KPMG
Gemeente heeft beperkt beeld van eigen prestatie
27 januari 2003
Nederlandse gemeenten hebben een beperkt beeld van de prestaties die
zij aan hun burgers leveren. Gemeenten moeten dan ook veel
transparanter worden over de geleverde prestaties om zo het vertrouwen
in de lokale overheid te versterken.
Daarnaast moeten gemeenten een reëel beeld scheppen van wat zij kunnen
en burgers medeverantwoordelijk maken voor de gemeenschap. Door het
ontbreken van goede prestatiegegevens worden interne organisatorische
knelpunten in gemeenten vaak opgelost met grootschalige
reorganisaties. Reorganisaties hebben echter een averechts effect op
de prestaties van de gemeente. Dit blijkt uit het onderzoek
Presterende gemeenten van dr Jaring Hiemstra van KPMG. Reorganisaties
blijken volgens Hiemstra in het algemeen slechts tot de illusie van
vooruitgang te leiden. Reorganiseren is duur, vooral door de directe
kosten zoals het overplaatsen van ambtenaren en het inhuren van
adviseurs. In de meeste gevallen hebben gemeenten geen idee in
hoeverre de kosten van de reorganisatie zich verhouden tot de
opbrengsten. Gemeenten zouden daarom terughoudend moeten zijn met
grootschalige reorganisaties, vooral omdat dergelijke investeringen in
het huidige economische klimaat veel nuttiger kunnen worden besteed.
Ten aanzien van efficiency en effectiviteit hebben gemeenten volgens
Hiemstra in het algemeen een niet al te rooskleurig imago. Toch
blijken gemeenten sommige taken efficiënt en effectief uit te voeren.
Zo hebben burgers een relatief hoge waardering voor
uitvoeringsgerichte taken zoals de inzameling van huisvuil, de
levering van paspoorten en het onderhoud van plantsoenen. Bovendien
voeren gemeenten deze taken efficiënt uit. Maar als het gaat om de
herkenbaarheid en aanspreekbaarheid van de lokale politiek en om de
effectiviteit van het beleid, is er vaak nauwelijks zicht op de eigen
prestaties. Hierdoor kunnen raadsleden en burgers geen oordeel vormen
over het presteren van de gemeente. Een onlangs gehouden onderzoek van
de consumentenbond geeft volgens Hiemstra aan wat het resultaat is van
het ontbreken van informatie over het presteren. Tachtig procent van
de raadsleden denkt dat de burger geen waar voor zijn geld krijgt.
Gemeenten zullen daarom veel transparanter moeten worden over de
geleverde prestaties om zo mede het vertrouwen in de lokale overheid
te versterken.
Uit het onderzoek blijkt voorts dat er een grote verantwoordelijkheid
ligt bij gemeenten om burgers te verleiden zelf meer
verantwoordelijkheid te laten nemen voor de kwaliteit van de
samenleving. Hiemstra: Het is een misvatting dat alleen de lokale
politiek zich moet inspannen om de lokale democratie te versterken;
het is ook noodzakelijk dat de burgers hun houding veranderen. Bij
elke ramp of misstand in de samenleving wordt beschuldigend naar de
gemeente gewezen, terwijl de primaire verantwoordelijkheid bij de
veroorzakers ligt. Dit leidt tot verwarring over de
verantwoordelijkheid van de overheid en tot een ineffectieve
rolverdeling; burgers kunnen rustig wachten op de oplossing zonder
zelf medeverantwoordelijk te worden gemaakt. Een goed voorbeeld om
burgerschap te versterken is bijvoorbeeld de Rotterdamse
Stadsetiquette. Alleen al het arrangeren van gesprekken over
omgangsvormen bleek bij te dragen aan het herstel van de sociale
cohesie in de wijk.
Voor nadere informatie: Andy Bellm, telefoon (020) 656 7039