Depot collectie > Dossiers
Watersnoodramp 1 februari 1953
De Ramp
Storm over Nederland
Oosterschelde windkracht 10 / Jan Terlouw
Een helicopter daalde / Aleid van Rhijn
Watersnood / H. Vandersmissen, 1995
Stavenisse : de kroniek van een verdronken dorp / J. Broersen en T.
Koopman, 1953
Literatuur
* Titels Eerste boeken over de Ramp
* Titels over andere stormvloeden
* Titels Latere herdenkingsuitgaven
* Titels Deltawerken
* Titels fictie
* Titels Kinderboeken over Watersnoodramp 1953
Een lagedrukgebied verplaatste zich van Schotland richting Denemarken
op zaterdag 31 januari 1953, en ongelukkigerwijs viel in die nacht van
zaterdag op zondag een zeer krachtige noord-westen storm samen met
springtij. Reeds op zaterdagmiddag gingen er waarschuwingen uit omdat
men voorzag dat aan de Nederlandse kust het peil van gevaarlijk
hoogwater overschreden kon worden. Inderdaad werd daar in veel
plaatsen omstreeks twee uur 's nachts de noodklok geluid. Waakzame
lieden hadden de situatie in de gaten gehouden en maatregelen genomen
om overstromingen te voorkomen, op sommige plaatsen met succes. Maar
dat gebeurde niet overal. Een groot aantal dijkdoorbraken in Zeeland,
Zuid-Holland en elders in Nederland en België deden zich voor. Binnen
enkele uren stonden zo'n 150.000 ha polderland onder water. Ongeveer
1850 mensen waren daarbij om het leven gekomen, zo bleek in de daarop
volgende dagen, toen langzaam het nieuws uit het rampgebied
binnenkwam. Vele duizenden huizen raakten onbewoonbaar, wegen en
spoorlijnen waren niet meer te gebruiken, men kon het vee niet meer
verzorgen, kortom de ontreddering was groot.
Snel kwam de hulpverlening op gang. Talloze vrijwilligers uit eigen
land snelden te hulp. Alles wat kon varen en vliegen werd
gemobiliseerd om slachtoffers uit de nood te redden of van voedsel en
drinken te voorzien. Grote aantallen militairen werden ingeschakeld.
Natuurlijk Nederlandse militairen en soldaten uit Frankrijk, België,
Noorwegen, Engeland en er kwamen in West-Duitsland gelegerde
Amerikaanse troepen.
Natuurlijk rees de vraag: hadden de verantwoordelijke bestuurders
bijtijds maatregelen genomen, toen duidelijk werd dat er een extreem
gevaarlijke situatie kon ontstaan? Enkelen beseften dat op dat moment
misschien wel, maar werden toch verrast door deze omvang. Anderen
hadden gemeend dat het misschien wel zou meevallen.
Nadat de storm was geluwd stond Nederland, in 1953 volop bezig met de
wederopbouw na de Tweede wereldoorlog, voor een volgende
krachtsinspanning: het herstellen van de dijken, het opvangen van
tienduizenden geëvacueerden, het droogleggen van het ondergelopen
gebied en het weer op gang brengen van het gewone leven.
Vermeldenswaard is de grote nationale inzamelingsactie 'Beurzen open,
dijken dicht' om fondsen te werven ter ondersteuning van de
slachtoffers.
De Nederlandse regering ging tot actie over. Reeds op 21 februari 1953
werd de Deltacommissie geïnstalleerd die een plan moest opstellen ter
bescherming van de Zeeuwse, Zuid-Hollandse en overige onveilige
kuststroken. Dergelijke plannen bestonden eigenlijk al, want hoewel de
stormvloed van 1953 in zijn omvang ongekend was, geheel nieuw voor
Nederland waren overstromingen bepaald niet. In voorgaande eeuwen
hadden talloze stormvloeden, ernstige en minder ernstige, de
Nederlandse kustgebieden en het rivierenland geteisterd. Om er enkele
te noemen: de Sint-Elizabethvloed van 1421, in 1570, in 1775, in 1825,
in 1916, en in 1925. Recentelijk zelfs, in de jaren '90 van de vorige
eeuw zijn er overstromingen van de grote rivieren geweest en nog in
januari 2003 kreeg Zuid-Limburg te maken met overstromingen. Duidelijk
is dat Nederland door de eeuwen heen een strijd tegen het water heeft
gevoerd.
Terug naar de jaren '50. Op 8 mei 1958 werd de Deltawet aangenomen.
Datzelfde jaar vond de stormvloedkering bij Krimpen a/d IJssel zijn
voltooiing, het eerste tastbare bewijs van een zogenaamd Deltawerk. In
1961 werd het Veerse Gat afgesloten en er zouden vele Deltawerken
volgen.
De Ramp, zoals de overstroming jarenlang daarna is blijven heten, en
de gevolgen ervan vonden hun weerslag op papier. In de collectie van
de KB zijn daar voorbeelden genoeg van te vinden. De meest bekende
titel is ongetwijfeld het boek 'De ramp' dat reeds in februari 1953 in
een oplage van 650.000 exemplaren van de persen rolde. Het was een
gezamenlijke uitgave van het Nationaal Rampenfonds en de Vereeniging
ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels. De opbrengst kwam ten
goede aan de slachtoffers. Zie verder de titellijst.
En natuurlijk biedt de krantencollectie in de leeszaal Depot
bronnenmateriaal; van verschillende kranten zijn de edities uit
februari 1953 in te zien. Zij geven een direct beeld en verslag van de
ramp.
Voor wie meer wil wten is dit nummer uit de systematische catalogus
nuttig: 632 hb; het zijn de publicaties over stormvloeden die
Nederland hebben getroffen. Meer informatie hierover kunt u bij de
inlichtingenbalie krijgen.
Dit dossier is bijgewerkt tot 24 januari 2002
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland