Kans op hersenschade beïnvloedbaar tijdens zuigelingenfase en menopauze
De gevoeligheid van hersenen voor de ziekte van Alzheimer of voor de
gevolgen van een hersenbloeding lijken al in de wieg beïnvloed te
kunnen worden en bij vrouwen wellicht zelfs nog tijdens de overgang.
Meer onderzoek naar de relatie tussen de ontwikkeling van de hersenen
en de gevoeligheid voor latere schade kan in de toekomst leiden tot
mogelijkheden om met medicijnen het ontstaan van hersenschade te
voorkomen of te behandelen. Neurobioloog Katalin Horváth manipuleerde
de hersenontwikkeling van ratten in drie verschillende experimenten.
Zij onderzocht welke invloed dit ingrijpen in een latere levensfase
heeft op de gevoeligheid voor acute hersenschade en voor
neurodegeneratieve ziektes als die van Alzheimer. Aan haar eerste
experiment kwamen geen chemische middelen te pas: jonge ratjes haalde
zij tijdens de drie weken durende zoogperiode dagelijks een kwartier
weg bij hun moeder. Dit veroorzaakte blijvende veranderingen in de
hersenen. Zo bleken de gemanipuleerde dieren minder stressgevoelig en
angstig, maar lijken zij op volwassen leeftijd gevoeliger voor 'acute
hersenschade'. Een behandeling, in een volgend experiment, van hele
jonge ratjes met een analoog van het neuropeptide ACTH had echter geen
invloed op stressreacties, maar wel een positieve invloed op leer- en
ontdekkingsgedrag. Voor acute hersenschade leken deze in hun prille
jeugd behandelde ratten echter niet meer of minder ontvankelijk. Uit
haar laatste experiment blijkt dat de plasticiteit van het brein, die
op volwassen leeftijd gering is, beïnvloed kan worden door hormonen
als oestradiol. Dit experiment gebeurde met ratten wier eileiders
waren verwijderd om de menopauze na te bootsen, waarbij de
oestrogeenproductie stil ligt. Oestradiol had bij deze proefdieren een
positieve invloed op de cholinerge vezelstructuren in de cortex en ook
op sommige leerprestaties, maar niet op het voorkomen van acute
hersenschade. Horváth: "Het zou kunnen dat een
post-menopauzebehandeling met oestradiol ook gunstige effecten heeft
op hersenfuncties- en cognitieve functies tijdens veroudering,
dementie en de ziekte van Alzheimer". /FC
Katalin Horváth (Pápa, Hongarije, 1971) studeerde geneeskunde aan de
Semmelweis Universiteit voor Geneeskunde in Boedapest. Haar
promotieonderzoek deed zij als Ubbo Emmius Bursaal bij de basiseenheid
Moleculaire Neurobiologie onder de vleugels van de Onderzoekschool
voor Behavioral and Cognitive Neurosciences (BCN) van de
Rijksuniversiteit Groningen.
Datum en tijd
maandag 10 februari 2003, 16.00 uur
Promovendus
mw. K.M. Horváth, tel. (050)363 23 66, fax (050)363 23 31, e-mail:
k.m.horvath@biol.rug.nl (werk)
Proefschrift
Adult vulnerability to neurodegeneration. Impact of neonatal handling,
neuropeptides and adult estrogen treatment
Promotores
prof.dr.P.G.M. Luiten en prof.dr. J.H.S. de Keyser
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Personalia
Benoeming