Lousewies van der Laan: "Politiek is geen soap"
Democraten 66
Lousewies van der Laan
18-01-2003 - Op de D66-campagnebijeenkomst in Leiden stelde Lousewies
van der Laan vandaag dat de nadruk in de campagne teveel ligt bij de
poppetjes en bij 'wie het met wie doet'. Volgens Van der Laan
reduceert PvdA-leider Wouter Bos de politiek tot een spelshow met zijn
voortdurende weigering de naam van zijn premierskandidaat te noemen.
Hieronder de volledige toespraak van Lousewies van der Laan:
Beste mensen,
Op 12 april van dit jaar wordt er een referendum gehouden over de
uitbreiding van de Europese Unie. In Hongarije. Op 16 mei volgt dan
Slowakije, en daarna komen er nog acht referenda in acht verschillende
landen. In 10 landen mag de bevolking zich uitspreken over de
uitbreiding van de EU. Maar ú mag dat niet. Want in Nederland is daar
geen tijd voor, vonden de partijen van Jan-Peter Balkenende, Gerrit
Zalm en Wouter Bos. Het is maar dat u weet bij wie in ieder geval níet
moet zijn als u zélf ergens het laatste woord over wilt hebben.
Ik zit nu ruim drie jaar in de politiek, en die drie jaar heb ik
doorgebracht in Europa. Ik heb lang geaarzeld om mij kandidaat te
stellen voor de Tweede Kamer. En ik zal eerlijk bekennen waarom. Wie
Nederland als referentiekader neemt van de politiek, zal zo wel wat
vooroordelen hebben over het Europees Parlement. Zoiets geldt ook voor
wie vanuit Europa naar de Tweede Kamer kijkt; dat is dan toch een
beetje de gemeenteraad van Nederland. Daarmee wil ik overigens niets
zeggen ten nadelen van de Tweede Kamer, noch van de gemeenteraad. Want
de Tweede Kamer staat veel dichter bij mensen dan het Europees
Parlement, zoals de gemeente mensen directer raakt dan het Rijk.
Alleen het blikveld is soms wat beperkter.
Dat Europa zich niet in de warme belangstelling van veel Nederlandse
politici of kiezers mag verheugen, dat wisten we al. D66 heeft meer
dan eens de vinger op die zere plek gelegd. Het is ook geen nieuw
gegeven dat de Nederlandse politiek zich nog altijd terugtrekt binnen
de veilige muren van het Binnenhof om van daaruit zo nu en dan een
stedentrip te maken naar Hilversum of Aalsmeer.
Maar de laatste week voor de verkiezingen lijkt zelfs dat Binnenhof
een maatje te groot voor de Nederlandse politiek. Die heeft zich
verder teruggetrokken tot een oppervlakte van een paar luttele
centimeters... het voorhoofd van Wouter Bos.
D66 gelooft niet dat de politiek een soap, of een Big Brother mag
zijn. Waarin het alleen maar draait om de vraag wie de grootste wordt
of om wie het met wie gaat doen. Waarin politici het debat welbewust
omvormen tot een spelshow. Vanavond zeg ik het; nee, toch niet. U
kijkt morgen toch weer? Met al die commotie om de PvdA-premier zou je
haast gaan denken dat Nederland een normaal, democratisch land is waar
je die man of vrouw ook inderdaad zelf kunt kiezen. Terwijl de
bewoners van het Binnenhof zich blind staren op het voorhoofd van
Wouter Bos, staat er een oorlog op uitbreken waarin Nederland mogelijk
betrokken zal worden.
De internationale politiek is geen terrein waar wetten en regels de
doorslag geven; het is een haast primitief spel waarin het helaas vaak
neerkomt op het recht van de sterkste. D66 is daarin niet naïef. Maar
juist omdat wij ons realiseren hoe het gaat in de praktijk, weten we
hoe hard we moeten vechten voor een echte internationale rechtsorde.
De Verenigde Naties zijn het enige instrument dat we daartoe hebben -
en zelfs dat is eigenlijk niet meer dan een instrument-in-wording. Als
de VN onnodig buiten spel wordt gezet, ondermijnt dat haar gezag.
Daarom is het zo onverstandig van de regering al spierballentaal te
spreken vóórdat de VN-wapeninspecteurs hun werk hebben kunnen doen. Is
het doel nu, om George W Bush Saddam te laten afzetten? Of moet het
doel zijn: ervoor zorgen dat Irak niet over massavernietigingswapens
kan beschikken? Dat laatste is het doel van de internationale
gemeenschap, en moet wat D66 betreft ook de inzet van Nederland zijn.
Weet u, ik kan mij best voorstellen dat veel kiezers nog niet weten
waar zij op moeten stemmen. Stel je voor, je kijkt naar één van de
lijsttrekkersdebatten op televisie. Aan de rechterzijde van de tafel
hoor je iets beweren dat er op neerkomt dat Nederland de VS maar
gewoon moet volgen. Maar stel nou dat je niet wilt dat George W Bush
het allemaal voor het zeggen heeft? Dan luister je naar de mensen aan
de linkerkant van de tafel. Maar zij willen miljarden bezuinigen op
defensie. Als zij hun zin krijgen weet je zéker dat Europa nooit een
serieuze militaire macht zal vormen. En dus dat George W Bush helemaal
geen tegenwicht meer hoeft te verwachten. Als dat de enige opties zijn
die je krijgt voorgeschoteld, dan wéét je weer waarom Thom de Graaf
ook aan die tafel hoort te zitten.
Wie de campagne volgt, kan goed zien dat sommige partijen de adviezen
van de Amerikaanse spin-docters goed naleven. Wie wil winnen, moet
inspelen op twee sentimenten: fear en greed, ofwel: angst en hebzucht.
De VVD is daar het meest schaamteloos is; wie hun commercials op TV
bekijkt ziet dat de VVD zich onder Gerrit Zalm definitief heeft
omgevormd tot een portemonaie-partij. Maar ook de angst komt ruim aan
bod. Ik citeer een uitspraak van CDA-minister Donner van deze week:
`De criminaliteit onder kinderen verhardt zich op dit moment'. We
moeten nu dus zelfs bang zijn voor onze kinderen. Maar gelukkig heeft
het CDA van Balkenende een goed voorstel om de straat weer veilig te
maken: een identificatieplicht voor kinderen vanaf 12 jaar.
Is dat visie? Bouwen we zo aan een betere toekomst? Ik zal zeggen wat visie is. Dat is zorgen dat kinderen in de klas zitten, bij voorkeur een klas waar nog een leraar voor staat. We mogen ons niet neerleggen bij die 10% van alle jonge Nederlanders die de school voortijdig verlaten. We moeten juist nu investeren in onderwijs.
Ik zeg het nog maar een keer: D66 wil ruim twaalf maal zoveel
investeren in scholen, in leraren, in kennis en innovatie als het CDA
en ruim vijfentwintig maal zoveel als de VVD. Van alle partijen heeft
D66 met afstand het meeste geld gereserveerd voor onderwijs en met
hele goede redenen. En tja, dan denk ik bij mijzelf: zijn wij nou zo
slim, of zijn zij nou zo dom? Wie van u de afgelopen week de nationale
IQ-test op BNN heeft gezien die kent het antwoord: het is allebei een
beetje waar.
Ik ben blij dat er in ieder geval één lijsttrekker is die niet
probeert in te spelen op fear of greed, maar die een vísie naar voren
brengt. Een positieve visie voor een toekomst, waarin werk en welvaart
zijn gegarandeerd door dynamiek en een goed geschoolde bevolking.
Waarin veiligheid een vanzelfsprekendheid is, onder meer doordat
kinderen gewoon hun school afmaken. Een land waarin ruimte is voor
rust en groen, waarin mensen niet tegenover elkaar worden gezet, maar
náást elkaar. Mensen, die zélf bepalen hoe zij hun leven leven. Een
land waarin de politiek integer, open en echt controleerbaar is. Een
land dat niet naar binnen is gekeerd, maar dat vol zelfvertrouwen
meedoet in Europa.
En over zelfvertrouwen gesproken: ik maak mij niet zoveel zorgen over
aanstaande woensdag. Uiteindelijk denken mensen toch goed na over wie
zij hun vertrouwen willen geven voor vier lange jaren. En dan ben ik
absoluut van overtuigd dat heel veel mensen zullen zeggen: die Thom de
Graaf, die heeft het van allemaal toch het best begrepen. Daarvan wéét
je wat je er aan hebt. Niet de waan van de dag, wel de lange termijn.
En daar heeft Nederland juist nu zo ontzettend veel behoefte aan.