Een goddelijk interieur
Datum 9-1-2003
Tijd van 15:45 tot 17:00 uur
Spreker Prof. dr. E.M. Moormann
Faculteit Faculteit der Letteren
Soort Evenement oratie
Beschrijving De Griekse en de Romeinse tempel zijn het huis van de
god. Het zijn geen plaatsen waar gelovigen zich verzamelen om hun
godheid te aanbidden; dat gebeurt buiten het gebouw. De inrichting van
zon monument is dan ook beperkt tot een beeld van de god en geschenken
voor hem of haar. De aankleding kan rijk of sober zijn.
In deze rede wordt de vraag gesteld of geschilderde interieurs van
Romeinse tempelgebouwen nu specifiek voor de tempel zijn dan wel
aansluiten bij het interieur van huizen. Het lijkt erop dat inderdaad
veel schilderingen niet of nauwelijks afweken van wat het behangetje
thuis was. De tempel van Elst uit de late 1st eeuw n.Chr., die onder
de Nederlands-Hervormde kerk is gevonden, biedt daarvan een mooi
voorbeeld. Ver van het centrum van de macht (en de mode!), Rome, bleek
men dezelfde soorten schildering toe te passen als de Romeinen thuis
gewend waren.
Wel zijn er schilderingen op de buitenwand en in de zuilengalerijen
rond tempels die iets vertellen over wat de bezoeker te zien kreeg. In
de rede worden twee voorbeelden belicht. De tempel van Apollo bevatte
in het cultusgebouw zelf imitaties van marmeren platen in stucreliëf
dus een luxe vorm van behang- de omloop toonde helaas nu verloren
gegane scènes uit de Ilias van Homerus. De scènes lijken te zijn
gekozen om de traditionele voorouders van de Romeinen, de Trojanen, in
een sympathiek daglicht te stellen.
In de tempel voor de van oorsprong Egyptische godin Isis is wel
geprobeerd de sprookjeswereld van he tNijlgebied op te roepen. In de
cultusruimte vinden we evenwel weer de gewone aankleding met stuc. In
de twee zuilengalerijen waren uitbeeldingen van Isis en van haar
aanhangers, maar ook landschappen geschilderd. Een besloten ruimte
bevatte echte Egyptische godenvoorstellingen als Harpocrates, Bes,
Anubis en het schip van Isis. Het lijkt erop dat in een tempel voor
een uitheemse godheid meer geëxperimenteerd werd. Dit idee wordt door
monumenten van uitheemse cultussen in andere steden van het Romeinse
Rijk bevestigd.
De studie van religieuze gebouwen en hun aankleding draagt bij aan een
dieper inzicht in de geloofswereld van de antieke mens. Archeologie,
mentaliteitsgeschiedenis en studie van teksten vormen de basis van dit
onderzoek.
Biografie Prof. dr. E.M. Moormann (Amsterdam) is benoemd tot
hoogleraar Klassieke Archeologie. Zijn onderzoek bestrijkt het terrein
van de antieke wand- en vloerdecoratie (schilderkunst en mozaïek) en
de antieke beeldhouwkunst. Neventerreinen zijn de iconografie en
iconologie van de antieke kunst en de topografie van het antieke Rome
en Pompeij. Hij houdt zich eveneens bezig met de studie van de
doorwerking van de klassieke oudheid in de cultuur van West-Europa en
heeft de leiding een grootscheepse restauratie van de Nemrud Dag in
Oost-Turkije. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met de UvA,
de International Nemrud Foundation en het World Monuments Fund.
Contactpersoon Communicatie
Email e.moormann@let.kun.nl
Telefoon 024 - 361 22 30