optimaal te
combineren met de specifieke kennis en expertise binnen het
wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Zodat binnen vijf jaar een
genomics-kennisinfrastructuur tot stand wordt gebracht die zich kan
meten met de wereldtop. Deze infrastructuur dient stevig verankerd te
worden in de maatschappij en innovatief onderzoek te stimuleren en
faciliteren zodat er een continue stroom van nieuwe bedrijvigheid
gecreëerd wordt. Centraal in de strategie van het Nationaal
Regie-Orgaan Genomics staan de Genomics Zwaartepunten, centra die
gebaseerd zijn op samenwerkingsverbanden van universiteiten,
instituten en industrie en waar excellent fundamenteel en toegepast
genomics-onderzoek bedreven wordt. Het Regie-Orgaan beschikt over een
budget van EUR 189 miljoen voor financiering van Genomics
Zwaartepunten en overige genomics-projecten voor een periode van vijf
jaar.
Het Nationaal Regie-Orgaan Genomics is een zelfstandige taskforce voor
het realiseren van de nationale genomics strategie, ondergebracht bij
NWO. www.genomics.nl
Curriculum vitae
Hub Zwart (Geleen, 1960) is hoogleraar filosofie aan de Faculteit
Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica van de KU Nijmegen. Zijn
onderzoek heeft betrekking op de filosofische, historische en
maatschappelijke aspecten van (a) wetenschappelijk publiceren; (b)
wetenschappelijk onderzoek met dieren; (c) de levenswetenschappen; (d)
natuurontwikkeling; (e) wetenschap en literatuur.
Zwart is European director van het internationale
uitwisselingsprogramma Coastal Inquiries. Onlangs verscheen van hem
Boude bewoordingen. De historische fenomenologie (`metabletcia') van
Jan Hendrik van den Berg.
7-2-2003
* Achtergrondinformatie