Nederlands onderzoek naar roken en drinken onder jongeren onder vuur
Orthopedagoog Engels wil met ´Big Family´-onderzoek meer te weten
komen over risicogedrag van jongeren
Het sociaal wetenschappelijke Nederlands onderzoek naar sociale
processen en rook- en drinkgedrag van jongeren loopt achter bij dat
van Angelsaksische landen. Riskant gedrag van jongeren hangt niet
alleen samen met gedrag van ouders of met gedrag van al dan niet
verkeerde vrienden. Het gaat om een ingewikkelde mix van beïnvloeding
door ouders, broers of zussen, vrienden, in verschillende
omstandigheden en daar-naast zijn ook genetische factoren van invloed.
In verreweg het meeste Nederlands on-derzoek is gekeken naar
verschillen tussen kinderen in verschillende gezinnen en niet naar de
verschillen binnen gezinnen.
De Nijmeegse hoogleraar orthopedagogiek Rutger Engels (34) hoopt met
zijn onderzoek betere en preciezere gegevens op tafel te krijgen. Hij
pleit voor hernieuwde aandacht voor twee van de grootste
gezondheidsproblemen van deze tijd: roken en drinken. Meer weten van
de wijze waarop het gedrag van jongeren wordt beïnvloed is daarvoor
noodzakelijk. Dat betekent diepgaand onderzoek naar de factoren die
leiden tot sterke aanpasbaarheid of juist onafhankelijkheid van
jongeren ten opzichte van het gedrag van leeftijdgenoten.
Prof. Engels geeft uitleg over het waarop en de opzet van zijn
onderzoek in zijn oratie `Big Family', vrijdag 7 februari aan de
Katholieke Universiteit Nijmegen. Engels is eerder dit jaar gestart
met een groot onderzoek onder 425 gezinnen gefinancierd door een NWO
Vernieu-wingsimpulssubsidie. Dat moet leiden tot een betere
voorspelling van risicogedrag en daarmee tot mogelijkheden om eerder
in te grijpen.
Big Family
Engels wil nagaan onder welke omstandigheden jongeren zich wel of niet
aanpassen aan het gedrag van leeftijdgenoten. Daarbij is hij bijzonder
geïnteresseerd in die periodes waarin jon-geren in aanraking komen met
nieuwe sociale relaties: de overgang van basisschool naar het
voorgezet onderwijs, van voortgezet onderwijs naar verder studeren of
werken.
Hij wil in de toekomst het onderzoek gaan doen in natuurlijke settings
(denk aan Big Brother) waarbij groepen en gezinnen nauwlettend worden
gevolgd: thuis, op school en in hun vrije tijd. Daarvoor komen bij een
groot aantal gezinnen camera's in huis, waarbij gedurende een paar
maanden per jaar dagelijks interacties opgenomen en gecodeerd worden.
Jongeren worden gevolgd in hun interacties met leeftijdgenoten in een
context waarin ze veel tijd doorbrengen: Ook hier kunnen camera's en
geluidsopname apparatuur worden geïnstalleerd om individueel gedrag en
sociale interacties te traceren. Bij buitenschoolse activiteiten is
het zeer moeilijk gedrag te observeren. Daarvoor wil hij zogeheten
`beepers' gebruiken, waarbij hij jongeren vraagt om op vaste
tijdstippen een aantal vragen over hun emoties, activiteiten en
reacties te beantwoorden. Hiermee kunnen meer betrouwbare gegevens
over bijvoorbeeld emoties maar ook interacties en dagelijks
alcoholgebruik en rookgedrag worden verkregen.
Naast directe effecten van de sociale omgeving op riskant gedrag, zijn
interacties tussen per-soonlijke factoren van invloed:
persoonlijkheid, psychisch welbevinden, sociaal functioneren en
lichamelijke conditie van invloed op de mate waarin personen vatbaar
zijn voor invloed vangezinsleden en leeftijdgenoten.
7-2-2003
* achtergrondinformatie