Het Koninklijk Huis
27/01/03 Prins van oranje en prinses Maxima nemen eerste exemplaar gedrukte inventaris archieven Friese stadhouders in ontvangst
Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje en Hare Koninklijke
Hoogheid Prinses Máxima nemen maandag 27 januari in Leeuwarden het
eerste exemplaar van de gedrukte inventaris van de archieven van de
Friese stadhouders in ontvangst. Dit vindt plaats in Tresoar, een
instituut ontstaan door een fusie van Provinciale Bibliotheek, Frysk
Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum en het Rijksarchief in
Friesland. Aansluitend opent het prinselijk paar de tentoonstelling De
Friese Nassaus in museum Het Princessehof.
De geschiedenis van de Friese Nassaus gaat terug op prins Willem I van
Oranje, die als aanvoerder van de Opstand tegen Spanje de grondlegger
van de Republiek der Verenigde Nederlanden werd. Zijn nakomelingen
bekleedden tot 1702 het stadhouderschap in Holland Zeeland en Utrecht.
Hij was ook de eerste stadhouder van Friesland maar na zijn dood in
1584 werd de functie bekleed door andere verwanten die doorgaans ook
het stadhouderschap in Groningen en Drenthe vervulden. In 1702 stierf
de Hollandse dynastie met het kinderloos overlijden van
stadhouder-koning Willem III uit.
Voor de meeste gewesten volgde er een lang stadhouderloos tijdperk. De
Friese stadhouders bleven echter in functie en wachtten hun kansen af.
Die kwamen in 1747. In dat jaar wist Willem IV het stadhouderschap van
alle gewesten te verwerven. Ons huidige vorstenhuis stamt rechtstreeks
af van deze Friese stadhouders.
Het gevolg van de promotie van 1747 was de verhuizing van het
Stadhouderlijk Hof van Leeuwarden naar Den Haag. Daarmee kwam ook een
einde aan het functioneren van de eigen stadhouderlijke secretarie in
Leeuwarden. De schriftelijke nalatenschap hiervan is in de loop van de
19e eeuw verspreid geraakt over verschillende archiefbeheerders. De
stukken over het privé-leven van de stadhouders zijn te vinden in het
Koninklijk Huisarchief te Den Haag en de ambtelijke stukken, zoals
correspondentie over benoemingen, militaire zaken en buitenlandse
politiek in Tresoar. Beide delen hangen echter nauw met elkaar samen
en vullen elkaar aan.
In 2000 werd door het Koninklijk Huisarchief en het Rijksarchief het
initiatief genomen tot een gelijktijdige inventarisatie van het gehele
archief van de Friese Stadhouders. Het eindresultaat van deze
samenwerking is de publicatie van een gedrukte archiefinventaris
waarin het archief gedetailleerd wordt beschreven. Met een dergelijk
naslagwerk wordt toekomstig historisch onderzoek op dit terrein
aanzienlijk vergemakkelijkt. De inventaris van het archief kan met
ingang van 27 januari ook worden geraadpleegd op internet via
www.tresoar.nl.
De afronding van de inventarisatie van de Nassau-archieven is
aanleiding geweest tot het organiseren van tal van culturele
activiteiten in Leeuwarden. De dubbeltentoonstelling De Friese
Nassaus, verspreid over Het Princessehof Leeuwarden en het Fries
Museum, is er een van. De tentoonstelling vertelt het verhaal van de
Friese tak van de Nassau-familie, de rechtstreekse voorouders van
Koningin Beatrix. Bekende en onbekende voorwerpen en schilderijen,
o.a. uit het Koninklijk Huisarchief vertellen over dit voorgeslacht
van de Koninklijk familie.